Katalog

BİLİMKÜLTÜR Buluşçu yahut hayal gücünü geliştirme okulları Hayal gücü nasıl geliştirilir? Güçlükler buluşu nasıl hızlandırır? Saçma da olsa her fikir buluşa doğru ilerler mi? VehbiBelgil \ uluşa götüren yol, hayal gücünü kgeliştirmekten geçiyor. Nasıl ge'liştirilir hayal gücü? örneklerle açıklayalım. önce hergün kullandığımız eşya ile başlayalım. Bunda her başlayana sorular sorular vardır. Bir tanesi: Tuğlayı harçla duvara işlemek dışında ne gibi Işlerde kullanırsınız? öğrenciler yeni kullanış yerleri düşünüyor, hoca bunları not ediyor. Kimin daha çok üreteceği önemli. Başlarda, genç, 2830'dan yukarı çıkamıyormuş. Ama, zamanla 300'e çıkanlar oluyormuş. Birkaç örnek: Kapı veya pepcerenin çarpıp kapanmasını önlemek için çerçevenin, kapının önüne konupüst rafa ulaşamayan çocuk, üstüne basarak boyunu yükseltir Ağırlığına göre dirhem olarak kullanılabilir Savunmada, açılmayan camı, kapıyı kırmada iskemle diye kullanılabilir Su basmış bir mutfakta ayakkabıların ıslanmaması için üstüne bakılacak taş olur Kırda yemek pişirmek için, iki tuğla, sacayak görevi yapabilir... Bir öğrenci, tuğlayı cam macunu ile sıvadıktan sonra dört yanını yaldızlayarak yılbaşı hediyesi diye ablama gönderebilirim Başka biri, tuğlanın her yüzüne ayrı tablolar yaparım, sonra gönderirlm diyor Üzerini hamurla sıvayıp nişan tahtası diye kullanabilirim Bahçe sınırlarını belirlemede birkaç tuğla işe yarayabilir... cısı artmayan nedir? Yine tabut. Güneş batınca Kadıköy nerde kalır? Karanlıkta. Sulu kuyuya düşen kedi nasıl çıkar? Islak çıkar... Bunlar da şaşırtmaca sorular... Buluşlar, hoca tarafından not edilir. Tabi uygulanabilecek buluşlar. öğrencinin ilk notlarını oluşturur verilecek notlar. Şöyle sorular da sorulabilir: Bir nehir ne gibi işlerde kullanılabilir? Bahçe havuzu? Sulama hortumu? İşe yaramadığı için sokağa bırakılmış bir kamyon, bir araba, boş gaz tenekeleri? Bunlar çoğaltılabilir. keleri ile su doldurmaya giden bir erimiz iki teneke dolusu çikolata ile dönmüş. Nasıl olabilir? Er yolunu şaşırıp düşman tarafına gedip sorgulanınca hatasını anlamış şu hazır cevaplığı yapmış: "Bizim komutan bu suyu sizin komutana gönderdi." Limanda demir atmış bir savaş gemisine doğru hızla yaklaşan bir deniz mayınını nasıl uzaklaştırabilirsiniz? Kime çare düşünememiş. Bir erbaş şu yanıtı vermiş: Gemideki herkesi güverteye toplar komutla hep birden üflettirip uzaklaştırırım mayını. Yanıt saçma gelmiş herkese, gülüşmeler olmuş. Fakat, mayını üfleme ile uzaklaştırma gibi olmayacak bir konu akla şunu getirmiş: Geminin alt kısımlarını havalandırmada kullanılan borularla verilen şiddetli hava akımı ile mayın önce uzaklaştırılmış, sonra açıkta patlatılmış... Çalışmaların bu noktasında okulların dört kurahnı belirtmek gerekir: 1) Alay yasak. Düşüncelerini alaya almak kesınlikle yasaktır. Alayda ısrar edenler hemen kapı dışarı atılır. öğrenci bir kez alaya alındı mı bir daha düşünce belirtmez. Sonra, düşünce düşünceyi çağırdığına göre hangi düşüncenin daha yararlı olduğu başta anlaşılmaz. Yaklaşan mayını üfleyip uzaklaştırma düşüncesi olmayacak bir fikirdi. Ama bu fikir, yukardaki gibi, başka ve yararlı bir fikri akla getirmiş çözüm bununla sağlanmıştır. 2) Sakınmadan konuşma. lleri sürülen fikir ne kadar aykırı görünürse gene de söylenmelidir. Fikirleri yumuşatacak, hocadır. 3) Sayı önemli. Bir konu üzerindeki düşüncelerin sayısı ne kadar çoksa çözüm olasılığı o kadar artar. 4) Birleştirme, iyileştirme. öğrenci kendi zekasının üstunlüğünü başkalarını alaya alarak değıl, ileri sürülen düşüncelere iyileştirme yolunda katkıda bulunarak gösterecektir. Çözümü hazır güçlükler Ikincı aşamada sorulan sorular yaşanmış ve çözülmüş güçlüklerdır: Genç bunlarda ya aynı çözümü, yahut daha da ilginç bir çözümü bulabilir. örnekler: Kardan telleri kopacak duruma gelmiş kilometrelerce uzun bir telefon hattı nasıl temizlenir? Telleri silkemezsiniz. Direkleri ayrı ayrı sarsamazsınız, başa çıkmaz... Alttan ateşl yakıp ısıtamazsınız karları... Helikopter uçurulmuş tellerin bir iki metre yukarsından. Kore Savaşı'nda motorları soğuktan donmuş yüzlerce aracı yarım saatte nasıl harekete geçirebilirsiniz? önce birinci araba çalıştınlmış, onun egzoz gazı ile öbür motorlar ısıtılmış... Çanakkale Savaşları'nda gaz tene Başka ömekler Eski bir subay kılıcı, bir ekmek bıçağı, otomobil dış lastığı Oklava MaşrapaKurşun kalem Elişi kâğıdı, kalın urgan... gibi şeyler başka ne gibi işlerde yararlı olur? "Yapan satmak ıçın yapar, alan kullanmaz, kullanan görmez: Nedir bu? Tabut." Fiyatı çok ucuzladığı halde alı Orman kurtaran kelebekler Çevreci kelebek de denebilir bunlara. Canlı türleri içinde en az zararsızı ve görüntüsü en hoş olanı kelebek. Ufacıcık bir vücutta ne büyük enerji? Bir saat durmadan kanat çırpmak ne demek? Kelebek, boyunbağına adını vermiş. Okul defterleri, ambalaj kâğıtları, çocuk giysileri kelebekle süsleniyor. Hele renkli kelebekler koleksiyonculann bas gözdesi. Pul koleksiyonundaki renkli pullar ne kadar çekici ise renkli kelebek albümleri de o kadar ilginç. Şimdi Orta Amerika ormanlarında yaşayan renk renk kelebek büyük bir kıyımla karşı karşıya. Buradaki ağaçları kesip parası ile geçınmek isteyen yerlıler ağaçları kıyasıya harcıyor. lyi güzel de, ağaçla birlikte onunla yaşayan canlılar da yok oluyor. Hem de bir daha geri dönmemek üzere. Her canlı doğanın 15 milyar yılda geliştirdiği bir başyapıt. Her tür, doğa koşulları ile haşır neşir ola ola bugünlere gelmiş. Her tür, yiyecek bulma, eş bulma, korunma, hastalıkla savaşma... konularında kendine özgü yöntemler geliştırmiş. Bunlar "Bionios" denen yeni bilimde oğrenilmeye çalışılıyor. Bu sırlar sonradan teknolojiye aktarılıyor. Bionics Amerıkalıların buluşu. Şimdi, türlerin korunmasını da bu ülke, üzerine alıyor. Nasıl? Şöyle: Bu ülkedeki "Houston Doğal Tarih Müzesi", kelebek çiflikleri kurmak için Orta Amerika'nın rutubetli tropik ormanlarından "kelebek" ithaline başlamış. Kelebek birim fiyatı ağaç fıyatından fazla tutuluyor: Yerlller ağaçtan para kazanma yerine kelebekten para kazansın diye. Şu yolla hem ağaç kıyımı, hem tür tüketimı önleniyor. Hem de yerlilerin geçim yolu kesilmemiş oluyor. Çevrecilığin bu türü galiba daha da yararlı. Bir ara bizde bunun tam tersi yapılıyordu. Güneydoğu illerımizde akrepler, tanesi 25 kuruştan belediyelerce alınıp imha edılıyordu. Ama tersine işliyordu bu yöntem: Akrebin para ettiğini gören açıkgözler kurdukları akrep çiftliklerinde bu hayvanı üretip satıyordu. Ne dereceye kadar doğru idi bu haber? Şimdi hatırlamıyorum. Belki bugün de uygulayan vardır. 42413