Katalog

SAĞLIKLI YAŞAM HABERLER Dikkat: Kangren! Dikkat: İktidarsızlık! Sigara paketlerinin üzerine neler yazılmalı? tzzettın Banş*, Z TorosSelçuk** U nının sağlığa zararsız olduğu bır en dulkemızde sağlık orgutlerının tüm şuk mıktar yoktur, yanı çok az sigara ıççaba ve uyarılarına karşın sigara mek bıle bu hastalıklara neden olabılır tuketımı gıderek artmaktadır 1986 yılında tütun tekelıne son verılmesı ve Yakın zamanda Kanada, Avustralya, 1991'den ıtıbaren çok uluslu şırketlerın Sıngapur ve Tayland'da sigara paketlerı tutun ışleme tesıslen kurmalarının sernın uzerındekı uyarılar ıle ılgılı yenı yasal best bırakılması ıle bu gıdış hız kazandı duzenlemeler yururluğe gırmıştır Kana1992 yılı tahmınlerıne gore Turkıye'de 15 da bu konuda onculuğu ustlenmıştır ve yaş uzerınde 17 mılyon yetışkın sigara yenı uyarılar 1994 Eylul ayından berı sikullanmaktadır Elımızde guvenılır verıler gara paketlerinin uzerınde yer almaktaolmamakla bırlıkte başta olumcul ve sudır Yenı duzenlemelerrn amacı sigara reğen akcığer hastahkları olmak uzere sıpaketını satın alan kışının neyı satın aldıgaraya bağlı sağlık sorunlan ve olumlerığını daha lyı anlaması, kendını ve çevrenın artması kaçınılmaz sonuçtur Bır urunu, ozellıkle de sağlıkla ılgılı bır maddeyı kullanmak uzere satın alan Sigara, sizi kışının o maddenın kendı Sigara, sigara öldürebilir. bedenı uzerındekı etkılerını içmeyen kimselerin tam ve doğru olarak bılmek akciğerlerinde en doğal hakkıdır llaç kutuöldürücü larının uzerınde ve ıçlerınde hastalıklara yol açar kuçuk kâğıtlarda hem ıçındekı maddeler, hem de etkı ve yan etkılerı ayrıntılı olarak yer almaktadır Player1 Oysa sigara çoğu ilaçtan daha zararlıdır ve dumanında 4000'den fazla sağlığa zararlı madde bulunmaktadır Buna rağmen uzerınde sadece sağlığa zararlı olduğunu belırten bır ıbare ıle satılmaktadır Acaba sigara ıçen kışı sıgaranın kendı sağlığına etkılerl konusunda Sigara, yeterınce bılgı almış mıdır, bu davranışının sonuçları ra bağımlılığa çocuklannıza uzerıne doğru ve tam bılgıye yol açar zarar verebilir sahıp olarak mı karar vermektedır? Bu sorulara ulkemızde olumlu yanıt vermek çok guçtur Vurdumduymazlığa varan bu bılgı ve gorgu ekstklığının yıllardır suregelmesı hem sigara uretıcılerının ınsanların sağlıkları pahasına bılınçlı yonlendırmelerı hem de toplum sağlığından doğrudan sorumlu olan hukumetlerın sorunu görmezlıkten gelmelerının bır sonucudur Sigara ıçen kışının her yenı sıgaradan once sigara hakfcında artık tartışılmayan gerçeklerı bır kez daha aklından geçırmesınde buyuk yarar vardır Dunyada her uç mılyon kışı sıgaranın yol açtığı hastalıklardan olmektedır Sigara ıçenlerın toplam olum hızı ıçmeyenlere oranla ıkı kat daha fazladır Tahmınlere gore aramızdakı her on kışıden bırı sigara ıle ılgılı hastalıklardan olecektır Her sigara, ıçenın yaşamından 5 5 dakıka çalmaktadır, bu da bır yaşam suresınce ortalama 58 yıla denk duşer Sigara ıçenler bu davranışlarının sonucu olarak akcığer kanserı gelıştığınde sonucun hemen her zaman olum olduğunu bılmelıdırler, kurtulma şansı çok çok azdır Sigara duma tır, sadece genel gerçekler olarak belırtılmıştır Ayrıca yenı bır uygulama olarak her sigara paketının bır yan yuzunde sigara ıçındekı zararlı maddelerın lıstesı yer almaktadır Bu kısım da zorunlu olarak beyaz zemın uzerıne sıyah yazı olarak yazılmaktadır Kısaltmalara ızın verılmemek tedır, "CO" değıl karbonmonoksıt, "Nıc" değıl nıkotın yazılmak zorundadır, boylece ıçerık daha anlaşılır olmuştur Sigara kartonlarının uzerınde de benzer bır uyarı vardır Bu uyarı beyaz zemın uzerıne sıyah yazı ıle kartonun altı yuzunun her bırınde bulunmaktadır Uyarıda "Sigara bağımlılık yapıcıdır ve akcığer kanserı, amfızem kalp hastalığına neden olur" denılmektedır Uyarı metnı her yuzun alanının % 25'ını kaplamakta ve dış kısmında uç mılılıtre kalınlığında sıyah çızgı ıle çevrelenmektedır Şımdıden bu uyarı sıstemını etkın kılacak bazı onerıler de soz konusudur Bu onerıler arasında "Dikkat1" veya "Tehlıke1" gıbı sozcuklerın başlık olarak yer alması, bu sozcuklerın sarı veya kırmızı renklerle daha da vurgulanması, kısa uyarı metınlerının büyuk harflerle yazılması sayılabılır Ayrıca ılaç prospektuslerı gıbı sigara paketlerinin ıçıne yerleştırılecek kartlarla çok sayıda uyarı ve daha ayrıntılı bılgı tuketıcılere ulaştınlabılır Gebeler gıbı ozel rısk altındakı gruplara önemh bılgıler verılebılır Bu kartlarda sigara dumanının yol açtığı hastalıklar, hastalıkların sonucu ve sigara tuketımıne bağlı rısklerın tanımlanması hakkında bılgıler yer alabılır Grafık ve ıçerık olarak lyı hazırlanmış kartların kışılerın dıkkatını çekmesı sağlanabılır "Dıkkat Kangren" veya "Dikkat İktidarsızlık", vb başlıklarla hazırlanan kartlar hemen her zaman dikkat çekmektedır Ayrıca sigara ıçenler bu kartları okumasalar da uzerlerındekı bılgıler yakınlarına veya çevresındekı ınsanlara ulaşabılır Bu kartlar ıle hıçbır ek gıder olmaksızın çok etkılı bır sağlık eğıtımı gerçekleştırılebılır Bu duzenlemelerle ınsanların daha lyı bılgılendırılmesı ve daha az kışının sigara ıçmesı amaçlanmaktadır Benzer uyarı ve bılgılerın daha da lyıleştırılerek ulkemızdekı sigara paketlerinin uzerınde ve ıçınde yer alması toplum sağlığına buyuk katkılar sağlayacaktır Gereklı yasal duzenlemelerın en kısa zamanda yapılıp en lyı şekılde yurutulmesını sağlamak ulusal sağlık orgutlerının başiıca hedeflerınden bırı olmalıdır * Prof. Dr., Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakultesi Göğös Hast. Anabllim Dalı ** Uzman Dr., Edirne Devlet Hastanesi Göğüs Hast. Kliniği Uyarılar olmalı ingılız bılım adamlarına göre, aşırı yağlı besınlerle beslenenlerın denetımden yoksun olmaları şekere bağlanabılır 1500 kışı uzerınde yapılan beslenme ıle ılgılı bır araştırma şeker ıle yağın hep bırlıkte etkı yaptığını ortaya koydu Brıstol Kralıyet Hastanesı'nde yapılan araştırmada, daha çok şekerlı besın alanların daha az yağ tukettığı yolundakı kuramın ne olçude doğru olduğu ıncelendı Sonuç, kuramın tam tersıydı Bol mıktarda şekerlı besınler tuketen deneklerın, şekerın yanı sıra, yağlı besınlerı de aşırı blr duzeyde tukettık lerıne, buna karşılık sebze ve meyveye de pek ılgı göstermedıklerıne tanık olundu Şeker ve sağlık Asık yüzlü erkeklere çözüm Sigaranın yol açtığı hastalıklar sındekılerı bu zararlı etkılerden koruması ıçındır Bu duzenlemelerın hayata geçırılmesı kolay olmamıştır ve dort yılı aşan bır sure boyunca sağlık orgutlerının sigara uretıcılerının yoğun engellemelerıne karşı ısrarlı çabası ve savaşı ıle gerçekleşebılmıştır Kanada'dakı yenı uyarılar tum dunyada sigara paketlerinin uzerındekı en genış alanı kapsayan sağlık uyarılandır Uyarı metınle.rının sigara uretıcılerı tarafından grafık ve renklerle gızlenmesı onlenmıştır Uyarı yazısı slgara paketının yer aldığı yuzun % 25'ını kaplamaktadır Uyarıların bır kısmı ıse doğrudan kışıyı hedef almaktadır "Sigara ıçmek sızın olumunuze neden olabılır", vb Bu uyarılar hıçıbır kışı veya kuruma atfedılmemış Asık suratlı erkeklere artık bır çozum var Ancak, erkeklerın asık yuzluluğu sıradan olmamalı, hormonal bır nedene dayanmalı "Hıpogonodal" olarak bılinen ve yeterlı mıktarda erkeklık hormonu uretemeyen erkeklere uzun suredır testosteron sağaltımı uygulanmaktaydı Ikıncıl cınsıyet ozellıklerı de yeterınce gelışmemış olan bu erkeklerın testosteron ığnesıyle gıderek "yumuşayan" ruh durumlarını ılk kez belırleyen ıse Dr Chnstına Wang oldu Genellıkle saldırganlık ve antısosyal davramşla bağdaştırılan testosteron oranının, tam tersıne, yetersız olduğu durumlarda erkeklerın daha asık suratlı ve ters olduğu göruldu Erkeklerın ruh durumu ıle ılgılı araştırma yalnızca testosteron sağaltımı goren deneklere odaklanmış olmakla bırlikte, her gun ağızdan duzenlı bır bıçımde testosteron ılacı alanlardan da olumlu sonuçlar alındı Belçlkahlar 30 yri sonra uzadı Belçıkalı kadın ve erkeklerın boylannda 30 yıldan bu yana ortalama 3 7 ıle 5 2 cm'lık bır uzama goruldu 1992 yılında 130 000 Belçıkalının sağlık dosyası ıncelendığınde, 20 yaşındakı erkeklerın boy ortalamasının 1 77 santım, buna karşılık 50 yaş ve ustundekı erkeklerın boy ortalamasının 1 72 cm olduğu goruldu Ortalama boyu 1 61 cm olan kadınların da bu sure ıçınde 4 santımetre uzadığı belırtıldı 4335