Katalog

ROBOT TEKNOLOJİSİ Robot bip hayvanınız olsun ister İnsanın düşlerini ve ihtiyaçlarını karşılayan yapay evcil hayvanlar bilgisayar teknolojisinin en yeni ürünlerinden biri... . S ılas sevımlı mı sevımlı, altın tuylu, uzun kulaklı, sıvrı kuyruklu bır ko pek Elınızı uzattığınızda kuyruğunu sallayarak yanınıza yaklaşacak ve gerçek bır kopek gıbı ayaklarınızın dıbıne kuruluverecek Ama Sılas gerçek değıl, bılgısayarda uretılmış bır Walt Dısney karakterını çağrıştırıyor Bu yapma kopek, sayıları şımdı lık parmakla sayılabılecek denlı az, ancak gıderek artan ve sevdıklerınızın davranış larını aynen yansıtan bilgisayar programlarından bır tanesı Bu programların ıçın de, kendısıyle garıp ama saatlerce suren söyleşıler yapabılecegınız Julıa, yunu sumsu bır yaratık olan Phınk ve ruh duru munuza uygun bır tavır alabılen sayısal bebek NeuroBaby de var Bu sayısal yaratıklarla 'ılışkı" kurmak kuşkusuz oldukça sıradışı bır surecı ge rektırıyor Orneğın Sılas ıle bır ılışkı kur san gıbı algılanabılır. Bu alanda gerçekleştırılen ılk gırışımler bilgisayar gucunun kopek gıbı karmaşık gorsel bır ımge yaratabılecek denlı guçlu olması nedenıyle yalnızca metne dayalı etkıleşımlerın ustesınden gelebılıyordu 1965 yılında Joseph VVeızenbaum tarafından gelıştırılen ve bır terapıstın sorgula masını yansılayan Elıza, soyleşı yapılabılen programlar ıçınde en çok un kazana nıydı Program, bılgısayarı kullanan tarafından yuklenen sozcuk ve deyımlerı tarayarak verıtabanından tumcelere donuştur mekte ve kullanana bır dızı yalın ve yanltı açık bırakılmış soru yonetltmekteydı Elıza'dan on yıl sonra gelıştırılen Parry ıse soruna karşı uçtan yaklaşmakta bu kez terapıst rolunu kullanıcıya yuklemekteydı Elıza ve Parry'den bu yana metınta yor Julıa duşunemıyor, ama evcıl hayvanlar konusundakı kuçuk soyleşının sınırları aşılmadıkça, karşınız» > % * dakının bır ınsan olduğuna kolaylıkla ınanabılırsınız Başarılı olmanızın anahtarı, karşılıklı etkıleşımı gerçek mış gıbı gosteren ozellıklerın blr yer de toplanmasında gızlı Canlı bır nesneyle karşı karşıya olduğumuza ınandığımız su rece, anlamsız davranışları ortbas etmeye de hazır oluruz Işte Sılas'ın temelınde de bu anlayış yatıyor Yaratıcısı Bruce Blumberg hede fının bellı zamanlarda doğru davranabılen ozerk bır varlık yaratmak olduğunu belırtı yor Insanlar Sılas'a canlı bır varlıkmış gıbı tepkı gosterıyor ve tıpkı gerçek bır ko pekle olduğu gıbı, davranışlarına çeşıtlı açıklamalar getırıyor Insanların hayvanlarda karmaşık duy gular gorme arzusu toplumbılım uzman larınca bılınıyor orneğın, kotu geçen bır gunun ardından kopeğınızın gununuzun nasıl geçtığı konusunda hıçbır bılgısı olmadığını bıle bıle, onun durumu sezdığı duyqusuna kapılırsınız Kopek ıse yalnız ca sızın her zamankınden farklı davrandıgınızı bılır Sılas'a tepkılerınız de benzer bır uslamlamaya dayanır Örnegın Sılas yakınında kı devıngen nesnelerle ılgılenır Onu ok şamaya yeltendıgınızde elınız hem devı nıp hem de yakında olduğundan, Sılas gozunu ondan ayırmıyor Sılas ona dokunup dokunmadığınızı bılebılecek bır guce sahıp degıl, ancak elınızı ılgıyle ızledığınden okşamanıza tepkı gosterıyormuş ız lenımını verebılır Bılgısayarı kullananlar bu tepkıyı "okşanmaktan hoşlanıyor bı çımınde yorumlarlar Blumberg bu konudakı çalışmalarının yakın bır gelecekte vıdeo oyunlarına uyarlanacagını umuyor Japon oyun tasa rımcıları bu verılerı şımdıden deneylerınde kullanmaya başladılar. • Inanılır Etrnen Tasarısı, Fujıtsu'nun gerçek yaratıklar dunyasını altust eden bır gırışımı Yazılım tasarımcısı Makoto Tezuka "The Other Earth (TEO) ötekı Dunya adını verdığı bır CDROM dunyası yarattı Phınk ıse bu dunyanın uçan yunusum su yaratığı Bu yaratıkla ıletışım kurmanıza yardımcı olmak amacıyla Fujıtsu bılgı sayara baglanabılen bır ses ıle devınımı yansıtan bır "TEO antenı" ıle bırbırlerıne baglı bır kızılotesı duyarga ve mıkrofon saglıyor Bu donanım sayesınde ekranda gorunmeyen Phınk'ı bır ıslıkla çağırmak olası Ancak Phınk ıslık sesıne her zaman ekrana koşmakla tepkı gostermeyebılır Bu da ona yalnızca lyı davranırsanız "yola gelebılecek' yabanıl bır hava verılmek ıstendığındendır Kullananların Phınk'ın nasıl bır ruh durumu ıçınde olduğunu on ceden kestırebılmelerı olanaksızdır, bırkaç gun sonra TEO ya donduklerınde ek randa nasıl bır ımgeyle karşılaşacaklarını bıle bılemezler TEO ıle zaman geçtıkçe, yazılımda herhangı bır devınım olmasa bı le, dunya değışır Henuz satışa sunulmayan TEO'nun ba şarısı zamanla bellı olacak Ancak, TEO'nun tek hedefı daha genış bır oyuncu kıtlesını kendısıne bağlamak öte yandan Japon vıdeo tasarımcısı Bir köpeğin yaşamı Uçan Yunus manız ıçın bır vıdeo kamerası onunde durmanız ve yuzunuzu uzerınde odanızın, Sılas'ın ve kendınızın bır yansımasını go receğınız bır ekrana çevırmenız gerekıyor Bu dostlarımızın gerçekte var olmadıkları kuşku goturmez, "kanlı canlı" robot arkadaşlar ıçın daha çok yol kal etmemız gerekıyor Kımbılır, belkı bır gun boylesı bır robot can yoldaşımız olabılır Şımdılık bu sayı sal dostları yaratan bılım adamları ve tasarımcılar bilgisayar kokenlı bu yaratıkla rın ınsana daha yakın olabılmesının yollarını araştırıyor Bu araştırma da, bılgısalar programına anlaksal ve duygusal ozellıkler yuklenmesını gerektırıyor. Yanılsama oyunu Bu tur yazılım programları gırışımlerıne daha yapay anlak araştırmalarının ılk gunlerınde başlandı Ingılız matematıkçı Alan Turıng'ın unlu "Yanılsama Oyunu" ıletışım kurarak başkalarını aldatma duşuncesıne esın verdı Turıng'e gore, eğer bır bilgisayar programı ınsan davranışlarını etkılı bır bıçımde yansılıyor, gerçek ınsan bunun bır bilgisayar programı olduğunun ayırdına varamıyorsa, o proqram gerçek bır ın banlı soru ve yanıt programlarla ılgılı araştırmalarımızla gelıştı Camegıe Mellon Unıversıtesı'nden Mıchael Mauldın tarafından oluşturulan Julıa ınsanların kendı aralarındakı soyleşıye en çok yaklaşan program oldu Julıa normal bır ınsanı ev cıl hayvanlardan soz etmekten hoşlanan bır ınsanı yansılıyor Insan Evde hayvan beslıyor musunuz'? Julıa Daha gerçek, orneğın, kedı gıbı bır evcıl hayvanım olsun ısterdım Kedıler en çok sevdığım hayvanlar, zıra onları ko laylıkla evcılleştırebılırsınız Insan Mınyatur "schnauzer"lerle (kanış terrıer karışımı kopek) ılgılı bır şeyler bılıyor musun? Julıa Mınyatur schnauzerlerle ılgılı hıç bır bılgım yok Insan Bende bır tane var Adı Puccı Çılgın bır kedı hıç kedın oldu mu'? Julıa Ne tesaduf Benım de ıkı kedım var Julıa, Elıza ve Parry'nın bırçok oyunundan yararlanıyor orneğın, soru sormak yanıt vermekten çok daha kolay olduqundan Julıa, tıpkı Elıza gıbı bol bol soru so ruyor Parry gıbı de sık sık konuyu değıştırerek soyleşının dızgınlerını elınde tutu Naoko Tosa ıse çok daha buyuk pmeller peşınde Tosa, bebeğı "NeuroBaby"nın sonsuz bır bılgı akışıyla bıtkın duşmu^> ancak anlık ınsancıl zevklerde huzur bulan çağdaş kent ınsanlarıyla ıletışım kur masını ıstıyor Kyoto yakınlarındakı ATR Kıtle Iletışım Araştırma Laboratuvarını ge çıcı olarak zıyaret etmekte olan Tosa şu anda en son Neuro bebegını gelı^tırmeye çalışıyor Bebegın şımdıkı yuvası ışlerın durulmuş oldugu bılgısayarlarla dolu bır laboratuvar Başka araştırmacıların karşılıklı etkıleşım ve onceden kestırılemeyen davranış lar uzerınde çalıştığı laboratuvarda Tosa duygular uzerıne odaklanmış NeuroBaby ekranda koskoca yuvarlak gozlerı, duygularını yansıtan kaşları ve ses aygı tından çıkan mırıldanmaları ıle son kerte yalın bır çızgı roman kahramanı gıbı belı rıyor Oysa kı o gorunduğunden çok daha yeteneklı Ruh durumunuzu sesınız den anlayabılıyor ve tepkılerını ona gore ayarlıyor Bebekle konuştugunuzda tıpkı sızın duygularınızı paylaşıyormuşçasına yanıt verıyor Bebeğın tepkılerı kımı za man ılgınç, kımı zaman da sınır bozucu, "sevımlı" ıken ınatçı ve ıçe donuk olabılıyor Eğer sız rahat ve huzurlu ısenız o da "dunya tatlısı" bır bebek oluverıyor, onu dövmeye kalkarsanız yuzu ofkeden kıp kırmızı oluyor ve "Kes artık" dıye bağırıyor NeuroBaby nın daha oncekı ıkı orneğ* 1993 yılında SIGGRAPH sergısınde su nulmuştu O zamanlar Tosa, bebekle ıletı 4516