Katalog

TARTIŞMA EDİTÖRE MEKTUP Yükselmenin dayanılmaz kolaylığı: Tıpta karîyer Kılıç Aydınh* S on zamanlarda doçentlik sınav sistemının değışmesı gerektığı konusunda çok sayıda goruş bıldırılmektedır, Bılım Teknık dergısınde bu konuda çeşıtlı makaleler yayınlammıştır Özellıkle Sayın Prof Dr Barıa Oztaş ve Doç Dr Aytekın Altıntaş'ın bu konudakı yazıları son aylarda genış yankı uyandırdı Bu yazılarda doçent olma surecının son aşaması ıle ılgılı değerlı önerıler ılerı surulmuştur Bu konuda bır noktaya dıkkatı çekmek ıstıyorum Eleştırılerın buyuk çoğunluğu tıp kokenlı oğretım uyelerınden gelmektedır Bu da, tıptakı karıyer teknolojısının cıddı sorunlan olduğunun bır gostergesıdır Uzman olduktan bırbırbuçuk yıl sonra doçent olan "babasının oğlusukızısı" harıka çocuklar veya evde çocuk buyuturken dunya lıteraturune önemlı katkılarda bulunup doçent olan "kocasının sevgılı eşı" gıbı örnekler mevcut sıstemın dunya mızahına "akademık" katkılarıdır Uzerınde durulması gereken nokta, Turkıye tıp fakultelerınde mevcut olan ve dunyanın aklı başında hıçbır ulkesınde bulunmayan karıyer kolayhğıdır Yururluktekı sısteme göre altı yıl tıp fakultesınde okunduğu ıçın yuksek lısans, uzmanlık eğıtımı yapıldığı ıçın de doktora, Turk hekımlerıne "armağan" edılmektedır Bu armağanlardan sonra bırkaç yıllık yayın telaşı (sonra kâğıdı kalemı bırakabılırler), derken doçent olunuvermış Kanaatımce hıçbır krıtere dayanmadan tum hekımlere ve uzmanlara verılen bu armağanlar tıptakı kanyer kolaylığının ana kaynağıdır Kaynaktakı bu hata duzeltılmedığı ve dunyanın aklı başında ulkelerındekı krıterlere göre duzenlenmedığı takdırde, doçentlik sınavının "zorlaştınlması" fazla bır şeyı değıştırmeyecektır Gerçekten zor olan ve belırlı bır duzeyın uzennde lısan bılgısını gerektıren merkezı doçentlik lısan sınavının bazı donemlerdekı aşılma teknıklen, bu gıbı konularda engel tanımayan Turk zekâsının ılgınç örneklendır ve zorlaştırılacak doçentlik sınavının nasıl bypass edılebıleceğının de habercısıdır öncelıkle şu soruları yanıtlamak gerekır Karıyerın amacı nedır? Neyın karşılığında elde edılmelıdır? Kışılerın kendını kanıtlama gıbı bıreysel arzuların dışında unıversıtelerde karıyerın amacı araştırmacı, eğıtıcı ve lokomotıf kadroların yetıştırılmesıdır Prensıp olarak da bır urun ve bıhmsel katkının karşılığında elde edılmelıdır Kanyer "teknolojısının" ıse sureklı guçleşen engellerı olan bır koşu gıbı olması gerekır Buna gore her engelın urun ve katkı ıçerığı farklı olacaktır madan butun tıp fakultesı mezunları ıkı yıl fazla okuduklan ıçın yuksek lısans yapmış kabul edılıyorlar Bunun yerıne, son ıkı yılda, ısteyen oğrencının bır oğretım uyesının denetımınde yapacağı yuksek lısans tezı ıle bu akademık dereceyı elde etmesı, hem akademık yukselme ıçerığıne (urun karşılığı) uygun olacaktır hem de pozıtıf seleksıyonun ılk basamağını oluşturacaktır Turkıye Tıp takultelerındekı doktoranın durumu ıse uluslararası krıterlere gore, gerek ıçerık gerekse unıversıtelerın yetkı ve görevlerı açısından buyuk hatalar ıçermektedır Doktorada esas, özgun çalışmadır ve bılıme ımzasını atan unıversıtelerde doktora en zor akademık aşamadır Bu aşamada bılıme aktıf katılım ve uretkenlık söz konusudur Mevcut sıstemdekı en buyuk hata ıse hekımlık mesleğınde bır aşama olan uzmanlık eğıtıminın sonunda yazılan ve çoğu malumu ılan konular ıçeren uzmanlık tezınin doktoraya eşdeğer kabul edılmesıdır Bunun ıkı buyuk sakıncası vardır Bırıncısı, buyuk çoğunluğu ozgunluk ılkesınden uzak ve bılınen konuları ıçeren bu tezler bılıme herhangı bır katkı sağlamamaktadırlar Ikıncısı ıse, hıçbır akademık yetkı ve gorevı olmayan devlet (sıgorta) hastanelerınde yapılan uzmanlık tezlerı de doktora kabul edılmektedır Unıversıtelerın yetkı ve sorumluluk açısından en onemlı farkı oğrencı yetıştırmAnıdır Tıp fakultelerının aslı yetkılerıne sahıp çıkmaması ve bu konuda sessız kalması sonucunda unıversıte dışında profesor olabılmek ıçın kanun teklıfı hazırlatma gırışımlerı başlamıştır Çozum ıse uzmanlık eğıtımı ve doktoranın bırbırınden ayrılmasıdır Tıpta uzmanlık, be lırlı bır hastalık grubunun tanı ve tedavısınde yetkınleşmektır Doktora ıse, unıversıte hocalığına gıden yolda en önemlı akademık aşamadır Doçentlik ve profesorluk unıversıte oğretım uyelenne venlen akademık derecelerdır Doçent olabılmek ıçın doktoradan sonra klınıkte veya temel bılımlerde en az beş yıl çalışma zorunluluğu getınlmesı ulkemız koşulları açısından faydalı olacaktır Doçentlığe gıden sureç ıçınde uluslararası yayın ve kongre katılımının teşvık edılmesı doğru bır yaklaşımdır Yıne belırlı bır konuda uzun yıllara yayılan bır çalışmanın sonucu hazırlanan doçentlik tezı pozıtıf seleksıyon knterlennı lyıleştırecektır Yukarıda açıklamaya çalıştğım gıbı, Turkıye'de tıpta kanyenn önemlı aşamaları, bu konuda herhangı bır "akademık torpıl"e ıhtıyacı olmayan onurlu Turk hekımlerıne hedıye edımektedır Bunun ana nedenı hekımlıktekı bazı meslekı aşamaların akademık aşamalar ıle eşıtlenmesıdır Bır noktayı özellıkle vurgulamak ısterım Doçent veya profesor olmak daha lyı hekım olmak ıle eşdeger değıldır Hepımızın yakın çevremızde ve dunyâda gozleyebıleceğı gıbı, akademık bır çabası olmayan çok yeteneklı klınısyenlerın yanı sıra, onemlı klınık becensi olmayan akademısyenler de vardır Sorunun çozumu, sadece doçentlik aşamasının zoriaştırılması değıl, tıpta oğretım uyesı yetıştırme "teknolojısının" uluslararası krıterlere gore yenıden duzenlenmesıdır Bu konuda acılen degıştırılmesı gereken temel yanlışlık, hekımhkte doğal bır meslekı aşama olan uzmanlık eğıtıminın doktoraya eşdeger kabul edılmesı hususudur Meslekı yetkınleşme ıle akademık yukselmenın krıterlerı bırbmnden farklı ıkı konudur Tıp fakultelen acılen aslı görev ve yetkılerıne sahıp çıkmalıdıriar (*) Doç. Dr; Cerrahpaşa Tıp; Kadın Hastalıkları ve Doğum.. Bilimsel yayınlar üzerine açıklama Ankara Üniversitesi Fizik Bölümleri, dergimizde yayımlanari değerlendirmelere ilişkin aşağıdaki açıklamayı gönderdi. G Yuksek lısansta esas olarak bıhmsel yöntemler, bılımsel verılerın nasıl toplanacağı, derleneceğı ve değerlendırıleceğı oğrenılır Turkıye'de bu sureç yaşan eçen haftalarda Cumhurıyet Gazetesı'nın Bılım Teknık ekınde bıhmsel uretkenlık ıstatıstıklerı yayımlanmış ve ardından 1 Temmuz 1995 tanhlı sayısında da bu ıstatıstıklenn genel değerlendırmesını yapan Serhat Çakır ımzalı bır yorum yazısı çıkmıştır Uluslararası yayın sayılarına dayanan bu ıstatıstıklere goz atıldığında fızık alanında 31 makale ıle ODTU, 21 makale ıle Bılkent, 19 makale Ile Ankara Unıversıtesı, 13 makale ıle Boğazıçı, 12'şer makale ıle Hacettepe ve Istanbul Teknık Unıversıtesı gelmekte, TUBİTAK 11 sayı ıle bunları ızlemektedır Serhat Çakır, bu değeriendırmede 3 sırada yer alan Ankara Unıversıtesı'nı (fızık alanında) görmemeyı yeğlemekte ve yerıne sıralamada 7 sırada yer alan TUBlTAK'ın bır "onemlı odak" olduğunu vurgulamaktadır Ankara Unıversıtesı Fızık Bölumlen 1968'lerden başlayarak 1980'h yıllara kadar ve yıne 1985'lerden başlayarak gunumuze dek bu uretkenhğını en az bu duzeyde surduregelmıştır Bu gerçeğı bılmeyen bır kışı olarak sadece kendı duşuncelennı behrten bır Serhat Çakır'a söylenecek sozumuz olamaz Ancak Çakır, TUBİTAK çahşanı kımlığı ıle ve soz konusu ıstatıstıklerı urettığı anlaşılan kışı ya da kışıler adına ıstatıstıklere dayandırarak bu değerlendırmeyı yapıyorsa o zaman kendısını en azından rakamlara saygıya davet etmek gerekır Ankara Unıversıtesı Fızık Bolumlerı'nın elemanları "mukemmehyet merkezlen" ıçın hazırlıklarını tamamlamış ıken, "bırleştırılmış doktora programları" ıçın haklı olarak en fazla kontenıan talebınde bulunmuş ıken böylesı bır potansıyelı gormemek anlaşıhr gıbı değıldır Kamuoyunu yönlendıren yayınların kendı ıçerısınde tutarlı olması zorunluluğunu bılmesı gereken bır kışı olarak dergınızde yayımlanan ıstatıstıklerde, yanlı ve yanlış yorumlar yapılmaması konusunda daha duyarlı olunması gerektığını hatırlatırız 4364