Katalog

ÇEVRE VE YAŞAM FİZİK Yamnları biz kurmalıyız... "Kurtarıcı"lara gerek kalmadan yarının dünyasını kurmaya girişmeliyiz. ömer Kuleîı evletlerın yönetimınden kimse l mutlu değıl Yakın yıllardaki gelışmeler çoğu ınsanları polıtikacılardan soğuttu, burokratlara kızdırdı Insanlar değışık kurumlarla her gün karşımıza çıkan devlete yabancılaşmaya başladılar, onunla özdeşleşmek bır yana ona duşman olanlar bıle var artık aramızda Oy vermenın geleceğın belırlenmesınde söz sahıbı, karar verıcı olmak olmadığını artık çoğumuz anlıyoruz Şımdı "katılımcıhk" geçerlı Onu ıstıyoruz, her karara, karar verme surecının başında katılıp onu kuçuk olçeklerde oluşturup uygulamayı ızlemek, sorumluluğuna ortak olmak E Schumacher'ın savunduğu "Küçük Güzeldir" felsefesı devlet ve kent yönetımlerınde yankı bulmaya başladı Isvıçre kantonlarının yonetımının bır bakıma antık Yunan devletının gunumuzde surdurulmesı olmadığı söylenemez Artık Uçüncu Dunya bıle kalmadı, varsıllar (Kuzey) ve yoksullar (Guney) dıye yenı bır ıkl kutuplu duzen oluştu bıle Bu yenı sınıflama neden mı oluştu? Işte sıze Club of Ftorne'un bulduğu nedenler 1.1990'da bır mılyar insanyılda 370 dolardan daha az bır gelırle yaşıyordu, bu yoksulların sayısı gıderek artıyor. 2. Bılım, bılgı ve teknolojıye sahıp olanlarla olmayanların arasındakı uçurum sureklı buyumekte 3. Çoğu ulkelerde dınl ve etnık azınlığa, hatta yaşlılara kötu davranılıyor 4. Sosyal haklar eşıt dağıtılmıyor, kımı ınsanlar daha eşıt1 5. Hukuk, yukumluluk, öncelık, görev gıbi kavramlara alışkanlıklar yıtırılıyor 6. Dısıplın ve başıbozukluk arasındakı denge de bozuk, sosyal entropl artıyor (kaos büyuyor, anarşı artıyor) 7. Buyuyen ekonomılerde bıle yaşam kalıtesı artamıyor 8. Sosyal devlet kavramı pek çok yerde ıtıbar görmuyor 9. Insanların maddecı ısteklerı ıle ruhsal ısteklerı arasında bır denge kurulamıyor llk akla gelen savaşların durdurulması, onun ıçın de sılah yapımını denetım altına almak, silah sanayıını sıvıl amaçlı uretıme donuşturmek Bunun ne denll guç olduğunu anlatmaya gerek yok, ama başka seçenek de yok ABD, Rusya, Fransa, Çın, Belçıka, Brezılya gıbı pek çok ulkenın tıcaretınde sılah dış satışının yerı çok buyuk, kendıleri urettıklerı sılahları kullanmasalar da satacak o denlı çok yer buluyorlar kı Çevre kırlenmesı ınsanlık tarıhlnın karşılaştığı en buyuk sorun Çözumu zor, her duzeyde uluslararası ışbırlığı istıyor Çoğu uzmanın uzerınde uzlaştığı 4 ana hedefe yönelık çalışmalarda varsıl ve yoksul herkese, her devlete gorev duşuyor 1. Fosıl yakıt tuketımını duşurerek havaya atılan CO2'ı azaltmak (2005'e dek Daha Zor Görev: Çevreyi Korumak * Brtkılerın uzun donemler sonunda dönuştukleri kömur, petrol, gaz gıbı fosıl yakıtları yakarak sağlıyorlar Kısacası enerjınin çeşıtlı kullanım bıçımlerıne göre 1, 2, 3 defa dönuşumlerden geçtığını görüyöruz Termodınamığın yasalarına göre her dönuşum surecınde enerjının kalıtesı duşuyor, verımlılık azalıyor Venmlılık azalınca enerjı kaynaklarımızı, söz gelımı bır kez daha oluşması ıçın mılyonlarca yıl beklememız gereken komuru, daha çok kullanıyoruz, bu surecın net sonucu olarak * Yeryuzunde kömur azalıyor (onu da torunlarımız mı duşunsun dedınız?) * Atmosfere atılan CO2, NOx, SOx gazlarının çokluğu, guneş ışınlarının yeryuzune gelmesı ve yansıması arasındakı dengeyı bozuyor, ıklım ısınıyor, bıtkıler fotosentezı lyı beceremıyor Eh, tek enerjı kaynağımız guneşten doğrudan yararlanabılen bıtkıler bıle bu ışte engellenırse onları yıyerek yaşayan hayvanlar ve tum canlıları somurerek yaşayan ınsanlar bu donguden nasıl etkılenır, varın sız de bıraz duşunun Turkıye dahil pek çok ulkede dehşetlı bır yarış var Gelişme ıle Nufus Artışı arasında Hızlı nufus artışı her zaman açlıgı, cehaletı, ıç/dış göçu, uyuşturucu benzerı alışkanhğı, fahışelığı beraberınde getırıyor, sosyal patlamalara, hatta komşu ulkeler arasında savaşlara yol açıyor Tıp teknıklerınden ınsan ömrunu uzatmak ıçın yararlanmayı beceren ınsanlık kımı zaman cehalet, kımınde de dınsel ınançlar nedenıyle doğum denetımınde (nufus planlamasında) pek yararlanamıyor Sınırlı kaynaklarla belırlı ölçekler ıçın planlanan gelişme yatırımları (tarımda sulama kanalları, kentlerde okulların, caddelerın yapımı, koylerde sağlık ocakları vb ) gerçekleşseler dahı bırden uzerlerınde planlananm çok ustunde yukler buluyorlar Gelışmenın motoru da eğıtim Her yerde, her duzeyde ve sureklı eğıtim Eğıtımın ılla devlet burokrasısı tarafından planlanıp yapılması da gerekmıyor Bunu en lyı anlayıp uygulayanlar da dln adamları Bunların Ustluma ne gehşmeler sağladıkları tartışılabılır ama Hırıstıyan mısyonerlerle Kuran kurslarını duzenleyenlerın, Turkıye'de ve dunyada, devletlerın eğitım bakanlıkları kadar örgutlu ve başarılı oldukları su goturmez Aynı başarıyı ılk yardım ve sağlık kurslarında, tarım okullarında, trafık eğıtımınde, sanat enstıtulerınde, bıçkıdikiş kurslarında, ağaç dıkme / çöplerı sınıflayarak dökme / kömur kazanlarını verimli yakma / cam şışelerı Ustlama / su ve elektrık tasarrufu programlarında da gösterebılsek Ustlumlann pek çok kuçuk sorununu ınsanlar kımselerden yardım ıstemeden çözebılecekler, sorunlar büyumeyecek, kangren olmayacak Sık sık ortaya çıkan "Kurtarıcı"lara gerek duymayacagız. Aranan "Son"kuark bulundu Fizikçiler 17 yıldır izini sürdükleri Üst kuarkı (Top Quark) sonunda buldular. Şıkago'da bulunan Fermı Mılli Akselerator Laboratuvarı araştırmacılan, 25 Nısan'da yaptıkları bır basın açıklamasıyla varlığı kuramsal olarak beklenen ve uzun suredır aranan Ustkuark'ın izıne rastladıklarını duyurdular kuarklar maddenın en temel parçacıklarından bıri sayılıyor ve Hadron dıye bılınen butun ağır parçacıklar kuarklardan oluşuyor Ust kuarkın varlığı, kendısınden daha hafıf olan "kardeşı" Alt kuarkın (BottomQuark) yıne Fermı laboratuvarında 1977 yılında keşfınden sonra, kuramsal olarak ortaya atılmıştı O zamandan berı deneysel fizikçiler buyuk çarpıştırıcı ve hızlandırıcılarda Ustkuarkın peşındeler Fizikçiler Ustkuarkın kutlesıni de 174 gıga elektronvolt olarak saptadı Bu kutle, bır protonun kutlesının 185 katı büyukluğunde Ust kuarkın kutlesl neredeyse altın atomununkı kadar ve bugune kadar belırlenmış olan dığer 5 kuarkın kutlesıni bır kaç mıslı geçıyor Ustkuarkın kutlesıni belırleme deneyi 6 km uzunluğundakı hızlandırıcı Tevatron'da yapıldı Araştırmaya çeşıtlı ulkelerden 440 fızıkçı katıldı Parçacıklar ve antı parçacıklar bırbırınden ayrıldı, yüksek enerjıde hızlandırıldı ve kontrollu olarak çarpıştırıldı Çarpışma sonucu serbest kalan enerjl yenı bır parçacığa dönuşmekte ve kısa surede de yenıden dagılmakta Bu dağılan urunun enerjısı ve momentumları belırlenerek, Ustkuarkların surece katılıp katılmadıkları ve varlıkları gösterılebılıyor Ancak proton ve antı protonlar bırbırıyle çarpıştırıldığında gozlenen olaylarda her zaman Ustkuarkın varlığı kesınlıkle gösterılemıyor Gozlenen parçacık ızlerı, Ust kuarklann hıç rol oynamadığı başka sureçlerın urunu de olabılıyor Dergımızın 307 sayısında ömur Akyuz'un Ust kuark bulundu mu?" yazısında Ust kuarkla llgılı ayrıntılı bılgi verılıyordu Son deney Ağustos 92Hazıran 93 arasında yapıldı Bu defakı deneyde Ustkuarkların kutlesının saptanması ıçın çarpışma sonucu ortaya çıkan 1 mılyar "çarpışma urunu" çok guçlu bılgısayarlarla değerlendırıldı Bunlar arasından, ıçlennde Ustkuarkın olabıleceğı 12 olay fıltre edıldı 8 aylık çalışma sonucu gerçekten de Ustkuarkın "ışın ıçınde" olabılecsöi saptandı Ancak uzmanlar gene de çok kesın bır dıl kullanmaktan kaçınıyor ve henuz yuzde 10 hata payı bırakıyorlar Bu amaçla daha çok sayıda çarpışma gerçekleştırılerek, söz konusu deneyin sonuçları tsınanacak Parçacık fızığınde standart kuram olarak adlandırılan yapıyı tamamlayan Ustkuarkın bulunması, maddenın sırlarının anlaşılmasında buyuk bır aşama kabul edılıyor Fizikçiler bundan sonra Hıggs adı verılen parçacıkları arayacaklarını ve kuarklann nıçin kütlesız olmadıkları sorusuna böylece yanıt bulacaklarını belırtıyorlar Gelişme Birinci Öncelik: Silahsızlanma %2030 azaltma) 2. Başta tropık bölgeler olmak uzere her yerde tekrar ağaçlandırrm 3. Yenılenebılır yumuşak enerjı turlerınl (Yel, guneş, su, bıyokutleler gıbı) geliştırmek 4. Enerjı kullanım verımlılığını artırarak enerjı tuketimını azaltmak Bunlardan uç tanesının doğrudan enerjıye ılışkın olduğunu hemen goruyoruz, çunku çevre kırlilığı ıle enerjı uretımı ve tüketımi arasında çok açık blr ıllşkı var Enerjı Ile de ekonomı arasında Ekonomı buyudukçe enerjı tuketımı, dolayısı ıle enerjı uretımı artıyor Enerjının uretılmesı ve tuketılmesı sureçlerı sırasında da çevre kırletılıyor, fosıl enerjı kaynakları bır daha gerı kazanılamayacak bıçımde yok edılıyor Yeryuzundeki yaşamımız enerjı tuketerek suruyor Tum canlılar ıçın bır tek enerjı kaynağı var Guneş Yalnızca bıtkıler guneş enerjısını doğrudan alıp kullanabılıyorlar Dığer canlılar enerjı gereklerını, * Bıtkılerı yıyerek, * Bıtkılerı yıyen hayvanları yıyerek,