Katalog

HAVA TAŞIMACILIĞI SAĞLIK jen donanımı hazır edılmelidır Akut akciğer ödemi ve status asthmatikus olguları ıse uçurulmamalıdır Serebral arteriosklerotik hastalarda uçuşta konfuzyon olasıdır Epileptıklerin nobet geçırme olasılıklarının artacağı ıçın ılaç dozunu arttırmaları onerılmektedır Traksiyonlu hastalar Collıns cıhazıyla, alçılılar ıse 48 saat sonrasında uçağa ahnmaktadırlar 8 aylık gebelerin uçuşlarında bır sakınca bulunmamakta, 35'ıncı haftadan veya 250'ncı gunden sonrakı uzun uçuşlan rısklı kabul edılmektedır Gene de, uçuşun kısalığına ve gebelığın komplıkasyonsuz oluşuna gore toleransla davranılabılmekte, fakat uçuşa musaade ıçın mutlaka beklenen doğum tarıhını de ıçeren bır doktor raporu ıstenmektedır 7 gunlukten daha kuçuk bebekler uçağa kabul edılmemektedırler Psikiyatrik hastalardan halusınasyonlu, hezeyanlı psıkotık olgularla, suısıd rıskı, uçuş veya kapalı yer korkusu olan, panık ataklar gosteren hastaların uçuşa bağlı veya uçuş dışı nedenlerle davranış bozuklukları gelıştırmelerı olasıdır Bu yuzden başlangıçta ruh hastalarının havayoluyla tahlıyelerıne yasaklama getırılmış ıse de, bugun, "bır hasta bır bıçımde nakledılebılıyorsa, havayoluyla daha lyı nakledılebılır" ılkesı, psikiyatrik hastalar ıçın de geçerlıdır Dunya sıvıl havacılığında 1970'lerden ıtıbaren uygulama, ruh hastalarının enşkın bır akrabası, hastabakıcı veya doktor nezaretınde olmak ve yeterlı tıbbı onlemler alınmak (teskın edıcı ılaçlar ve hareket kısıtlayıcı araçlar) koşuluyla tıcarı havayolu uçaklarında bıle nakledılebıleceklerıdır Bılet parası odenmış olan her hastayı kabul eden şırketler de vardır, ama çoğunlukla sorumlu bır nezaretçı bulundurmayı zorunlu tutmakta, bır uçuşta en fazla 510, bazıları ıse sadece 1 ruh hastası kabul etmektedırler. Bu hastaların da son 30 gun ıçınde halusınasyonlu, hezeyanlı, eksıtasyonlu psıkotık tablolar gostermemış, sulsıd gırışımınde bulunmamış olmalarını ıstemektedırler Sabah uçuşları tercıh edılmekte, 12 saatı aşan uçuşlarda ve eksıtasyonlu hasta nakıllerınde doktor veya tıbbı nezaretçı sayısı arttırılmakta, hastanın da nezaretçılerın de alkol almalarına musaade edıimemektedır Kontrol altına alın ması guç olan, kendısıne veya çevresıne zarar verme potansıyelı taşıyan hastaların ıse, bır sedyede bağlı olarak nakıllerı onerılmektedır Sedatıf ılaçların ırtıfada yutma refleksını azaltarak orta kulak ağrısı oluşturması ve solunumu yavaşlatarak da hıpoksı gelıştırmesı rıskı yuzunden, psikiyatrik ve dığer hastalarda derin sedasyondan kaçınılmaktadır. Sedasyonun gereklı olduğu ajıte hastalarda ıse, (uçuş kazalarının çoğunluğu kalkış aşamasında olduğundan) olası bır kazada kışının kendısını kurtarmasını engellememek uzere, sedasyonun kalkıştan sonra yapılması onerılmektedır Havadan hasta naklı sırasında belırlı durumlarda ortaya çıkabılen komplıkasyonlardan bazıları şunlardır Cerrahı gırışımlı bazı hastalarda irtıfada küçük kanamalar olabılmektedır Basınç değışımı nedenıyle bazı batın ve mesane sondalarından sızıntılar gorulebılmekte, titreşim nedenıyle operasyonlar zorlukla yapılabılmektedır Gürültü yuzunden aneoroıd tansıyon aletıyle olçum yapılma zorluğu, dıgıtal tıp kul lanımını gerektırmektedır Monıtore bağlanan hastalarda ıse, artefaktlar tanı ve takıbı zorlaştırmaktadır Bu sorunlar daha modern ambulans ve hastane uçaklarında hemen hemen sıfırlanmış durumdadır. Ameliyat olacakların korkulu rüyası: Alerji tedır öncelerı sadece Amazon ormanlarındakı ağaçlardan çıkarılan kauçuk, ortarasıra gazetelerde, ameliyat esnalama 150 yıllık bır endustrıyel gelışım sasında olen bazı şanssız hastalar ıle yesınde bugun tum dunyada ve ulkemızılgılı çeşıtlı haberlerı, yorumları ve de de hem kullanılmakta ve hem de çeşıtlı hasta yakınlarının doktorları suçlayıcı ıfaallerjık sorunlara neden olabılmektedır delerını okumaktayız Gerçekten de hıç Ameliyat olacak kışılerın onceden değerkımsenın başına gelmeslnı arzu etmedığılendırılmesı mutlaka konunun en can alıcı mız, hem aıle hem de doktor açısından noktasıdır Alerji bılımının gelışmesıne paçok uzucu bır olay Pekı ameliyat esnasınralel olarak bırçok maddeye karşı uygulada hastaların bazıları neden kaybedılıyor? nan derı testlerı ıle alerjının olup olmadığı Ölenlerın hepsı doktorların ıhmalı mı? kolayca anlaşılabılmektedır Bu testlerın Genel anestezı esnasında anafılaksı deuygulanamadığı kışılere de bazı kan testnılen alerjık şokun gorulme oranı yaklaşık lerı yapılmakta ve kolayca kışıde alerjık re6000'de bır olarak kabul edılmektedır aksıyon yaratabılecek antıkorların olup olDunyanın neresınde olursa olsun anafılakmadığı öğrenılmektedır Ancak bu testler sıye gıren hastaların yaklaşık altıda birı tum anestezık ılaçları kapsamamakta ve hemen o esnada mudahale de edılse kurne yazık kı her merkezde de yapılamatarılamayabılıyor 1990 ve 1991 yıllarında maktadır. yalnız Fransa'da ameliyat esnasında toplam 1585 adet bu turden hayatı tehdıt Risk faktörü edıcı alerjık reaksıyon bıldırılmıştır ölen hastaların çoğunluğunu altta yatan onemlı Acaba bazı kışıler dığerlerlne gore daha boyutta kalp veya akcığer hastalığına samı fazla rısk taşımaktadır? Eğer sorunun hıp kışıler oluşturmakyanıtı evetse nedır bu rısk faktdrlerı? Butadır Alerji genellıkle rada tabıatın erkeklerı (%70) bu esnada kullabıraz kolladığını gor• Alerji şoku nasıl nılan adale gevşetıcı mekteyız Yanı ameliılaçlara veya ameliyat yat esnasında kullanıoluyor? ekıbının kullandığı eldılan ılaçlara karşı alerji, vendekı latekse (%13) ezıcı bır çoğunlukla • Kondom da alerji bağlı ortaya çıkmaktakadınlarda gorulmekyapar dır Ameliyat esnasında tedır örneğın adale kullanılan bırçok dığer gevşetıcılere alerjının • Kimler daha çok ılaçlara karşı allerjı ıse dortte uçu kadınlardarist altında? daha nadır gorulmektedır Nedenı kesın oladır örneğın tıopental ^^^^ rak bılınmeyen bu duısımlı bır ılaca karşı alrum en sık 3050 yaş ler|i ancak 30 000'de bır oranında gorulgrubunda ortaya çıkmektedır maktadır. Bu tur ılaç alerjısı çocuklarda çok nadır olup çocuklarda en önemlı sorun lateks aerjısıdır Lateks alerjisi Daha oncekı ameliyat esnasında aynı Ilaçlara allerjı uzun yıllardan berı bılınılaçları kullanmış olmak veya olmamak mesıne karşın lateks allerjısı ılk olarak arasında kesın bır ılışkı bulunamamıştır. 1979 yılında bıldırılmıştır Allerjı, lateks ıle Ancak onceden bılinen bır ılaçla herhangı dırek temas esnasında ortaya çıkabıleceğı bır alerjık reakslyon geçırılmesı bır daha o gıbı, lateks ıçeren eldıven veya bır başka ılacın kullanılmamasını gerektırmektedır eşyanın paketının açılması esnasında orAlerjık nezle ve bronş astması hastalıklarıtam havasına karışan partıktıllerın solunnın varlığı da rısk olarak kabul görmekteması ıle de tetıklenebılmektedır Ameliyat dır. Hastanede çalışıyor olmak lateks alereldıvenlerının ıçındekı, eldıvenın rahat gıyıjısı ıçın oldukça onemlı bır rısk faktorudur lebılmesı ıçın kullanılan toz pudra, lateks Yapılan araştırmalarda hastane personelıallerjenlerın oda havasına taşıma ışlevını nın %10 kadarında lateks antıkorları tespıt kolayca ustlenmektedır Reaksıyonlar baedılmıştır sıt kurdeşen atağından (urtıker), anı nezle Ayrıca lateks endustrısının çeşıtlı basaveya astma atağına ya da anafılaksye kamaklarında çalışan ışçılerde de buna bendar değışen tablolar yaratabılır Bazen gezer sonuçlar bulunmuştur. Spına bıfıda nel anestezı altında ortaya çıkan bu reakdenılen özel bır doğumsal anormallık sıyonlar bazen de basıt bır muayene, dış durumunda da lateks ve etılen oksıt alertedavlsı, yara bandajı veya rektal termoıısı hastaların uçte bırınde gorulmektedır metre koyma esnasında da ortaya çıkabıllgınç olan bır dığer önemlı nokta, latekse lır Herkesçe kabul edılen en munasebetkarşı alerjısı olanlar benzer alerjenık yapı sız zamanda ortaya çıkan lateks alerjısı gosterdıklerı ıçın muz, kestane, kıwı ve ıse prezervatıf yanı kondoma karşı olandır avokado meyvelerıne de alerjık olabılmekLateks kondomların kullanımı tum dunyatedır Yanı bu meyvelerden bırıne karşı alda AIDS hastalığının guncelleşmesı ıle artlerjık olmak lateks allerjısı ıçın rısk oluşturmış ve buna bağlı olarak kullananlaın almaktadır Bunlara ılave olarak vucutta lerjık yapıda olanlarında lateks alerjenlerıonemlı bır ınfeksıyon odağının olması ne karşı antıkorlar gelışmeye başlamıştır (kemık ılığı ıltıhabı, artrıt, ıdrar yolu ınfek1989 oncesınde ameliyat esnasında lateksıyonları vs ) ameliyat esnasında kulse bağlı allerjık reaksıyon gorulme şansı lanılabılecek dextran ısımlı bır seruma kar%0 5 ıken bu oran bugun (yanı bırkaç yıl şı alerjının daha sık gorulmesıne neden ol ıçınde) yaklaşık 25 kere artmış gorulmekmaktadır tedır * Doç.Dr.; Hacettepe Tıp, Göğüs HasLateks eşya esasen Latınce ısmı Hetalıkları vea braslıenses olan kauçuktan uretılmek Fuat Kalyoncıı* A Komplikasyonlar Dunyada 80 yıldır devam eden hava yoluyla hasta taşımacılığı, ulkemızde daha çok askerı kesımın sorunuymuş gıbı, sıvıl kesımın yeterınce ılgısını çekmemış bır alan gorunumunde ıken, son zamanlarda buyuk şerjırlerımızı kapsayan bır gelışme olmuştur Salgın hastalık, savaş, deprem, yangın, kaza gıbı yuzlerce hasta ve yaralının yardım bekledığı krız durumlarında olsun, tek olgularda olsun, hangı hastaların hangı kısıtlamalarla havadan nakledılebıleceklerı veya nakledılemeyeceklerının ve havada yapılacak tıbbı yardımın ılkelerı belırlenmelıdır Hasta naklınde hekıme tanınmış olan yetkılerın ıçının doldurulması, temel bılgılerın detaylandırılması gerekslnımı vardır. Sonuç: Turkiye'deki uygulamalar T urk Hava Kuvvetlerl'nde naklıye uçaklarıyla helıkopterler, uzun yıllardan berı hasta naklınde kullanılmaktadır Son yıllarda ıse her turlu sağlık malzemesı ıle donatılmış modern ambulans uçaklar hızmete gırmıştır Kabın basınçlaması olan bu uçaklarla nakledllen hastalardan şımdıye kadar olen olmamıştır Sivil kesimde, 1986 yılından berı Dunya Ambulanslar Bırlığı'ne bağlı olarak faalıyet gosteren RedStar ısımlı kuruluş, Izmir Istanbul, Ankara ve Antalya'da hasta taşımacılığı yapmaktadır Tıbbı donanımı olan 4 helıkopter ıle bugune kadar 200'den fazla hasta taşındığı, AIDS olguları dışında her tanı grubundan hastaların problemsız olarak hastanelere nakledıldığı oğrenılmıştır 1994 senesınde Istanbul'da kurulan Hava Ambulans Taşımacılık Vakfı, helı kopterlerle şımdllik daha çok Adalardakı acıl hastaları taşımakla sınırlı bır ışlem ustlenmış durumlardır SOS ısımlı bır başka şırket ıse hasta taşımacılığında hem helıkopter hem de uçak kullanmaktadır Helıkopterlerde uçuş ırtıfa duşuk olduğundan basınç azalması sorunu olmamakta ve hemen her tur hasta taşmabılmektedır Turkiye'deki ticari havayolu şirktetleri, esas olarak yolcu taşıma ıznıne sahıp olmakla bırlıkte zaman zaman hastalığı deklare edılmış veyaedılmemış hastalan da taşımakta, fakat bu ışı belırlenmış yazılı protokollara gore değıl, meydan doktorlarının ınısıyatıflerıyle, kımı zaman da resmı bır hastane uzmanı raporuyla yurutmektedırler Havada oluşabıleek tıbbı acıl durumlarda neler yapılacağı belırsız olduğu gıbı, uçak ıçınde yeterlı tıbbı donanımın bulunduğu da şuphelıdır. 443 13