Katalog

HAYVANLAR DÜNYASI Arılar sayı saymayı biliyor mu? Deneyler, anlann sayma yetisini doğal koşullar altında kullandıklannı gösteriyor. Arılarda cinsel koku rıbeyinın kovanda cinsel devirleri düzenleyen feromonunun bileşimi bulunmuştur: 9ketodecanoic asit (10 c'lu yağ asidi). llginçtir ki kadınlarda dölyolunda (vagina) oluşan kadınlık kokusu da (odor di femina) kısa zincirli yağ asitlerinden ıbarettir. Amerikan araştırmacılarınca 50 genç kadında yapılan araştırmanın sonucuna göre, bu koku adetten sonrakı 815. günde en fazla ratmakta, doğum kontrol hapı alanlarda ve menopoza girmiş olanlarda bulunmamaktadır (Şekle bkz). Dişi maymunların dölyolunda yapılan kısa zincirli uçucu yağ asitlerinin erkek maymunları cinsel bakımdan çılgına çevırdiği bilinmektedir. Ancak insanlarda bu konu bir problem olarak kalmaktadır. Çünkü yağ asitlerinin böyle afrodizyak (cinsel isteği arttırıcı) bir etkisi olsa bile, insanların temizlik ahşkanlıklan geneilikle bunu kabule izin vermemektedir. Ancak külot fetişizmı denen durumda bu kokunun cinsel isteği çok arttırdığı bilinmektedir. Yoksa normal olan fetişistler mi? Seks ferompnlarının çoğu 1020 karbonlu ve molekül ağırlığı 200300 olan maddelerdır. Bu kimyasal yapı, her türe özgü bir feromon olması için en uygun olanıdır. Daha büyük ve daha küçük moleküller bu çeşıtliliği zorlaştınrdı. Feromonlar çok az miktarda bulunur: ABD Tarım Bakanlığı'nda 500.000 gece kelebeğinden 20 mg. seks feromonu elde edılmıştir. Almanya'daki Max Planck Enstıtüsü'nün araştırmacıları da 250.000 kelebekten ancak 12 mg. seks feromonu çıkarabilmiştir. Feromonlar hayvanların işitilmez sesi gibidir. A L ars Chittka ve Karl Geiger adh ıki Alman bilim adamına göre bal arıları sayı sayabiliyor ve kovanlan ile besin kaynağı arasındaki mesafeyi yollardaki işaretleri sayarak hesaplayabiliyor. Bu yenl sav, hayvanbilimciler arasında yıllardır süregelen bir tartışmaya da yeni bir boyut kazandırıyor. Bu sava göre arılar besin elde etmek için ne kadar yol katetmelerı gerektiğini az buçuk da olsa biliyor. Kimi bilim adamları anlann bu mesafeyi oraya uçarken harcadıkları enerjiden hesapladıkları yolunda bir görüşü savunurken, bir bölümü de, rüzgârın gerek hızı gerekse de yönünün değişken olması nedeniyle bu görüşün sağlıklı olmadığını ileri sürüyor. Chittka ve Geiger anlar üzerinde bir deney yaparak, kovanın 250 m. ötesindeki uçsuz bucaksız bir alana şekerli bir eriyik, aradaki alana da 3.5 m. yüksekliğinde direkler yerleştirir. Başlangıçta, 75 metre arayla dört direk vardır. Eriyik ise üç ile dördüncü direkler arasındadır. Daha sonra ikinci ve üçüncü direk arasında da şekerli yiyecek bulunmasına karşın, arıların büyük bir çoğunluğu daha önceki yere doğru uçar. Son aşamada direklerın arasındaki mesafe değiştirilir. Bu kez, yine eski yere giden bir ıki an dışında, arıların tümü üçüncü direkten sonra durup yiyeceğı arar. Deney, anlann uzaklıktan çok yol da görduklerı ışaretlere tepkı gosterdiğinı, sayma yetisini doğal koşullar altında kullandığını, çiçeklik alanlara olan uzaklığı çalılık ve ağaçları sayarak hesaplarını ortaya koyuyor. Hayvanlamn savaş maddeleri: Zehirler S avaş maddelerinin başı nda zehirler gelır: 410türzehirliyılan, zehirli örümcekler, zehirli kertenkeleler, akrep, kırkayak, bazı eşek arıları ve ichneumon sinekleri, bazı karından bacaklılar (polipler, deniz anaları, mercanlar, actiniae), memertean solucanları, murena yılan balıkları, Japonya fugu balığı (en müthiş Bazı hayvanların zehirleri karşı konulmaz lezzettedlr. Ptylocerus böceklerinln zehir tedrodotokamınıdan salgılanan zehir kanncalann çok hoşuna gider. xin'i yapmaktadır) ve hatta ahsolucanlar (trişin vb.) evsahibinin fagasitoz yapıcı tapotlar. hücrelerini etkisizleştirecek maddeler salgılar. Kan Bazı hayvanların zehirleri o kadar lezzetlidir ki kuremici hayvanlar (sülük, tahta kurusu, kene, sivrısinek, banları tuzağa düşürür; zevkin arkasından ölüm getirir. etsineği ve vampır yarasalar) kan pıhtılaşmasını enörneğin Ptylocerus böceklerinın karnından salgılanan gelleyici maddeler (enzim inhibitörleri) oluştururlar. zehir, karıncaların çok sevdiği bir maddedir; karıncalar Nihayet parazitler, salgıladıkları maddelerle etraflarınbu böceğin karnından sızan zehiri yalamaya başlarlar; da bir kapsül oluşmasını sağlarlar; bitkilerde bu kaphemen sonra da çok içki içmiş gibi yere serilirler. Bösüllü oluşumlara mazı, hayvanlarda ıse kıst denir. cek bundan yararianarak kanncayı hortumuyla yakalar Hayvanlarda yaşayan parazit tek hücreliler, şeritler ve yutar. (sığır şeridi, domuz şerıdi, köpek şeridi), yuvarlak Birçok bağırsak solucanı, evsahibinin kendilerıni sınsolucanlar, yumuşakçalar, kabuklular ve böcekler dirmesini önleyici maddeler yapar. Dokulara yerleşen böyle kistler yapabilir. Örumcekler tedrodotoxin denilen zehirli bir salgı çıkanr. 422 16