Katalog

ZEKA A R A Ş T I R M A L A R I SEMPOZYUMLARDAN Çevrenın ve genetığın zekânm oluşumundakı rolunu ortaya koyabilmek ıçın ayrı ortamlarda buyumuş ıkızlerı ıncelemek buyuk yararlar sağlayabılır Ancak deneyler yalnızca yırmı kadar çifti kapsadıgı ıçın herhangı bır btlımsel sonuca varılamadı. gını soyluyorlar Genler beynın yapısını yaratırken daha sonra dış etkenler yaşam boyunca onu bıçımlendırıyorlar Çocuk 10 yaşına dogru dıl oğrenme yetısını kay bedıyor Bu durumda çocugu çok erken yaşldr da pekçok dılın karmaşık dunyasına mı daldırmak gerekıyor? Aılelerın beynını kurralayan bu soruya henuz bılımsel bır yanıt bulunmuş değıl Kuşkusuz Tırol da ve Katalanya da suregelen ve pekçok dılı kapsayan bır deneyın uygulandıgı fonolo |ik araştırmaların sonuçları bu konuda bazı ıpuçları sağlayacak Araştırmacıların buyuk bır bolumu ınsanlar ve farelerdekı zıhınsel gelışmelerın benzerlıkler taşıdığını duşunuyorlar Oyuncak ve duyumsal uyarılardan (renk ler muzık vb) yoksun bır ortamda blıyu yen çocuk anlamsız ve tatsız bır yaşam suruyor Çevre bellı bır olgunluğa erışen beyın sel ışlevlere qereklı besınlerı sağlamak zorundadır aksı takdırde zıhınsel yetkın lık cılızlaşır gucunu yıtırmeye başlar Nı tekım vahşı doğa koşullarına terk edılen kurt çocuklar" ıkı sozrugu yanyana getı rıp cumle kuramazlar hayvanlar gıbı dort ayak uzerınde koşar ve ısırırlar Oysa on lar da başlangıçta dığer bebekler gıbı dıl ve yurume yetılerıne bdhıptırler ancak bunları uygulama olanaklarından yoksun bırakıldıkları ıçın kaybederler Descartes ın goruşlerının tersıne man tığın ozunu gelıştırmek ıçın algılanabılır dunyadan uzaklaşmak beyınsel ışlevlere zarar verır Heyecan duygusu zekâyı bozmayacağı gıbı onu uyarır lowa Unı versıtesı norolojı departmanı ybnetıcısı Antonıo R. Damasıo da L erreur de Descartes (Descartes ın Yanılgısı) baş lıklı kıtabında heyecanı şoyle tanımlar 'Heyecan mantığın fıldışı kulesine uy gunsuz bır şekılde gırmış bozguncu unsur olarak değerlendırılmemelıdır Ikız olgusu Başka bır deyışle heyecan duyup bunu dıle gotırebılmek bu yuk bır olasılıkla mantıksal duzenın bır parçasıdır He yeranın algılanması man 4 tık yurutme yetibinı bu yuk olçude etkıler llkının oluşumunu (heyecanın algılanması) saglayan sınırsel baglantılar ıkıncı olguyu hazırlayanlara karışmışlardır Modayı ızlemeyı seven Amerıkalılar boylece IQ nun yerıne bıreylerın tep kılerını olçen ve bu açıdan ze kânın gostergesı sayılabılen EQ yu (heyecan duygusunu olçen testler) benımsedıler Bu degerlendır me yontemının yaratıcısı Danıel Goleman a gore zekı olmak ıçın ne çok az ne de aşırı heyecan gerekıyor Kısacası heyecana dayalı zeka kışının kendı kendını kontrol edebılmesı sosyal yonlerı bılınç lılığı gıbı pek çok etkenlerı ıçeren karma şık bır yapı sergılıyor Bu kokteyl de za ten ış yaşamındakı başarının temel nok tası sayılıyor J VII. kentsel tasarım ve uygulamalar sempozyumu Melmıel Çııhıık' 2 Gerı zekâlılıktan ustun zekâya tek bır adım Zekanın oluşumunda çevrenın etkısını savundnların elde etttıklerı çeşıtlı bulgula ra karşılık genetık donanımı benımbeyen ler de boş durmuyorlar Bunlardan bırı de Gıllıan Turner Avustralyalı bılım adamı zeka gerılığının X kromozomu uzerınde yer alan 154 genden kaynaklandığını ılerı suruyor Turner qerı zekâlılıktan ustun zekaya yalnızca tek bır adımın soz konu su oldugunu ıddıa edıyor ve bozuk genler ıçeren X kromozomunun beyınsel ışlevlerde olumsuzlukar yaratabılecegı gıbı butunuyle değışıme ucjramış genlerle donanması durumunda ustun bır zekayı da oluşturabıleceqını behrtıyor Bılım adamı bu varsayımını kanıtlamak ıçın de bazı uyelerının parlak nıtelıkler sergıledıklerı Darvvın aılesının soyaga cından yararlanıyor Unlu Ingılız doga bı lımcısının kuzenı Francıs Galton ılk zeka testlerının yaratıcısı ve aynı zamanda ya zardı Buyukbabası ıse (baba tarafından) Erasmus tu Ancak Turner a gore Dar wın, zekâsını ozellıkle unlu seramıkçı ve ınce fayansın yaratıcibi Josuah Wedgwood'un kızı olan annesıne borçlu Bu bulgulardan yola çıkan Turner yuva kurmaya hazırlanan erkeklere seksı fakat aptal kadınlardan uzak durmalarını onerıyor Genetık açıdan elverışlı konum dakı kadınların ıse bu konuda daha ozgur davranabıleceklerını behrtıyor Bılımsel bır yayında gundeme gptırlen bu teorıler onumuzdekı bırkaç ay ıçınde çurutulebılır Hatta bu goruşler yanlış bır tartışmanın başlatılmasına da yol açabılır Nıtekım bır bolum genlerın dışlanmasına sınırlenen bır grup bılım adamı harekete geçtıler bıle Scıence Vıe. Eylul 1996 Çevırı Anahıd Hazaryan Kalıtsallığı sayısız bileşimler belirliyor ıçeren kodlu bır mpsaıı banndırır Tum canlı varlıklarda kalıtsal mırdbi l (.1 9 I I I U L>U cuMCyııcıucıı v *" u ğ d tdŞltlldkld yukumlu nedenle anDNA kromozom olarak adlandırılan kuçuk nelerın ovullerı yapılar uzerınde yer alır lnsanoqlunda 46 yalnızca X lerı er (kopeklprde bu sıyı 78) yanı ?3 çıft kro kpklerın bper mozom vardır Kromozomlar çılt bulun matozoıdlerı ıse dukları ıçın herhangı bırının bozuklugu X lerı ya da Y lerı durumunda bırbırlerını tPİafı edpbılırlpr ıçprırlpr Kromozomlar uzerıne dagılmış bınlerce Gerçekte kışının gen tek başına ya da grup halınde or tum genetık mal ganıımdnın bellı bır karakterını kontrol zemesı eder Genlerın goz rengı dışlerın uzun lugu yaşlanma gıbı çeşıtlı fızıksol ozollık Iprı kodladıgı bıiınpn bır gerçek Ancdk bunların davranışlardakı roluyle ılgılı '* rc hprhangı bır bılımsel kanıt ortaya .<•*< i> konulamadı Tum genler tanın madıkça bunların kışısel nıtelık lerın oluşumundakı ışlevı belır ıkı ıpe lenemeyecek Gunumuzde yalnız sahıp bır helıs ca %1 ınden bıraz fazlası ıçınde baklıdır Şeker fobfat ^g^m^ • » sayılabıldığıne gore azot bdzlarının karışımı şeklınde ^^P^^ bılım adamlarının ortaya çıkan DNA kışının tum ^f 9İ daha katetmelerı hucrplprınde varoları hem turunp' ™ gereken uzun bır yol hem de kışıyo ozgu nıtchklerı kap sayan spesıfık bır yaşam programını Cınsıyetı X ve Y kromozomları belırlerler Kızlar XX erkeklpr ISP XY kromozomlarını 3 24 Mayib 1996 tarıhlerınde yapılan sempozyumun konusu Kentsel Kamusal Mekanların Tasaıım ve Du zenlenmebinde Norm ve Standartlar dı Hızlı gelışme duzensız ve anarşık kentleşnıe surecı yaşanan ulkemızde ozellıkle buyuk nufus çeken kentlerımızın gehşmesı yonlendırılmış degıldır Kentlerımız ıçın ne uygulanılan kentsel mekan standartların dan ne de yaşam konforu getıren yaşamı kolaylaştıran normlardan ve bunları ger çekleştırmeye yol açan yasal duzenlemeler ve yonetmelıklerden soz etmek olası deyıldır Ayrıoa kentlerımızın duzenlenme sınde yaşam kalıtesı sunacak bıçımde bır <;entez kalltesıne ve davranışına yer vere cek her buyuklukte kentbel yerleşmede uygulanabılecek hem teknık uretecek hem de estetık ve artıstık duzeyde muda hale zemını hazırlayacak roperler oluştu racak bılgı sıstemıne beledıyelerımız sa hıp degıldır Dolayısıyla da beledıyeler teknık ve artıstık hızmetlere ılışkın çağdaş bır yaklaşımdan ve keza bu hızmetı vere cek uzmanlardan da yokbundurlar Bu ko nuda uzman yetıştırecek eğıtım programları unıvorsıtolerımızde bulunmamaktadır Üysa modern toplumlarda kentsel du zenlemelerde teknısyenın rolu artmış kentsel mıkro ortam tasarımının onemı anlaşılmış ve bu konularda uzman ve teknısypn yptıştırılmesınp başlanmıştır Bır ta raftan kent muhendıslerı beledıyeye ılışkın teknık hızmetlerın uretımınde yenı teknolojiler gptırırken dıger taraftan kentsel mıkro ortam tasarımı uzmanları sanatçılar da kentsel mekanda estetık artıstık mudahale koşulları yaratmaktadırlar Esas olarak kentsel mekana kentsel karakter kazandıran husus temel donatıhı (yollar kanalızasyon vs gıbı altyapı) ve strukturasyon dur Kentsel karakterı or taya çıkartan ISP bunların getırdıgı kalıte dır Yanı temel donatılar ve strukturosya nu normalıze eden ve yaptırım getıren esaslardır Kentsel mekanın devamlılığı ıçın temel donatılar ve strukturasyon aynı norm ve standartta olmalıdır Çozum elde etmede kent ve kentlıye hızmet verılmesı yanında şehırcılık ve mımarı endışelere de yanıt bulunmalıdır Bu kuşkubuz bır uzmanhk ışıdır Bır eğıtım gerektırmektedır örneqın Fransa da "Kent muhendıslığı" (genıe urbaın) yenı bır tanım ve orgut lenme ortaya koymaktadır Belırlı unıversıtelerde bu dısıplınle ılgılı yuksek lısans oğ retım programları vardır Ulusal enstıtuler ya da laboratuvarlar kurulmuştur Yol su sıhhıleştırme sokak aydınlatılması çople rın toplanması ve yok edılmesı Avrupa nın butunleşmesı ıçınde standart ve norm konusunda ulkelerı yenı sorunlara ve du şuncelere sevk etmektedır Kent muhendıslıgı bır bılım alanı endustrıyel branş ve yontemle ılgılı bır yenı meslek alanı olarak belırlenmıştır Önemlı olan da ozellıkle kentsel muhendıslığın, şehırcılıkle butunleşmesıdır Ama en onemlısı kent muhendıslığının kentsel tasarım ve ozellık lerle de uyum ıçınde olmasıdır Yanı kent muhendıslığının teknık ve bılımsel (technıro scıentıfıqu) yonu ıle duzenleme sanatı nın teknık ve artıstık (technıco artıstıque) yonu butunleşmelıdır Bu butunleşme ıle dp şphırcılıktp kentsel tasarımda mımarı açıdan estetık bır çızgı yakalanabıhr Bu çerçevede kentlerın duzenlenmesınde guçlu bır yasal çerçeve ve teknık esaslar oluşturulması ve kentsel tasarım dısıplı nınde kentsel kamusal mekanların duzen lenmesınde standart ve norrnlar getırılme sı gerekmektedır ceğı one surulmuştur Genelde kentspl norm ve standartlara karşı çıkılmamıştıı Fakat tartışılmasında kentlerde polıtık seçmelerı belırleyen kamusal yaşamın, kentlı yaşam bıçımı ve kamusal çıkar ılış kısı ıçınde mutluluk ve paylaşım ıle ozdeş leştıgı belırtılmıştır Tartışmalarda norm ve standartların kı mı ıddıalarda kişısel yaşamı ve ozgurluğu yok ettığı de ılerı surulmuştur Kımı dı ğer ıddıalarda ıse yenı bır yerleşme ahlakı ve yontemı çerçevesınde ve çevre kalıtesı bakımından çevre psıkolo|isı tabanlı kent sel tasarım çerçevesınde ele alınabılecegı belırtılmıştır Hatta kentsel kamusal me kanlarda bu norm standartların toplumsal kullanımınında nasıl tasarlanacağının bılın mesının daha onemlı olduğu ortaya kon muştur Soz konusu norm ve standart getırılme sı kuşkusuz kamusal gorevdır Kamusal kullanımının yoğun olduğu yerlerde kamu ya aıt olan bu gorevın ozel mulkıyette kı kullanımla gelen norm ve standartlarda da yol gösterıcı olması ve yaptırım getırmesı gerekmektedır Dolayısıyla duzenlemede ve tasarımda son urunun oluş surecı ta sarlanmalıdır Yanı bır mekansal duzenın getırılmesınde bellı çerçevede denetırn getırılmesı ve ustlenılmesı onemlıdır Esas hedet standart mekan mı yoksa ınsan kullanımında kolaylıklar getıren esaslar mı ya da bu esaslardan rnreketle bır zengın esa'îların (norm ve standartlar) bulunması mıdır? Butun bunlar kentsel mekanlarda du zenleme ve tasarım urunlerı elde etmede bır "Tasarım Yönetmeliğı"nı gerektır mektedır Ancak boylece ele alınan bolge de ortaya çıkacak tasarım urunu ışlevsel estetık ve sosyal duzende olumluluklar sergıleyebılır Farklı boyutlarda tartışmala rın da olduğu sempozyumda ıdeolojık çer çevede açık kalan hususlarda goruşler de ortaya konmuştur Kulturlerın ve eylemle rın standartlaştırılmabi evrensellık ve bı reycı mutluluğa yabancılaşma gıbı keza norm ve standart sorununun bır estetık sorundan çok merkezınde ınsan olan bır ozgurluk sorunu olması gıbı Genel değerlendırmede ıkı goruş ortaya çıkmıştır 1) Norm ve standartların refor mıst tarzda ele alış çerçevesınde gereklı olduğu goruşu 2) Norm ve standartlara karşı göruştur Yapılanların ınsanları mutlu etmedığı noktasından hareketle norm ve standartları dışlayan ve temelde ozgurluk bulunan duşunceye aıt göruştur Ama yıno de bu dışlamaya karşın normları kımın yaptığı ve oluşturacağı dolayısıyla yenı den yapılanması sorgulanması yolu açık kalmıştır Bırıncı göruş sempozyumun duzenlen mesınde tartışılmak ıstenendır Çunku norm ve standardın gereklılıği ve bır hızmet uretme blçimldlr Dolayısıyla bu çer çevede a) Hızmetın kendısının kalrtesl bulunmalıdır b) Hızmetın sunulmasında kalıte araç olarak kullanılmalıdır Urunun ve uretım surecının kalıtesı onemlıdır Bunlar yaşam kalıtesını yaratır ve tanımlar kısacası kentsel kamusal mekanlarda mımarı ve kentsel mekan kalıtesı elde etmeye olanak veren bır hızmet uretımıdır. Bu hızmetın uretımının gereklılıği algılanması ve kulla nıyıcı tatmın etmesı onemlıdır Sempozyum sonuçları gurluk yaşamın gereklerıne yanıt veren çozumler aranma sını kentlerın anormal buyumesı karşısın da temel donatıların (yol su kanalızas yon çop topluma enerjı ulaşım vs ) orga nızasyonundd yenı yontemler geiıştırıl mesını ortaya koymuştur 1 Mımnr Sın \n Unıversıtesı Mımarlık Fakultesı Şehır ve Dolge Planlama Botumu her yıl geleneksel leşmış bıçımde Kentsel Tasarım ve Uyyul ııınljr Sompozyuılıu du/ot Itımekto ve hır Ulusil Tirîışrrn Plitform ı oluşturmaktadır Soz konusu sempoz yumların 7 sı bu yıl 23 24 Mayıs 199b tar hlerınde gerçekleştırılınıştır ° Bu kısıııı Ptol Dt Mf hııtııt Çııbuk ıın h ız r ladıqı 7 Kentsel Tasarım ve Uygulamalar Sempoz yumu Sunuş ve bonuç Metnı kıtapçığındai derlen mıştll MbU Mım hak Ş«hıt VH BottjH Phnlm ı Bdlıımu Ydyını 199fi I t ınhul * Mımar Sınan Unıversıtesı Mımarlık Fakultesi Şehir ve Bölge Planlama Bolumu Başkanı Sempozyum Uzerıne (2) Yukarıda konu açıklamasında hedefle nen çerçevede spmpozyumda yapılan su nuşlar ve yapılan tartışmala rne yazık kı belırlenen hedefte yogunlaşamamıştır Norm ve standart sozcuklerı farklı çızgıde kavramlar olarak algılanmış ya da norm ve standartların kentsel yaşamın tum kesım ve kesıtınde yaygınlaşmasının bunaltıcı olacagı soylenmıştır Norm ve standartla rın oluşturulması ıdeolo|ik açıdan ele alı narak teknolojıyı beşerı oğenın belırleye 5029