Katalog

UZAY ARA Yeni gözlemler, evrenin yaşını 1520 milyar yıl olarak kestiren kuramların doğru olmadığını gösteriyor. Hubble teleskopunun verileri sonucu yapılan gözlemlere göre evren 812 milyar yaşında... Evren 8 milyar yıl gençleştü... Yeni bir devrimin eşiğinde miyiz? Ancak bugünlerde evrenbilim konusundaki gelişmeler garip bir boyuta ulaştı. Gökbilimcilerin peşpeşe ortaya attıkları savlar artık bilimsel bir devrimin eli kulağında olduğunu gösteriyor. Bu arada insanlığın yüzyüze olduğu, evrenin kökeni, nelerden oluştuğu ve yazgısı gibi kimi yaşamsal sorular yanıtsız kalma tehlikesiyle karşı karşıya kalıyor. Çağdaş eyrenbilimin çöküşün eşiğinde mi olduğu, yoksa ortaya atılan dolambaçlı savlardan ötürü sancılı bir dönemden mi geçtiği konusunda hiç kimse bir şey söyleyemiyor. Chicago yakınlanndaki Fermi Ulusal Ivme Laboratuvarı'ndan Michael Turner'a göre ise, ya bir aşamanın eşiğindeyiz, ya da bu noktada bir çözüme ulaşmak olanaksız. kendisini savundu. Allan Sandage da uzaybilimci meslektaşlanna kırgın, ama onun yakındığı, konu Lauer'ın savunduğunun tam karşıtı. Carnegie Gözlem Merkezi uzaybilimcilerinden Sandage meslek yaşamının kırk yılını evrenin yaşını hesaplamaya adamış. Yıllardır süren çalışmaları evrenin 15 ıle 20 milyar yıllık olabileceği sonucunu doğurmuş ki, bu da evren kuramlanna uymakla birlikte artık geçerliliğini yitirmiş. Artık birçok kişi VVendy Freedman adlı yenlyetme birinin ortaya attığı savlara kulak kesilmiş. Sandage'ın yanıbaşında çalışmalarını sürdüren Freedman'a göre evrenin yaşı 8 ile 12 milyar yıl olarak belırlenmiş; bu da evrenin, içindeki yıldızlardan yaklaşık 2 milyar yıl daha genç olduğu anlamına geliyor. Kuram ile gözlem arasındaki gerginlik bilimin doğal sürecinın bir parçası sayılır. Bu gerginlik her iki yanı da dürüst kılar ve iki kuramın bir türlu uzlaşamadığı tarihin o çok ender görülen zamanlannda bilimsel bir devrime yol açardı. Bu tür çatışmalar olmadıkça bizler de güneşin dünyanın çevresinde döndüğüne ve hastahkların kötü ruhlardan kaynaklandığına inanmayı sürdürürüz. K ısa bir süre önce, Baltimore Uzay Teleskop Bilimleri Enstitüsü'nden Tod Lauer ve yakın dostu, meslektaşı Marc Postman bir yılı aşkın bir süredir üzerinde çalıştıkları bir araştırmanın sonucunu açıkladılar. Bu iki genç bilim adamının vardığı şaşırtıcı sonuca göre, yaklaşık bir milyar ışık yılına uzanan ve dünyamızı da içine alan binlerce galaksi toplu bir halde Virgo takımyıldızı yönündeki bir noktaya doğru hızla yol almakta. Bu yeni buluş, birçok başka bilim adamı tarafından özümsenmek yerine, yanlış olarak yorumlandı. Ancak, hiç kimse Lauer ve Postman'ın nerede yanıldığı konusuna bir açıklama getiremedi, yalnızca evrenin işlevi konusunda var olan kuramlara hiç mi hiç uymadığına değinilerek sonucun doğru olamayacağı belirtildi. Kuramgözlem uyuşmazlığı öte yandan Laue, sonucun kendilerine de şaşırtıcı geldiğini, bu nedenle de uzun bir süre kamuya açıklamaktan kaçındıklarını dlle getirdi. Lauer, "Sonucun neden yanlış olduğuna birileri bir açıklama getirebiliyorsa dinlemeye hazırız," diyerek Garip Bulgular, Garip Kuramlar: Lauer, Postman, Freedman ve meslektaşlarının ortaya attığı akıl almaz savlar, bu konuda ileri sürülen savların yalnızca bir bölümünü oluşturuyor. Geçtiğimiz birkaç yıl içinde gökbilimciler, uzayda 500 milyon ışık yılına uzanan ve yıldız kümelerinın biraraya gelerek oluşturduğu Büyük Duvarı, evrenin büyük bir bölümünü Hydra ve Centaurus takım yıldızlarına doğru çeken gizemli kitle Büyük Çekiciyi, birkaç takım yıldızın bulunduğu Büyük Boşlukları ve Büyük Patlamadan bir milyar yıl sonra, henüz varlık göstermemiş olmaları gereken takım yıldızların oluşum sancılarına tutulmuş olduklarını dıle getirdiler. Bu verilere güvenecek olursak, gerçekten de bir felaketle karşı karşıyayız demektir. Ancak durum koca bir "eğer" ile kısıtlı. Bilimin ön saflarında yer alındığında, gözlem sonuçlarının üçte ikisinin bir süre sonra yanlış olduğu ortaya çıkıyor. Ama bu durum bilim adamlarının yeni görüşler üretmesine engel olmuyor. Bu yeni görüşlerden bir tanesi de, evrenin henüz bir saniyesini doldurmadan şişmeye başladığını savunan kuram. Bu kurama göre, o zamanlar evrenin % 99'unun atomdan küçük parçacıklardan oluştuğu varsayılıyor. Bir başka görüş, zaman ve uzaydaki bozulmaları kozmik ip ve kozmik doku terımleriyle ele alıyor. Son günlerde ise kuramcılar, sıcak katı madde olarak bilinen eski bir kurama yeniden soluk verdi. Doğruyu söylemek gerekirse, bilim adamları onları daha ileriye götürecek bijgiden yoksundurlar. Evrenin kökeni, evrimi ve yapısına kanıt oluşturacak uzak galaksiler ne yazık ki elle tutulur bir şey sunamıyordu. Evrenbilimin teoloji sınırlarını aşarak gerçek bir bilim kımliğini kazanma Bger galaksı grupları hareketlerımize ek Mıkrodatga Temel e y elde edersmız, . . * Kozmi . • Grupla cuııaksıienn varlıkıarım ve gerı çeMime nızlarını olçerek yaş belırleme çalışmaları yupılıyor .. . . . K Uzak galaksi 812 milyar 56 milyon ışık ytlı \ yaşında Samanyolu Yaş belirleme çalışmalannda kullanılan bir diğer yöntem, küresel gruplann içinde bulunan yıldızların kimyasal ve bazı özelliklerini saptamaya dayanıyor. . .«£*>. Galak&ı GrupUrt /*.** * Dunyj IşıK Küresel grup *****?>' 1520 milyar yaşında VVendy Freedman 10yıldan beri aralıksız sürdüğü çalışmalaria bu gizi çözmeye uğraşıyor. Freedman ve ekjbi NASA uzay istasyonunun yerleştirilmesiyle büyük biraşama kaydetmiş. Bu ekibin ortaya çıkardığı gerçek pek çok kişinin hayal kınkltğı duymasına neden oldu. Çünkü ekip, kosmosun düşünüldüğünün aksine çok daha genç olduğunu ortaya çıkardı. sı ancak güçlü teleskop ve bilgisayarların yaşamımıza katılmasıyla gerçekleşti. Artık evrenbilimciler evrenin 8 ile 25 milyar yıllık zaman diliminin bir yerinde, çok sıcak ve yoğun bir durumda olduğunu ve giderek dışa doğru genişlediğini yüzlerinin akıyla söyleyebiliyor; galaksilerin evren çevresine rastgele değil de, kimi yerlerde yoğun kimilerinde ise seyrek bir kümelenmenin görüldüğü belli bir düzene göre dağıldığına ve evrenin başından beri yerçekiminin etkisi altında bulunduğu gizemli bir kara maddeyle çevreli olduğuna inanıyor. Ancak, konu daha derinlemesine ele alındığında, işler çapraşık bir hal alıyor. Uzmanlar evrenin yaşı ve boyutu konusunda kesin bir bilgi veremiyor; evrenin büyük bir bölümünün nelerden oluştuğunu bilmi 4188