Katalog

BEYİN ARAŞTIRMALARI Beyni telkinle iyileştirmek miimkün Beynin vücut üzerindeki kontrol etkisi on yıllardır araştırılmaktadır. Varılan sonuç şudur: Sinir sistemi bir hastalığa karşı savunmayla yakından ilgilidir. Düşünceyle vücudu bağlayan gerçek mekanizmalan henüz bilmiyoruz. Ancak yılların getirdiği birikim sonucu şu nokta artık anlaşılmıştır: Içinde ilaç olmayan tablet ve şuruplar, "bunlar seni iyi edecek ilaçlardır" telkiniyle birlikte hastaya verildiğinde gerçek ilaç etkisi göstermektedirier. "Bugün için düşüncelerin bu hastalığın başlaması, seyrl, iyileşmesi ve vücut fonksiyonları üzerindeki etkisi hakkında çok az şey bilinmektedir. Buna rağmen kesin olan bir şey vardır: Hayal gücü, bazı hastalıkların oluşmasında olduğu kadar iyileşmesinde de rol oynamaktadır. Bu gözlemlenebilen bir gerçek olmakla birlikte yorumu bir sır olarak kalmaktadır". Böyle yazıyor J.J. Aulas (les Medecines douces, Odile Jacob, 1993). Bütün doktorlar bilir kı adına plasebo denilen ilaç taklitlerinın ıçinde hıçbir etken madde yoktur. Buna rağmen plaseboların tedavide etkili olmaları, tıbbın en hayret uyandırıcı sorunlarından biridir. Hiç kimse hipnotizmanın ne olduğunu ve beynin hangi mekanizmalarına bağlı olduğunu bilmiyor. Bazıları hipnotizmanın "basit bir telkin"den ibaret olduğunu ileri sürerler (ne var ki bugüne kadar hiçbir nörolog sinir hastalıkları uzmanı telkinin beyinde nasıl bir etki yaptığını açıklayamadı). Buna rağmen hipnotızma, ağrı kesici ilaçların yerıni alabilir ve bazı viral enfeksiyonlafın iyileşmesini sağlar. Psikosomatik tıp (ruhbeden tıbbı) uzun zamandan beri ruhun vücut üzerinde önemli etkileri olduğunu kabul etmektedir (Soma Grekçe vücut demektır). Ne var ki psikosomatik tıp bu etkinin hangi yollarla meydana geldığıni asla tanımlayabilmiş değildir. Demek ki beyinvücut etkileşimlerinde anlaşılmamtş bir taraf vardır; öyle bir "karanlık oda" ki içinde esrarlı mekanizmalar çalışmaktadır. Bu, sırrı tam anlaşılmamış olayların en belirgin olanı plasebo etkisidir. Plasebo nedir? Bu terim çok eskidir. Plasebonun ilk tanımlanması 1894'te yapılmıştır: Plasebo, içinde ilaç yerine şeker, nişasta veya an su bulunan tablet, kaşe veya şuruplardır. 196O'lı yıllarda gerçek ilaçlar yerine plasebolar verilerek etkileri karşılaştırılmaya başlandı. örneğın "bu seni uyutacak" denilerek uykusuzluk çeken bir hastaya uyku ilacı (fenobarbital) yerine yalnızca nişasta içeren bir tablet veriliyordu. ve hasta uyuyordu. Benzer şekilde tüberkülozlu Plasebo etkisi Beynimizin merkezinde, henüz tam anlaşılamamış bir orkestra şefı var: Hipotalamus. Vücutbeyin ılişkilerinde (psikosomatik ilışkıler) en büyük rolü beyındekı hipotalamus bölgesı oynamaktadır. Hipotalamus, beyindeki talamus adlı büyük duyusal sinir çekırdeğinin altında (hipotalamus= talamus altı) ve 3. karıncık denen ıçı beyınomurilik sıvısıyla dolu bir boşluğun çevresindedır. Hıpotalamus'un çok çeşıtlı görevleri arasında yağların yakılması, kan dolaşımı, cinsellik ve duyguların oluşturulması yardır. Hipotalamus hıpofiz bezine hormonal ve sinırsel emirler gön.derir; hipofiz bezi de salgıladığı hormonlarla (büyüme) hormonu, süt yaptırıcı hormon prolactin, tiroid bezinı uyarıcı hormon TSH, böbreküstü bezlerini uyarıcı hormon ACTH, yumurtalıklan ve erbezlerini uyarıcı hormonlar gonadotropınler veya LH ile FSH vücuttakl bütün iç salgı bezlerıne kumanda eder. Hipotalamus bölgesı elektrıkle uyarılırşa ya önüne geçılemez bir saldırgânlık veya derin bir zevk (öfori) oluşmaktadır. Plasebo etkisinde ve hıpnotızmadakı rolü tam bilinememektedir, fakat bu olaylarda da rol oynadığı kesindir. Yukandaki dört resimde Tayland'daki, sağdaki resimde Sri Lanka'daki dinsel ayinlerde, Batılı tıp adamlarını şaşırtıcı davranışlar görülüyor: Yanaktan veya çena ucundan demir çubuklar veya çellk halat geçirilmiş veya bir adam derisinden geçirilmiş çengellerte asılmış. Bu tip deneyler btrer göz boyamaca veya şartatanlık olmayıp ağnya karşı uzun ve olağanüstü bir dayanıklılık ve kanamayı durdurma yeteneğini ortaya koymaktadır. Oluşan yaralar normalde, uyuşturucular alınsa bile, kanar ve ağrı verirdi. Olay şudur: Ayinin ve inancın yarattığı kuvvetli telkinlerle kişiler kendi kendilerini hipnotize etmektedirier (otohipnoz olayı) ve bu sayede beyinleri vücutlanndakl hayatsal olaylan kontrol edebilmektedir. Otohipnozun etkileri plasebo etkilerine benzer. hastalara "bu seni iyileştirecek" denilerek streptomisin yerine an su enjekte edilince şu görüldü: Röntgende akciğerdeki tüberküloz belirtileri hiçbir iyileştırme göstermedığı halde hastalar, gerçekte streptomisin verılmiş gibi, kendilerini daha iyi hissetmeye başladılar. Böylece plasebo etkisine duyulan ilgi gıderek artmaya başladı. 'Plasebo çift körleme yöntemiyle uygulandı (çift körleme yönteminde hastaya verilen ilacın plasebo mu, gerçek ilaç mı olduğunu hasta da, doktor da bilmemektedir; ancak hastaya, verilen ilacın onu iyi edeceği söylenmemektedir). Böylece kalp ağrılarının, mültipl skleroz denen sinir hastalığındaki felçlerın, şeker hastalığının ve hatta kanserin plasebo tedavisine iyi cevap verdiği görüldü. 1993'te Alan Roberts, çok çeşitli hastalıkların ilaçla tedayisinde üçte iki olguda hastanın kendini daha iyi hissetmesinin plasebo etkisine bağlı olduğunu bildirdi (Clln Psychology Review, 1 Temmuz 1993). Plasebonun başarı derecesi hastalığa göre değışmektedir. Aşağıdaki tabloda bu durum görülüyor. Hastalık Baş ağrısı 4588 Sindırlm bozuklukları 284 Romatızma 358 Migren (yanm başaönsı) 4908 Akıl hastalıkları (psikoz) 828 Kalp ağrısı (angına peetoris) 346 Hasta sayııı Plasebonun etkili olma yüzdesi 61.9 Gizemll olaylarla plasebo etkisi arasındakl nönolojlk bağ. 58 49 • 32.3 19 18 Görüldüğü gibi başağrılatının üçte iki kadarı plasebo ile geçirilebilmektedir. Sindirim bozukluklarında bu oran % 58'dir. Bu sonuçlar gerçek ilaçları kıskandıracak kadar iyidir. Bu tabloda migren denilen yarım başağrısının, plaseboya diğer baş ağrılarından yarı yan 4336