Katalog

K AYINDA G Ö K Y Ü Z Ü ARAŞTIRMA DÜNYASINDAN ve gezegenler Fkunda. mu yıldan yıla? Olu yor elbette ama bun lar genellıkle oylesıne kuçuk ve lokal degı şımler kı onları farke debılmek ıçın buyuk teleskoplar hassas detektorler fıltreler vs gıbı ozel donanımlar gereklı Nor mal şartlarda goru lemeyen bır yıldızın derın ve buyuk bır patlamayla parlaklrğını kat be kat arttı rıp kolayca gorulebılır hale gelmesı Supernova olayı ıle soz konusu olabılır Bu olay gorunen gokyuzu desenını gerçekten degıştı rebılecek tekrarsız bır olay olmakla bp raber nadır ortaya çıkabılecek bır du rurndur lecek olan Ay, günler ileriedıkçe gıde rek geç saatlerde doğacak ve Eklıp tık'tekı takımyıldızları bırer bırer dolaşacaktır Ay ın safhaları ıle bu safhalara gırdığı tarıh ve zamanlar aşağıdakı qıbıdır Safha Dolunay Son Dordun YenıAy llk Dordun Tarih 5 Ocak 13 Ocak 20 Ocak 27 Ocak Zaman 18 51 18 45 10 50 09 14 Venüs: Ocak ayı boyunca gunbatı mından hemen sonra Batı'da Teke (Caprıcomus) Takımyıldızı nda kısa surelerle gozlenebılecektır Bu ay boyunca oldukça parlak gorulecek gezegen yakınlıgı sebebıyle her zamankınden daha fazla atmosferık etkılere maruz kalacağından parlaklığına ılaveten tıtrek bır gorunume de sahıp olacaktır Bu durum yıne UFO raporlarını gundeme getırebı hr Merkur, Mars, Jupıter Ocak ayı su resınce bu gezegenlerin Elongasyon açıları (gokyuzunde Guneş'e olan yakın lıkları) kuçuk olacağından gorulmelerı mumkun değıldır Saturn Aralık ayında olduğu gıbı yıne Kova (Aquarıu&) Takımyıldızı'nda bulunacak olan Saturn yavaş yavaş goz lemcılere veda edıyor Ay sonuna doğru azalan surelerle gozlenebılecek olan bu gezeyen gokyuzunde gıderek Guneş'e yakın bır konuma gelecek ve Şubat ayında gorunur olmaktan çıkacaktır Duzeltme Aralık Ayında Gokyuzu adlı bır oncckı yazıdakı (No 455 s 2) 27 Aralık akşamı Batı ufku adıyla verı len gokyuzu harıtasında Nışancı olarak yazılan takımyıldı? Kova olacaktır du zeltır ozurdılerız * Istanbul Unıversıtesı Fen Fakultesı Astronomı ve Uzay Bılımlerı Bolumu aldıgının yaklaşık ıkı katı ka dar enerjı yayınlamaktadır Ancak bu ıhtımal kesın değıldır ve konu uzerınde araştırmalar surmektedır Jupıter bulut sıstemının en kayda dpğer yapısı kuşkusuz buyuk kırmızı lekesıdır Yakla şık 400 yıldan berı gozlenen bu leke bıraz olsun Arz dakı lere benzeyen gırdap karak terlı yaygın bır fırtınadır Çapı Arz ınkının yaklaşık ıkı katı ka dar olan bır fırtına' Lekenın nı çın kırmızı olduğu, nasıl boy lesıne kararlı kalabıldığı, Arz dakı fırtınaların suresı gunlerle sayılı ıken, bunun asırlar boyunca nasıl varlığını koruyabıldığı ayrıca Jupıter de nıçın yalnızca boy lesı bır tek leke bulunduğu da cevap bekleyen sorulardır Jupıter ın atmosferınde Arz atmosferınde meydana gelen orneklerınden çok daha par lak olan goz alıcı parlamalar kaydedılmıştır Arz da yer seçmeyen, denıze veya karaya tekabul eden atmosfer kısımlarında rastgele olabılen bu şımşekler Jupıter'de yer seçmekte belırlı bırkaç yerde ortaya çıkmaktadırlar Bunun nıçın boyle olduğu da bır sır dır Soz konusu parıldamalann, Arz dakı gıbı su bulutları kaynaklı oiup olmadıkları, halen çalışmalarına devam etmekte olan Galıleo uzay aracından el de edılecek bılgılerle cevaplanabılecektır Gerçekten 18 Ocak 1989 da fır latılan 13 Temmuz 1995 te hedefıne ulaşan ve 7 Aralık 1995 te Jupıter ın at mosferıne bır sonda bırakan Galıleo mısyonundan bu ve benzerı bırçok probleme doyurucu açıklamalar getıre cek verıler beklenmektedır Bır sonrakı yazımızda bu konuya devam edecegız Mantara karşı köpekbalığı dişi Y enı ve g uç Iu bırtakım dogal ılaçlar yaşamsal bır çe kınce oluşturan mantar hasta lıklarına yakalananlar ıçın bır umut ışığı sayılabılır Ingılız kımya uzmanları man tara karşı etkılı olan doğal bır molekulu yapay bır bıçımde elde etmeyı başardılar Bılım adamları bu başarının aynı yontemlerle başka molekullerın elde edılmesıne de olanak sağlayacağına ınanıyor Tıp çpvrelerınde "Aspergıllus fumıgatus olarak bılınen lıflı mantar hastalıkları genelde ınsana pek zarar vermemekle bırlıkte, bağışıklık sıstemı guçsuz olan kışılerde olumsuz etkıler yapabılıyor Gunumuzde yaygın bır bıçımde kul lanılan mantar ılaçları yalnızca mantarın buyume surecını yavaşlatıyor ama yok etmıyor Bu nedenle bağışıklık sıstemı guçsuz olanlar ıçın mantar hastalıkları gıderek cıddı bır çekınce oluşturuyor 1989 yılında Japon bılım adamları streptovertıcıllıum fervens" adlı toprakta yaşayan bır mantar turu nun başka mantarları yok eden ama memelılere zarar vermeyen bır bıleşım salgıladığını ortaya koydular Bu bıle Guneş, Ay ve gezegenlerin bu ayku durumları: Güneş Ocak ayında Nışancı (Sa gıttarıus) Takımyıl dızı tıda bulunacak olan Guneş bu ayın 4 unde Dunya ıle eıı y ıkııı konumunda olaraktır Dun ya nın bu tarıhte Guneş e olan uzaklığı yaklaşık 147 mılyon km ıle yıl boyunca alabılecegı en kuçuk değere ulaşır Ocak ayında herhangı bır Guneş lutul ması olmayacaktır Ay Aralık başında akşamları Doğu'da Boga (Taurus) Takımyıldızı ıle bırlıkte Dolunay evresıne yakın bır halde yukse şım sıklopropıl adı verılen karbon uçgenlerınden oluştugu ve köpekbalığı dışını andırdığı ıçın javvsamycın ola rak bılınıyor Ingılız kımyacılar bu yılın başlarında molekulun tam yapısını ınceledıklerın de molekulun hıç yapıldbılır olmadıgı sanısına kapılarak umutsuzluğa duş muşlerdı Zıra yalnızca sıklopropıl su reklıdegışmekle kalmıyor '|awsamycın de aynı molekulun farklı uyarla malarının da oluşmasına olanak tanı yordu Bu durumda mantarı yok eden bıleşımı ıçeren tek molekule karşılık 1024 tane farklı molekul elde etme olasılıgı vardı Ne var kı Ingılız bılım adamları artık buna da çozum buldular Tony Barrett ve Krısta Kasdorf yalnızca 15 ardıl kımyasal tepkımeden yararlanarak do gal javvsamycın ın tam bır yapay kopyasını elde etmeyı başardılar Cerrahlar için yeni bir boyut A vcı uçağı pılotlarına yol gosteren akıllı mığferler den yola çıkılarak çok ın celıklı amelıyatlarda cerrahlara ışık tutacak bır sıstem gelıştırılı yor Gelıştırılen yenı başlıklar daha şımdıden cerrahlarca de nenıyor Kalıfornıya dakı Vısta Tıp Tek nolo|ilerı şırketı uzay gemılerı ureten Kaıser şırketının buluşu olan mığferden cerrahlara uç boyutlu bır goruntu verecek bır sıstemın gelıştırılmesıne çalışı yor Bu sıstem sayesınde cer rahlar amelıyat sırasında hasta nın amelıyat oncesıne aıt onemlı verılerıne de ulaşabılecekler Şu anda, uç boyut ıçınde gerçekleş tırılen ışlemlerın ızlenmesı ıçın ıkı bo yutlu goruntulerden yararlanılıyor Bu npdpnle cerrahlar amelıyat sırasında derınhğın kestınlmesı ıçın deneyımlerı ne guvenmek zorunda kalıyor Amelı yatların uçboyutlu olarak ızlenmesıyle sonucun şansa bırakılması durumu gıderek ortadan kalkmış olacak Gunumuzde uygulanan yontemde hastanın bedenıne endoskop yoluyla verılen ışık optık lıfler aracılığıyla bır kameraya yansıtılıyor Kamera ıse ışığı uçboyutlu goruntulere donuşturerek TV ekranına yansıtıyor Ancak Vısta kamerasında lıflerden gelen ışık yan yana ıkı delıkten geçıyor Kamera her bır delıkten geçen optık sınyallen ışle yerek sag ve sol goz ıçın farklı gorun tuler oluşturuyor Bu goruntuler ozel başlıgın ıçındekı farklı ekranlara yansı liter'in sırları l I yoı VP cerrahın beynınde uçboyutlu bır goruntu elde edılıyor Daha oncekı uçboyutlu goruntu elde etme gırışımlerı goruntulerın TV ekra nında bır sanıye ıçınde bırçok kez degıştırılmesı ışlemıne dayanıyordu Cer rahın goruntulerı fıltreden geçıren ozel bır gozluk takması zorunluydu Şımdı ıse Vısta endoskopun ucundan bede nın ıçını gozetleyen ve goruntuyu kay nağında ışleyen mınyatur bır kamera gehştırıyor Bu kamera sayesınde çok daha net ve doğru goruntuler elde edılebılecek Ne var kı endoskoplar 10 mılımetre genışlıgınde oldugundan yongaların 3 4 mılımetre enınde olması gerekıyor Oysa kı şımdı elımızde olan en kuçuk yonga 5 mılımetre enınde An cak bılım adamları en çok bır yıl ıçınde daha küçuk yongalara da ulaşılacağına ınanıyor ku sıvılarına karıştı ğında ışlevını hızla yıtırmesı Mıtchell Arglaes adı verı len bu maddenın yaraya duzenlı aralık larla az mıktarlarda gumuş salarak sozu edılen sorunun ustesınden gelındığıne ışaret edıyor Yalnızca 50 60 mıkrometre kalınlıgında olan polıuretan tabanlı mad de derıye yapıştırılan bolumun ıçınde yer alıyor ve derıye değdığınde ıçındekı kal sıyum fosfat pohmerı yavaşça erıyerek gumuşun azar azar yaraya ışlemesıne neden oluyor Yapılan deneyler Arglaes maddesı uygulanan yaraların % 98 ının mıkrop kapmadan lyıleştıgını maddenın an tıbıyotıklere karşı dırençlı olan bakterılerı bıle ıkı gun ıçınde yok pttığını ortaya koyuyor neydana getıren Guneş ışıgı kaynaklı »nerjının ekvatoral atmosferı kutuplar dakınden daha fazla ısıtması sonucu jrtaya çıkan sıcaklık ve basınç farklarıdır Jupıter de ıse Guneş ışıgı çok daha ayıftır ve onun ruzgar sıstemını ıdare »tmek ıçın yeterlı değıldır Dolayısıyla )u dev gezegenın şıddetlı ruzgarlarını ıçıklayabılmek ıçın Guneş ışıgına ıhtı /aç vardır Bunun ıçın en makul duşun e gezegenın dahılı enerjısının katkısı ıın olduğudur Zıra gezegen Guneş ten Gumuş astarlı" yenı bır sargı madde sının bakterılerı yok ederek antıbıyotıkle re karşı dırenç gosteren yaraların bıle mıkrop kapmasını engelledıgı belırtılıyor Çok az mıktarlarda gumuş lyonunun ya raya ışlemesıyle maddenın bır hafta ıçınde etkısını gosterdığı bıldırılıyor Yetkılılerın verdığı bılgılere gore, has tanelerde yaraların yaklaşık % 7 14 u mıkrop kapıyor Gumuş ıçeren merhem ler uzun bır suredır antıseptık olarak kul lanılmakla bırlıkte buııların etkılı olabıl melerı ıçın kısa aralıkla la ve çok mıktar larda uygulanması geıekıyor Maddeyı bulan Pharma Plast şırketınden Davıd Mıtchell a gore gumuşı r bır soruntı do Yaralar için giimüş astar 4607