Katalog

ARKEOLOJİ Konstenkı Rusya, 36 00 yıl önce Fosıl halıne gelmış denız aın omurgasından delın Dolnı Vestonıce, Çek Cumhurıyetı 26 000 yıl once Işlenmış bır mamut dışı Kakadu Ulusal Parkı Avusturalya Bugünden önce 40.000 yıl önce Bır kaya sığınağının ıçınde semboller ve el ızlerı •o VVıllendorf Avustuı 30 000 yıl once Kıreçtaşından oyulm kadın fıguru Apollo 11 mağarası Namıbıa 29.000 26 000 yıl önce Kaya uzerıne çızılı kedlye benzer bır hayvan Grimaldi, Italya, 23 000 yıl once Yılantaşından yapılmış namıle bır kadın fıguru ÜST PALEOLİTİK 40 000 IBUGUNDEN ONCEI 35,000 30,000 Sungır, Rusya 28 000 yıl once Rldışınden yapılmış bır kolye ucu Sanat, günümüzden 40.000 yıl önce ortaya çıktıktan sonra hızla dünyaya yayıldı. nsan bellegı zamandakı buyuk yayıl mayı tam olarak algılamaktan yok sundur Yıllar onbınlerle akıp gıtmeye gorsun beynımız bunca yılı bırbırınden ayrılmaz bır butune donuşturur "Tarı honcesı sanat" adı verılen genış kapsamlı bır terım boylesı bır duşunceye cuk oturur Terım, tıpkı sanat tarıhınde başka bırer sayfa oluşturan çağdaş sanat, Ronesans sanatı, Bızans sanatı gıbı bır donemı çağrıştırır Gerçekte, orneğın, gunurnuzden, dıyelım kı 10 000 yıl once, başlayan tarıh on cesınde yaratılan sariat yapıtları bu do nemı ızleyen zaman dılımlerınden çok daha uzun bır sureyı kapsar Eskıye aıt yaratıcı gucun bıze en yakın gelen dışavurumu olan guneybatı Avrupa mağara resmı bıle en az 10 000 yıl oncesıne aıttır Paleolıtık çağ ınsanı ılk kez Chauvet mağarasının ıçlerıne surunerek sokulup duvarları ayı ve gergedan resımlerıyle bezedığınde ıse sanat tarıhı neredeyse yolunu yanlamıştı Sanat, bır olasılıkla, gunumüzden yaklaşık 40 000 yıl once ılk ortaya çıktığında hemen yıkılıverdı Paleontolojık zaman olçutlerı açısından "goz açıp kapayana dek geçen" 5000 yıl gıbı kısacık bır sure ıçınde ılk sanatçıların yapıtları yeryuzunun her bır koşesınde mantar gıbı bıtıverdı Kazıbılım uzmanları Avrupa, Guney Afrıka, Kuzey Asya ve Avustralya'da on bını aşkın resım ve yonut buldu Kemık, taş, boynuz, fıldışı, boya, tahta, denız kabuğu gıbı malzemelerden yapılan bu ya İlk insanların sanatsal öykiisii Avdeevo, Rusya, 25 000 yıl once Flldışınden yapılmış bır kadın fıguru Chauvet, Fr; 20.000 yıl once Dev boyutları geyık resmı İI pıtlar gerek gerçekçı gerek somut bır bıçımde oyulup yontulup boyanarak hayvan bıtkı, ınsan gıbı, bınlerce yıl sonrasında da sanatçının esınleheceğı doğal ımlere donuşturuldu Yaratıcılıktakı bu patlamanın orneklerıne en çok, kazıların yoğunlukla yapıldığı Avrupa'da rastlandı örneğın ılk takı orneklerı 5O'lı yıllarda Sovyet kazıbılımcı tarafından Rusya'nın Vladımır kentı yakınlarındakı Sungır'de bulundu Yaklaşık 28 000 yıllık gomutlerden çıkartılan ıkısı çocuk bırı yetışkın uç ınsan kalıntılarının boncuklarla bezelı oldukları, ancak her bırının cınsıyet ve yaşa gore farklı bıçımlerde suslendığı goruldu Kız çocuğun baş ve govde çevresı zarıf kar tanelerını andıran çıçeklerle donatılmış, buna karşın erkek çocuğun belıne 240 tılkı dışınden oluşan bır kemer dolanmıştı Bır başka fark ıse, çocukların uzerındekı boncukların adamınkının uçte bırı kadar olmasıydı Bu uç kışının gomulduğu zamanın bırkaç bınyıl oncesı ya da sonrasında tarıhoncesı kayıtlara yenı bır sanatın orneklerı duşuluyordu Rusya ve Avrupa'yı baştan başa ıçıne alan bır bölgede çalışmalarını surduren kazıbılımcıler Venus adıyla bılınen, dolgun goğuslu, genış kalçalı, on onbeş kadın heykelcığı buldu Dınsel torenlerde kullanılan bu heykelcıkler o dönemde doğurganlık ve uremenın bır tapınma aracı olduğunun gostergesıydı Çağdaş goze son kerte çarpıcı ve çe kıcı gelen mağara resımlerı ılk kez gunu muzden 22 000 yıl once yapılmaya başlanmış Kımı gerçekçı, kımı soyut bu hay van ya da yarıınsan yarıhayvan resımlerı kısa surede tarıhoncesı Avrupa sanatına egemen oldu ve 10 000 yıl once son Buzul Çağı'nın buzullarıyla bırlıkte ınsan bılıncınden sılınıp yok olana dek onemını surdurdu Eşzamanlı gelişim Ilk sanatın tanhçesı kaba çızımlerıyle bu Ayrıntılar ıse çok daha karmaşık, bulgular bır donemden otekıne kolayca geçılmedığı ızlenımını verıyor Mağaralara resım yapılmaya başlandı dıye boncuk ve heykelcıkler bır yana atılmamış, mağaralar var dıye duvarlarına resım yapma duşuncesı de bır anda doğmamış Tarıhoncesı sanatının onde gelen adlarından bırı olan Fransız Jean Clottes'un dedığı gıbı, "Yugoslavya da bır yığın mağara var ama ıçlerınde tek bır resım yok "Dahası, hangı donemlerde ne tur sanat uretıldığı konusunda da bolgeden bolgeye buyuk farklılıklar soz konusu Dunyanın başka yerlerınde konu lyıden lyıye karmaşık Avrupa dışında gerçekleştırılen kazıların çok az olmasının yanı sıra, elde edılen bulguların tarıhlerının belırlenmesı de çok guç olmuş Yıne de, Avustralya ve Guney Afrıkalı sanatçıların da Avrupalı akrabalarıyla hemen hemen aynı zamanda ışbaşında oldukları kesın Avustralya'da gerek resım gerek oyma bıçımınde belıren yerlılerın kaya sanatı 4156