Katalog

B İ L İ M D Ü N Y A S I N D A N Y E N İ H A B E R L E R Yeşil güneşbalığından pilotlara yardım Pılot Sıslı havada pıstı gorup ınış yapabılır mı? Galatasaray'a örümcek stadyum B (ildıgımız sıradan bır orumcek ıagı stadyumlar ıçın yenı bır çatı 'turune esın kaynagı oldu Soz konubu çatı orumcek agını andıran aglar uzerıne yerleştırılmış bır dızı plas tık kırışten oluşuyor Aglar stadyumu boylu boyunca kesen kablolardan sar kıtıldıgında goruş dlanını dardltan dı reklere gerek kalmıyor Tasarımı Nevvcastle Unıversıtesı yapı muhendıslıgı bolumunden John Knap ton onderlıgındekı bır ekıp tarafından gerçekleştırılen yenı sıstemde oturma alanını çelıkten yapılmış sekız dev aq uzerıne yerleştırılen kalın polıetılen kı rışler ortuyor Tıpkı orumcek agında ol dugu gıbı parabolık kıvrımlar oluşuyor aglarda oyun alanının çevresınde bellı aralıklarla yerleştırılmış olan sekız be ton dırek arasından sarkıtılıyor Sonuçta ızleyıcılerın uzerını orten ama oyun alanının ustunu açıkta bıra kan bu yapı turu gelenekspl stadyum lardan % 40 daha aydınlık oluyor Alı şılagelmış stadyumların sert ruzqırlir kar ya da yagmur qıbı zorlu ıktım ko şullarına dayanıklı bır bıçıınde yapılma yordu Ye nı sıstem de ıse çatı esnek ol dugundan ıstendığın de elekt rıklı motor lar yardı mıyla ındı rılebılıyor Bu yenı ta sarımın ılk kez Gala t a s a ra y Kulubu ta rafı nda n uygulan ması du şunuluyor Ta ra f I a r arasında anIaşma nın "îaglanması durumunda Alı Samı Yen Stadyumu dunyanın en yenı tck nolojısıyle yapılmış esnpk çatılı ılk stadyumu nıtelıgını saglayacak duklerının ılk somut kanıtı oldugunu be lırtıyor Yaklaşık 25 kılo agırlıgında olan Protopıthecus gunumuz Guney Amprı ka mdymunldrınddn ıkı kat ddha agır Hdrtwıg maymunlaıdakı bu agırlık fırkı nın çok onemlı çevresel farklılıkların bır gostergesı olduguıu dıkkat çekıyor ve bu turun yaşadıgı donemde çevre ko şullarının şımdıkınden farklı olması ge rektıgını bır olasılıkla besın kaynakları nın da kıt oldugunu belırtıyor Bacakları orumcek maymununkını andıran Protopıthecus un başı ıse Gu ney Amerıka nın uzun kuyruklu uluyan maymununkını andırıyor Elma boyunda bır ses torbacıgını barındıran daha du şuk ve dışa dogru çıkık çenesı ıle Proto pıthecub un da gunumuzde yalnızca uluyan maymunlara ozgu olan bagırma ozellığını taşıdığı sanıhyor Aralarında çok yakın benzerlıkler ol masına karşın uluyan maymunlarla orumcek maymunlar henuz Protopıthe cus turu ortaya çıkmadan ortak ozellık lerınden sıyrılarak farklı ozellıklere burunduler Hartvvıg e gore bu durum gunumuz maymunlarının belırgın ozel lıklerının bırçok kez evrımden geçtıgının bır gostergesı sayılıyor Protopıt hecus un yalnızca tek bır parçası bulun muş olsaydı konu orada kapanmış olacaktı Oysa kı şımdı tum parçaları tamam olan bır ornekte ıkı farklı may mun turune ozgu ozellıklere tanık ol mamız yaşayan canlılar arasındakı anatomık benzerlıkler ıle ılgılı tum savların yenıden gozden geçırılmesını zorunlu kılıyor K uzey Amerıka da bır tur tatlı su balıgı olarak bılınen yeşıl quneşbalıqı avını goruş mesafesı dar olan karanlık yosun dolu alanlarda bıle kolaylıkla qorebılıyor Bu ozellıgı sayesınde pek çok kez av olmaktan da kurtuiuyor Yeşıl guneşbalığının nasıl bu şekılde gorebıldıgını ortaya çıkartmak uzere Pensılvanya Unıversıtesı nden norolog Mıckey Rowe, bu turun gozlerı uzerınde araştırmalar yaptı Araştırmanın varmak ıstedığı nokta ıse eger tahmınler dogru çıkarsa pılotlar bır gun ınışın mumkun olamayacagı en sıslı havada dahı uçaklarını yere ındırebılecekler. Guneşbdlıkldrı ıtibdndan farklı olarak dıqer bazı bocekler gıbı polarıze olmuş ışıgı gorebılme ozellıgıne sahıpler Normal ışık dalgası ları qerektıqınden çatıları yenellıkle hem kabd bdbd oluyor hem de pahilı ya mal oluyor dahası çok kotu hava koşullarında stddyumlar kullanılamı kendı ıçındp hpr yonp dıkpy ve yatay tıtreşımler gosterır ve bulanık suda yuzen tanecıklerı ıterek gelışıguzel yonlere daqılır Balık pulu gıbı sert ve yekpare bır zemıne yansıyan ışıgın bır kısmı polarıze oldugunda tıtreşımı de bır tek yone hareket gosterır Polarıze olan ışık karanlıgın ıçınde dagılarak yolculuk yapar Fakat Guneşbalıgı polarıze ışığı tumuyle dağılıp yayılmadan once gorup farkedebılır Rowe a gore guneşbalıgı polarıze ışığı bunyesındekı retınal hucreler sayesınde keşfetmektedır Rowe un merak ettığı guneşbdlığının çevresındekı goruntulerı daha net algılamak ıçın 2 farklı polarıze tasarımı bır araya getırıp getıremedıgıdır Rowe ve elektrık muhendısı olan Scott Tyo beraberce bır deney gerçekleştırdıler Su sut karışımı ıle dolu olan bır tank ıçerısıne uzerınde dıkpy ve yatay çızgılerın bulunduğu alumınyum kuçuk bır dısk yerleştırıldı Tankın bır yanına ışıklar dıger yanına ıse uzerınde çevrılebılen polarıze fıltre bulunan bır fotograf makınesı kondu kameranın elde ettıgı qoruntuler bılgısayara aktarıldı Bu denpyde polarıze fıltre kulldnılrnasdydı dısk uzerındekı çızıkler gorulemezdı Aslında kameranın pozısyonu ne olursa olsun çızıklere yaribiyıp gerı donen polarıze ışık algılanabılıyordu Ama çızıkler yıne gorulmuyordu Bu durumda bu ıkı bılım adamı bılgısayarın yardımı ıle bır polarıze goruntuden dıgerını çıkartarak sonucu gorduler Ikı araştırmacının elde ettıklerı kesın sonuç şu Eger havahmanlarının pıstlerı polarıze ışıklarla donatılırsa uçagın uzerıne monte edılecek bır goruntu sıstemı pıstın yerını tayın edebılır ve çok yoğun sıslı bır havada bıle pıste guvenlı ınış sdğlaydbılır Son olarak Rowe yaptıkları bu araştırmaya ılışkın olarak Bız ınsanoglu çıplak gozle polarıze ışıgı goremeyız Tum bu araştırmaların yalnızca duşunce dşamasında kalmasından yana değılız Sonuca ulaşmak ancak araştırmalarla gerçokleşebıhr yorumundı bulunuyor Kaynak Dısc oct 96 ( ı \ın n 7//A/1 llıi\ I rezılya nın Amazon bolgpsının en kguney ucundd Toca da Boa Vısta 'adlı dev bır mağara yer almakta dır Soz konusu mağarada araştırma yapan Guney Amerıkalı bır grup bılım adamı 19?? yılında yapüan kazılar so nucunda bu anakarada gunumuze dek bulunmuş en eksıksız maymun fosılını meydana çıkarttı Fosılın ıncelenmesı ıle gpçen yaklaşık dort yılın ardından eskıvarlıkbılım uzma B nı Gastor Oartelle ve ınbanbılım uzmnnı VVilter Hartwıq 10 100 bın yıl once arasında yaşayan bu Protopıthecus turu maymunun gunumuzde Guney Amerıka da yaşdyan maymunlardan çok farklı oldugunu artık bıl'yorlar Protopıthecus un ortaya çıkartı lan ılk kalıntıları olan ust bacak kemıgı ıle kol kemığının bır par çdbi 150 yıl once Danımarkalı bır bılım adamı tarafından guney Brezılya dd bulunmuş ancak bu kısıtlı malzemeden bulunan yaratıqın neyın nesı olduğu pek anla şılamamıştı Cartelle Toca da Boa Vısta fosılının kımlıgını açık ladıgı sırada Hartvvıg de tarıhsel bır çahşma ıçın Danımarka da bulunu yordu Gızemlı rruymunun eksıksız bır orneğmın bulunduğu haberı uzerıne Hartvvıg Brezılya ya gıttı Kolları baraklarına kıyasla bıraz daha uzun olan Protopıthecus agaçlarda sa lınan orumcek maymun turunu andırıyor ama bacak kemıklerı bu ture kıyas la ıkı kat daha kalın Hartvvıg bu fosılın Pleıstosen donemde tum otekı hayvanlar gıbı maymunların da bedence buyu Mega maymun Şişe burunlu yunuslar katil mi? kımsenın aklının ucundan bıle geçır meyecegı rana yakın neşelı ve oyun tutkunu şışe burunlu yunuslar oldu gunu ortaya çıkarttı Ekıp cesetlerın uzerındekı dış ızlerının bu turun dışle rıne tıpatıp uydugunu be lırtıyor Bu tur yunuslar bır ola sılıkla karınlarını doyurma ^ bavaşı verırlerken bırbırle rıne k^rşı her turlu kaba Yıldızlar kümesinde dalgalanma H I skoçya nın kuzpydogu kıyılarında ya şayan yaklaşık bır metre uzunlu ğunddkı tombul lıman yunusları yıllardır bılınmeyen bır duşmanın saldırısına ugruyor Kıyıya vuran yunus cesetlerının çogunda aynı gızemlı ve acımasız olum npdenının ız lerıne rastlanıyor Kırılmış kaburga ke mıklerı paramparça olmuş omurga kemıklerı derıde derın yarık ve ızler bu balıkların çok guçlu bır duşmana yenık duştuklerını gosterıyor Aberdeen Unıversıtesı ve Iskoçya Tarım Fıkultesı Vptprınerlık Bolu mu nden bır grup bılım adaını uzun araştırmalar sonucunda katılın hıç ubble Uzay Teleskobu ıle 7000 ışık yılı uzaklıktakı Crab (Yongeç) yıldız kumesıne ulaşan gokbılım uzmanları bu yıldız kumesınde haftalık degışımler meydana geldıgını gorduler Bılım adamlarına gore bu anı değışıklıklere bır olasılıkla patlayan bır yıldızın hızla donen çekırdeğı neden oluyor Hubble goruntulerını ınceleyen uz manlar aralarında 2 3 ışık yılı olan bu alanın bır bolumunun sureklı devınmek te oldugunu belırtıyor Çekırdegın altına yayılan budalgalanma neredeyse ışı ğınkıne yal ın bır hızla çekırdekten fırla yan elektron ve pozıtronların degışen manyetık alana dkın ettıklerını gosterı yor Gokbılımcılerın duragan olmasını bek ledıklerı bu manyetık alanın neden boy lesı devıngen bır yapıya sahıp oldugu bılınmıyor gucu uyguluyor ya dd kendı turlerın n en kuzeydogu uçta yaşayanları olmanın quçluklerıne tepkı gosterıyor Ne var kı ınsanlara en şaşırtıcı gelen sey bu ıkı turun bırlıkte yaşadıkları başkd yerlerde boyle bır olaya hıç tanık olunmaması Hazııknan Rıtıi 5025