Katalog

TEKNOLOJİ S AĞ L l K Kağıtçılık özel kavak yetiştipme ppojesi ü Kızınız büyüyor Kızınızın da jinekolojik ve cinsel sorunları olabileceğini düşünün. Giiler Bağbozan * S EKA, TUBİTAKMAM, I U Orman Fakultesı ve Izmıt Kavakçılık Araştırma Enstıtusü kâğıt uretımıne uygun odun hammaddesı sağlamak amacıyla ortak bır araştırma projesı başlattılar TUBİTAK MAM Gen Muhendıslığı ve Bıyoteknolojı Enstıtusu'nun onculuğünde ve SEKA'nın maddı desteğıyle yurutulecek proje, kapsamında kavak turlerı ıçın gen bankaları kurularak, ozgun bıyoteknolojık yontemlerle kavak turlerının ıslahı ve endustrıyel boyutta uretımı sağlanacak Proje, kısa ıdare surelerı (510 yıl gıbı) sonunda yuksek mıktarlarda kâğıt uretımıne uygun odun hammaddesı sağlamak uzere yenı kavak (populus) klonlarının bıyogenetık yontemlerle gelıştırılmesı ve bunların endustrıyel plantasyonlarının kurulması ıle kâğıt sektoru ıçın ekonomık hammadde kaynaklarının ortaya çıkarılmasını öngöruyor 3 yıl surmesı planlanan bu projeyı SEKA, TUBİTAK MAM, Istanbul Unıv Orman Fakultesı, Izmıt Kavakçılık Araştırma Enstıtusü ıle beraber yurutecektır, Gelıştırılen ustun nıtelıklı kavak klonlarının fıdanlık ve ağaçlandırmalarda uretılmelerı ıçın yetıştırıcıler teşvık edılecek, bu amaçla oncelıkle devlet fıdanlıklarında çogaltılacak çelıklık materyal yetıştırıcılere ucretsız veya duşuk ucretle verılecek, kağıt endustrısınde ve lıflevha uretımınde gelıştırılen yenı klonların kullanılmasını sağlayacak, yenı klonlarla ağaçlandırma yapacak yetıştırıcılerın urettıklerı odun hammaddesının SEKA tarafından satın alınması garantı edılecek Turkıye'de uretılen odun hammaddesıne onemlı artışlar sağlanacak, kağıt uretımınde kalıte ve kantıte yonunden gelışmeler sağlanacaktır. örneğın, SEKA Balıkesır fabrıkasında hammaddenın %30'u kavak odunu olarak değerlendırılecektır Kraft yontemıne gore çalışan SEKA kağıt fabrıkalarında uretılen kağıdın turune göre %3050 kadar lıfsel hammaddesı kavak odunundan sağlanacaktır Turkıye'de yetışen ve kâğıt uretımıne uygunluğu saptanan tur ve klonlardan Tıtrek Kavak (P tremula), Kara Kavak (P nıgra), Melez Kavak (p x euramerıcana) ve Amerıkan Kavağı (P deltoıdes), Ak Kavak (P alba) çalışma materyalı olarak kullanılacaktır a SEKA talip jkemızde kız çocuklan ve genç kızların bır /ınekologla tanışması hep olaganustu koşullarda olur Sorun coğunlukla artık hekıme gıtmeyı zorunlu kılacak kadar acıl veya onemlıdır Aıleler çocuğun jınekolojik şıkâyetlerını yadırgar, belırlı bır gergınlık, endışe ve hatta bazen suçluluk duygusu duyar gıbı davranırlar Çocuk genellıkle aılenın bu gergınlığını sezer Olayı olduğundan daha cıddı, ozel ve utandırıcı sanar Eğer çoçuk kuçuk bır kız çocuğuysa, bu algılama onu avaz avaz bağıran, muayeneye şıddetle karşı koyan, bır çocuk halıne getınr Daha buyuk bır genç kızsa belkı avaz avaz bağırmaz, ama coğunlukla bır turlu muayene masasına çıkamaz, buyuk bır korku ve mahcubıyet ıçındedır Pek az kız çocuğu psıkolo/ık olarak ıınekolo/ık sorunlarını göruşme ve muayene olma ıçın hazırdır Kadın doğum hekımlen bu tabloyla her zaman karşîlaşabılır Ama onlar ıçın de çozum kolay değıldır Çunku standart uzmanlık eğıtımınde daha çok erışkının hastalıkları uzennde yogunlaşmıştır Halbukı çocuğun sorunlarını değerlendırmede onun gelışımı, psıkolojısı, aıle ılışkılerı gıbı ek faktorlerın değerlendınlmesı de ışın ıçıne gırer Bu da çocuk psıkıyatrları psıkolog, pedagog ve sosyal hızmet uzmanları gıbı dallann ek yardımını gerektırır Turkıye'de henuz çok az kadın hastalıkları ve dogum klınıgı ıçınde ek sosyal hızmet dallarından yararlanılmaktadır ve henuz hıçbırınde pedıyatrık ıınekolojı adında ayrı bır bırım yoktur Genellıkle çocuğun hekımle karşılaştıgı yer, rutın polıklınık koşulları, acıl servıs veya bazen ozel hekım muayenehanelerıdır Polıklınık ve acıl servıs koşullannda çocuğun korkularını yenıp guvenını kazanmak ıçın gosterılecek çabaya gereklı zaman genellıkle yoktur Işte aılenın, çocuğun ve hekımın zorluklarıyla yuklu bu ılk karşılaşma, ılen\ı yıllarda, çocuğun bu konuda hekıme başvurma alışkanlık ve guvenını etkıledıgı gıbı onun cinsel kımlık kazanımını da etkıleyebılır Bu konuda kadın doğum hekımıne duşen sorumluluk gereklı duyariılık, anlayış ve sabrı gostermektır Bunun yanında allenın de, çocuğun ılk yıllanndan başlayarak, bazı jınekolojık şıkâyetlerı de olabileceğini, çocuk hekımıne başvurma soğukkanlılığıyla bu konuya da yaklaşmak gerektığını bılmesı gerekmektedır Bu yazıda konuya ailelenn dıkkatını çekmek ıçın çocuk ve genç kızlarda görulen ;/nekolojik şıkâyetlerden ve gereksınımlerden kısaca bahsedeceğım Çocukta bırçok jınekolojık bulgu daha yenı doğan donemınde dahı gorulebılır Ornegın bebeklerde, bazen doğumdan sonrakı gunlerde, memelerde dolgunluk ve vajınal kanama olabılır Bunlar anne den geçen hormonlarla olur Aıleyı korku Genç kızların şikâyetleri tur. Fakat genellıkle bır şey gerektırmez, kendıliğınden kaybolur Yıne bazı doğumsal kromozomal, hormonal veya yapısal bozukluklar çocuk cinsel organında çocuğun bılınen cınsıyetıyle ılgılı olmayan değışıklıklere neden olabılır Bu değışıklıklerın bır kısmı doğumda fark edılebılır Bır kısmı da ancak buluğ donemınde anlaşılır Çocuğa en yakın kışı olarak annenın çocuğunun bedenındekı değışıklık ve gelışmelere duyarlı olması erken tanıyı kolaylaştırır Böylece uygun zamanda planlanan bır tedavı ılerkı yıllarda çocuğun sağlığının ve gelışımının etkılemesını onler Oyun çocuklarında en sık rastlanan şıkâyetlerden bırı dış cinsel organlarda kızarıklık, akıntı, ıdrar yaparken yanma, kaşıntıdır. Bunun nedenı bazen bağırsak parazıtlerı nedenıyle anal bolgede oluşan kaşıntıyla gelışmış enfeksıyon bazen de hıç akla gelmeyen oyun sırasında vajene kaçırılmış kuçuk bır bılye, boncuk, leblebı gıbı bır yabancı cısımdır, kolayca tedavısı yapılır Seyrek olarak da, beklenmeyen bır cinsel tacızın ızıdır. Kadın doğumcunun şuphesı ve yapılan tetkıkler olayın farkına varılmasını ve çocuğun korunmasını sağlar Ergenlık donemıne geçış çocuğun her anlamda en fazla ılgıye gereksınım duyduğu donemlerden bırıdır Sorup oğrenmek ıstedığı pek çok sorusu vardır Bedenındekı hızlı değışıklık onu hem şaşırtıp urkuturken hem de gururlandırır Ama bu değışıklığın ne anlama geldığını bılmesı cınsellığını tanıması ve benımsemesını kolaylaştırır Ayrıca hıjyenık bılgıye ve psıkolojık desteğe gereksınım duyar Belkı de o gune kadar jınekolojık bır problemı olmamış çocuğun, bır kadın doğumcuyla tanışmasının en uygun olduğu donem bu donemdır Boylece aılede bır uzmanın yardımıyla rehberlık ışını kolaylaştıracaktır Ilk adet kanamalarının başladığı yıllarda hormonal gelışımın yetersızlığı nedenıyle, bazı çocukların duzensız ve aşırı kanamaları olmakta, hatta bazen hastaneye derın bır kansızlık ve şok tablosuyla getırılmektedırler Zamanında bılınçlı yaklaşım, bu yılların kontrollu ve sağlıklı geçmesını sağlayabılır Başlayan bu hormonal degışıklık ve gelışım çocuğun cinsel konulara da ılgısını arttırır Aıleler cinsel konulann tartışma gundemıne gelmemesını sağlayacak bır tutumu pek de farkına varmaksızın surdurme egılımındedır Çocuklar ıse buyu mekte, duygusal ve ıçgudusel bazı gereksınımlerını yaşıtlarıyla paylaşmakta ve hatta bazı cinsel deneyımler yaşayabılmektedırler Batıda yapılan araştırmalar 15 yaş dolaylarındakı erkek çocukların %1444 unun, kızların % 730 unun cinsel ılışkıde bulunduğunu gostermektedır12 Cinsel ılışkı dışı seksuel davranışlardan masturbasyon erkek çocuklarda daha çok gorulmek uzere, tum bu yaş dolaylarında % 82 ye, vajınal ve penıl oyunlar her ıkı cınste benzer sıklıkta olmak uzere 13 yaşlarında %20, 12 yaşlarında ıse % 60 de17 nenmektedır Bızde bu konuda genış çaplı bır ıstatıstıkı çalışma burada verememekle bırlıkte, bellı oranda benzer durumun varlığını kabul etmek gerektığını duşunebılırız Gençlerının artık kontrasepsıyon konusunda, cinsel hastalıklardan korunma konusunda doğru bılgılere ıh tıyaçları vardır Kontrasepsıyon yontemlerının yeterlı kullanılmadığı ve ıstenmeyen gebelıklerın en sık gorulduğu gruplardan bırı ergenlık donemı gençlerının oliışturduğu gruptur3 Cinsel bulaşıcı hastalıklar gençlerın bılınçsız cinsel deneyımlerının yarattığı ıkıncı onemlı rıskı oluşturmaktadırlar Aılenın çocuğa açıklıkla ve guven yaratıcı yaklaşımı, ona doğru arkadaş seçımınde rehberlık sağlayıp, duygusal ıncınmeden korunmasını sağlarken, bu konuda bır uzmandan yardım almak, hem fızıksel hem ruhsal zararlanmadan koruyucu olabılır Nadır olarak da, bır çocuk hastalıkları uzmanın ca duşunulmuş çocukluk ve gençlık çağında rastlanan bır tumor şuphesı, kadın doğum uzmanına aıleyı goturur Operasyonlar ve uzun suren tedavıler gerekebılır, çocuk, fertılıtesını etkıleyecek cerahı gırışımlere maruz kalabılır Çocuğun psıkolojık desteğe ıhtıyacı olacaktır Ailelenn bu tur olasılıkları bılmesı ve kendını hazırlaması, çocuğa vermek zorunda olduğu moral desteğı surdurebılmesını kolaylaştırır Kısacası bır kadın, doğumundan yaşlılığına kadar bır yığın gelışımsel, hormonal, cinsel ve fızıksel değışıklığı yaşamakta, doğal olarak bunların bır kısmında, tıbbı yardıma gereksınım duymaktadır. Çocukluk ve ergenlık donemı de bu surecın bır parçasıdır. Ailelenn çocuklarına bu konuda duyarlı olmaları ve çoçuğunu bır jınekoloğa bu doğallığı kavrama rahatlığıyla goturmelerı, gelışımsel ve cinsel sorunlarına eğılmelerı gerekır Hamilelikten korunma Kaynaklar 1. Hayes CD(ed) Rıskıng the Future VVashıng ton DC Natıonal Academy Press 1987 2. Sorenson RC Adolescent Sexualıty ın Con temporary Amerıca New York,World Publıshıng 1973 3. Fortney JA Menopause Evalualıon Treat ment and Health Concems New York Alan R üss Jr pp41 52 1989 4436 * Kadın Hast. ve Doğum Uzmanı