Katalog

Bl YOLOJl İnsanda seks ve kokular Hastalıklarında bir kokusu var. Insanın cinsel hayatındaki koku ise yeni yeni keşfedilmekte... I llginçtir ki insanların % 47'si idrar, % 36'sı malt, % 16'sı sperm (meni), % 12'si misk, % 6'sı balık ve % 3'ü meyve ve çiçek kokularını alamaz. Koku alamayışa tıpta anosmi denir. Doğuştan anosmi, doğuştan seksüei yetersizlikle birlikte olabilir (Kallman sendromu). Nezlelerde ve burnun kimyasal maddelerle (duman, asit vb.) tahrişinde geçici anosmi yapar. Kafa ve burun kırıkları, müzmin burun iltihabı, sinüzit, burun orta bölmesinin çarpılması, uçuk, viral sarılık, burun ve yutak iyi ve kötü huylu tümörleri ve burun sümüğünün (mucus) anormallikleri sürekli anosmi yapabilir. Beyne ışın tedavisi verilişi (radyoterapi), grip vb viral enfeksiyonlar, kanser ilaçları, toksik maddelerin burna çekilişi veya damlatılışı gibi durumlar koku ep i t el i n i tahrip ederek anosmi yapabilir. \ Koku sînirinin tahribine bağlı anosmiler ş u nIa ra bağlı olabiKadınlarda dölyolundan (vagina) salgılanan keskin kokulu uçucu Beyin tülir: yağ asitlerinin miktan kandaki kadınlık hormonlarıyla yakından ilgimörleri, belidir. 28 günlük adet devrinin 815. günü arası kanda östrojen horyin amelimonu (östradiol) ve dölyolunda uçucu yağ asitleri giderek artar ve yatları, kırık15. günde maksimum olur. 1528. gün arası ikisi de giderek azalır. lı ve kırıksız Alttakl noktalı çizgi doğum kontrol hapı alan veya menopoza girmlş kafa yarakadınlarda dölyolu uçucu yağ asitlerinin miktannı gösteriyor. lanmaları, Oörüldüğü gibl doğum kontrol haplan ve menopoz, kadınlık B12 vitamikokusunu azaltmaktadır. nsan seksüei kokuları laboratuvarda analiz edilmiş bulunuyor. Kadın dölyolu (vagina) kokusu, uçucu kısa zincirli yağ asitleridir. Erkek spermasının balığı andıran bir kokusu vardır (spermin denilen diamin nedeniyle). Bu kokular birçoklarının yüzünü buruşturmasına neden olur; bazıları ise aksine bu kokulardan hoşlanır. Vücuttan gelen kötü kokuların izovalerik asite ve ağız kokmasının metilmerocaptan'a bağlı olduğu bilinmektedir. Ne var ki bu maddeler bazı çok beğenilen peynirlerin kokusunda da mevcuttur. Bazı hastalıkların kendine özgü kokuları olduğu çok eski zamanlardan beri bilinmektedir: C vitamini eksikliğine bağlı skorbüt (les kokusu), sarıhumma (kasap dükkânı kokusu), dişetleri ve diş destek doku iltihapları (alkil piridin kokusu), tifo (taze ekmek kokusu), difteri (tatlı bir koku), gut ve çiçek (vahşi hayvan kafesi veya sirk kokusu), diabetik koma (aseton ve meyve kokusu), üre koması (amonyak veya yıkanmamış erkek tuvaleti kokusu), havasız yaşayan (anaerobik mikropların yaptığı abseler veya iltihaplanmış gangrengazlı gangren (kokmuş et kokusu), arsenik, fosfor, tellür zehirlenmesi (sarmısak kokusu), karaciğer koması (ceset kokusu, mercaptan'lar), akça ağaç şurubu hastalığı (idrarda akça ağaç şurubu kokusu, dallı zincirlik amino asitler). Şizof renlerin trans3metil6hexenoic asit koktuğu sanılmışsa da aynı koku normal ınsanlarda da bulunmuştur. Koku analizi şöyle yapılmaktadır: önce gaz kromatografısi tekniği ile bir karışımın içindekı farklı kokular ayırt edilir; sonra kütle spektrometrisiyle her bir kokunun hangi maddeye bağlı olduğu bulunur. Bir insana soluk verdirerek soluğun kokusu ve bütün vücut kapalı cam bir silindire konularak vücudun toplam kokusu analiz edilebilir. Kadınların adet zamanında soluktaki kükürtlü bıleşıklerın arttığı bilinmektedir. Burnu duyarlı olanlar bir kadının adet gördüğünü bu kokudan anlayabilir. Adet sırasında köpeklerin kadınlara davranışları da değişebilir. Koku alamayanlar çizme, eldiyen, ter, külot vb. kokuları cinsel isteği arttırır. Bunlarda Jacobson organı aşırı gelişmiş olabilir. Birçok memeli hayvanda (tavşan, kunduz, geyik, fil vb.) eşin deri bezleri, idrar, salya ve vaginal sıvılarının kokusu seks arttırıcı etki yapar. Erkek yaban domuzlarında erkeğin kokusu (androstenon ve androsterol) dişide öylesine bir cinsel kızışma yaratmaktadır ki bu koku yapay döllenmede kullanılmak üzere hazırlanmış ve ticarete verilmiştir. Insan cinsel hayatında kokuların rolü yeni yeni anlaşılmaya başlanmıştır. Vagina ve koltuk altı kokularının afrodizyak etkileri araştırılmaktadır. Kadınların kokusunun yumurtlama zamanında (adetten sonraki 14. gün) değiştiği saptanmıştır. Georg Preti'nin analizlerine göre adetin 14. günü vagina sıyısında laktik asit artmaktadır. Koltukaltı bezleri Doğum kontrol hapı ve menopoz kadınlık kokusunu azaltıyor nı eksikliği, müzmin sigara tıryakiliği, alkolizm, bazı beyin hastalıkları (Alzheimer hastalığına bağlı bunamalar, Parkinson hastalığı, Korsakoff psikozu), şeker hastalığı, tiroidin az çalışması, böbreküstü bezlerinin aşırı çalışması, bazı antibiyotikler (aminoglikozidler, tetrasıklın) ve lokal cocaın kullanılışı. Burnun ıçinde vomeronazal organ (VNO) veya Jacobson organı denen küçük bir alan vardır. Insanlarda bu alan yalnız insan feromonlarının kokusunu almaktadır; hayvanlarda bu organ beynin seks merkezlerine bağlıdır. Hamsterlerin koku hissini ameliyatla yok ederseniz hayvan çiftleşme yapmaya devam eder; fakat VNO ameliyatla çıkartılırsa hayvanların yarısı çiftleşme yapamaz olur. Dişi fare ancak erkak kokusu alırsa yumurta çıkarır. VNO'ı çıkartılan farelerin yumurtlamadıkları ve çiftleşme yapamadıkları görülür. Yabancı erkek kokusu alan gebe bir fare derhal düşük yapar, fakat VNO'ı çıkartılmış fareier bu durumda düşük yapmazlar. Insanlarda Jacobson organı iyi gelişmiş olanlarda seks ile koku arasındaki ilişki çok daha belirgindir. Fetişistlerde Hayvanlarda durum İnsanda koltukaltı ter bezlerinin salgısı tamamen kokusuzdur. Bu terin içinde protein, kolekterol ve erkeklik stereoidleri (androstenon ve androstenol) bulunur. Bu maddeler koltuk altında difteroid basiller ve mikrokoklarca parçalanır. Koltuk altı teri Petri kutularında bu mikroplarla birlikte 37° etüve konulursa, mikrokoklar tatlı, difteroidler pis bir koku oluşturur. Muhtemelen kötü koku androstenondur, tatlı (misk gibi) koku androstenol'den gelmektedir. Muhtemelen VNO sayesinde, aynı yatakhanede yatan okul kızlarının adetleri eşzaman hale gelebilmektedir (aynı tarihlerde adet görmektedırler. Bu husus VVellesley Koleji'nde yapılan deneylerle kanıtlanmıştır. Yapılan bir başka deneyde kadınlardan, az önce erkeklerin oturduğu ve oturmadığı iskemlelere rasgele oturmaları istenmiş ve kadınların çoğunluğunun erkeklerin oturduğu iskemleleri seçtiği görülmüştür. Bunun nedeni androstenol olabilir. Kadınlar androstenol süren erkekleri daha çekici bulmaktadır. Fakat sentetik misk esansları da aynı sonucu doğurmaktadır. Muhtemelen erkekteki güzel kokular kadınları cinsel olarak uyarmaktadır. The Sciences, Kasım 1980, s. 11 13 Çevri: Selçuk Alsan kokusuzdur 43313