Katalog

EĞİTİM Yarının öğrencisini/insanını nasıl yetiştipmeli? Nuray Sungur* I ır ulkenın gelecektekı ınsangucü ipotansıyelını ve sorunlannı o ulke"nın ılkokullarındakı eğıtım ve öğretım programları belırler llkokulların her eğıtım sıstemınde sahıp olduğu ortak amaçlar, okumayazma, fen ve sosyal bılgıler ıle guzel sanatlar becerısı, fizık ve ruh sağlığının korunması ve gelıştırılmesıdır Ancak gelecek bılımcılerın (futurıst) bızden ıstedıklerı yarının ınsanına gereklı olacak yenı bılgı ve becenlerın neler olduğu hızla ortaya çıkmaktadır Bu ek becerıler şöyle özetlenebılır 1 Çocukların duşunme ve sorun çözme becerılerını arttırmak 2 Değerlerını açıklığa kavuşturup ınanç ve umutlarını sözel kalıplara dökmek 3. Sozcukler, renkler, ses ve hareket kullanılarak "estetık" duygusu kazandırmak 4. Yaratıcılığı artırmak, çocuğun yaratıcılığını ortaya çıkarmak 5. Çocuğun kendı "berfıne ılışkın bılgı ve yeterlıkler Aslında, çağdaş okullar, sözu edılen bılgı, becerı ve yeterlıklere ek olarak gelıştırmesı gereken ve bılım adamlarının en az (120) adet dıye tanımladığı yeterlıklerın bır lıstesını hazırlayıp, programlarını, eğıtım elemanlarını ve eğıtım ortamlarını buna gore oluşturmalıdır Okulların öğretmesı gereken bılgı, becerı ve yeterhklerın başında zıhınsel yetenek ve yeterlıkler gelmektedır Yaratıcı okulda eğıtım programları hem eleştırel duşunceyı (matematık, fensosyal bılgtler) hem de yaratıcı duşunceyı (yetenek gelıştırme programları) gelıştıren eğıtım ortamları ve süreçlerı aynı an da gereklı ve kaçınılmazdır Her ıkı boyut da aynı derecede önemlıdır Çunku, her ikısı de çocuk beynındekı paralel ışlem ve sureçlere tekabul eder Turk Mıllı Eğıtım Sıstemı 19 Ocak 1989 tarıh ve 406 sayılı metınlerı ıle yaratıcılık gelıştırme ve sorun çözme yeteneğıne özel önem vermektedır Kırsal kesımın zengın olanaklarıyla daha fazla gelışebılen yaratıcı okul, kentsel ortamlarda da bakanlıöın, yapı ışlerı, ağaç ışlerı, maden ışlerı, kağıt ve mukavva ışlerı, örgu, dıkış ve nakış alanları ıle ozel yeteneklerın veyaratıcılığın artırılması konuları, resım ve ış derslerının kapsamında yer almaktadır Ulkemızde kımı ozel ve devlet okulları bu tur programların bırçoğunu uygulamaya başlamışlardır Farklı yeteneklerı vurgulayan değışık konularda uzmanlaşmış okulların varlığı ve sayısı gıderek artıyor Bu durum, gelecekte tnsangucunun kalitesının yukselmesını sağlayacaktır Düşünen sınıflar ve yaratıcı öğrenciler geliştirmeyi hedef alan bir ilköğretim model önerisi... Yaratıcı okulduşunen sınıflareğıtım lıteratummuzde ve uygulamalarımızda yenı bır konudur Yaratıcı duşunme ve sorun çozmeyı amaçlayan eğıtım programları anasınıfından doktora oğrencısıne dek uzanan eğıtım kademelerınde etkılı sonuçlar vermektedır Yaratıcı okul, oğrencılerıne şu becerı lerı kazandırmayı amaçlar 1. Yaratıcı duşunme becenlen 2. Sorun çözme becenlen 3. Karar verme becenlen 4. öğrenmeyı öğrenme becerilen 5 Etkılı ıletışım kurma becenlen 6. Bılımsel araştırrna becenlen Duşunen sınıfları yaratan tek öğretım aracı, öğretmenın kullandığı stratejılerdır öğretmen öğretım surecını ıkı boyutlu beyaz kâğıda ındırgemedığı surece yaratıcı düşunce ıçın ılk adımı atmış demektır Çocuğa buluş ve keşıf ıle dolu bır ortam sunan oğretmen, onu aynı zamanda sorun çözmeye de yönlendırmış olmaktadır Oğretmen tum karar verme gucunu elınde tuttuğu zaman çocuk, zıhınsel anlamda pasıfleşecektır Bu durumda, soz alamayacak, kendı göruşlerım sınama olanağı bulamayacak ve kendı kararlarının sonucunu yaşayamayacaktır Çocuk sorun çözerken kararlar verır ve bu kararların etkınlığını otekı kararlar ıle karşılaştırır Sorun çözme gırışımı de bağımsızlığı ve merakı gelıştırır Yaratıcı sorun çözme, sadece ustun yeteneklı çocukların gereksınme duyduğu ve gelıştırmesı gereken bır becen değıldır Her çocuk, her zaman bır kararsızlık ve şaşkınlık anı yaşayabılır Işte o zaman o çocuğa daha once kazandığı sorun çözme becerı ve teknıklerı yardımcı kağıda ındırmedığl surece yaratıcı düsünce tçin ilk adımı atmış demektir. Çocuğa blllm vekeşifdolu bir otiam sunan öğretmen aynı zamanda sorun çözmeye de yönlendirmiş olmaktadır. öğretmen öğretım surecıni ıkı boyutlu beyaz Düşünen Sınıflar 4786 Drama her okulun kapmmdan çocukla blrllktm girer. olacaktır öğretmenın sorun çözme yaklaşımı sınıf ıçı kuralların oluşturulması, çatışmanın çözumu, yenı kararların alınmasında en etkılı grupla sorun çözme yöntemlerınden bırıdır Duşunen sınıflarda, soru soran, denenceler kurup (hıpotez) bunları sınamaya çalışan öğrenciler öğretmenlerı tarafından ozendırılmektedır Yaratıcı okul projesınde uç bın yılının uçan hastanesını makete donuşturen bır oğrencı, parfüm buluşunu oğretmenı ıle paylaşan bır kız çocuğu, babası ıle bır elektrık devresı uzerınde çalışan bır uçuncu devre öğrencısı, ansıklopedıde bır konuyu bulmaya çalışan bır çocuk sorun çözerken aynı zamanda öğrenmeyı öğrenmış olmaktadır özel yetenek alanlarındakı çalışmalarla öğrenme olayını neşelı bır oyuna donuşturen, oğrenmenın zevklı bır oyun olduğunu keşfeden çocuk, okullarda amansız bır hastalık olan öğrenmeye ılgısızlık sıkıntısından da uzak kalmaktadır Ouşunen sınıflarda eğıtımın amacı, çocuğun dunyayı kendı duyguları ve zekâsı ıle kendısının yenıden keşfetmesını sağlamaktır Sorunların bırden çok çözum yolu olduğu ve bunların hangısını seçıp uygularsa uygulasın yetışkının onun anlam yaratma çabalarına saygı duyacağını bılmesı önemlıdır Yaratıcı Okul'da oğrencılerde görulen değışımler şoyle özetlenebılır 1. Çok sayıda fıkır uretebılıyorlar 2. Araştırma, soru sorma, normal olmayana ılgı ve merak 3. Bağlantıları ve ılışkılerı anlama kavram gelıştırme ısteğı 4. Kendılerıne yenı amaç ve hedefler ko yabılıyoıiar 5. Kendılerıne verılen bılgılerı sorgulayabılıyorlar 6. Çok fazla kıtap okuyorlar 7. Davranış bozukluklarından olumlu kışılık ozellıklerıne doğru gıdış 8. Projeler tasarlayıp yenı urunlere dönuşturebılıyorlar 9. Bugunun verılen ıle geleceğın sorunlanna yanıt arayabılıyorlar Boylece, soru soran bır beyın karşısında duyarsız kalmayan okul, eğıtım planlarını, çocuğun tum beyın yarı kurelerının çalışmasına olanak verecek bıçımlerde yenılemeye çalışmaktadır Çocuğun uretkenlığıne ve tasarımlarına saygı gostermek bızım kulturumuzde yenı yenı oluşmaya başlayan tutumlardandır Uzun yıllardır yetışkınler çocuklara bır şeyler öğretegeldı Artık çocuklardan buyuklerın oğrenmesı gereken çok şey olduğu duşunulmektedır Yetenek geliştirme programlan Özel Yetenek Alanları Kankatur yapma, astronomı, kamuoyu yoklaması, mucevher tasarımı, harıta yapma, koreografı, bıyografı, fılm yapımı, ıstatıstık, yerel tarıh, elektronık, beste yapma, arazı keşfı, mımarı, kımya, demografı, fotoğraf, şehır planlaması, şıır, reklam, kırhlığı azaltma, tuketıcıyı koruma, stılıstlık, yaratıcı sorun çözme, bılgısayar, futurıst programlar, folklor endustrıyel tasarım, tıyatro, maket çalışmaları, okul radyosu, meteorolojı, kukla yapımı, pazarlama, gazetecılık, elektronık muzık, çocuk bakımı, tuketıcıyı koruma, yemek yapma, denızcılık, soy ağacı çıkarma, heykel, elektronık tasarım, tarım, araştırma, hayvanlarda öğrenme, fılm eleştırısl, oyun yazma, desınatorluk, ağaç ışlerı, opera, aerobıc, kım korkar matematıkten, yaratıcı drama, plastık sanatlar, sahne tasarımları, satranç, spor, geleneksel sanatlar, ızcılık, arkeolojı * Doç. Dr., Özel Moda ve dalatasaray llkokullannda Yaratıcı Okul ProjesJ uygulamaktadır.