Katalog

KANSER ARi Kanser: Yeni tedavî rüzgarlam Kanser klasik olarak ameliyat, ışın ve ilaçla tedavi ediliyor. Ancak tümörlerin yeniden ortaya çıkması önlenemiyordu. Tıp bilimi şimdi bir dizi ilginç buluş sayesinde kanser; tedavide yeni bir aşamaya ulaştı. Yeni geliştirilen yöntemler çeşitli kliniklerde umut veren bir başarıyla deneniyor. Derleyen: lsmail Murat Ş imdiye kadar kanser zor kullanılarak durdurulmaya çalışıldı: Tümörler ameliyatla kesllerek çıkanldı, kanserli hücreler radyoterapiyle öldürüldü ya da kemoterapiyle zehiıiendi. Ancak bu tedavi şekillerinin tümünde sayıları az da olsa bir grup kanser hücresi kurtuluyor ve bir süre sonra kötü huylu tümör yeniden oluşuyordu. Kanser hücrelerinin tedavi stratejilertne karşı yaptıklan başanlı manevralarla saldırıdan kurtulma yetenekleri, her yıl bu hastalığın kurbanlarının yer aldığı ölüm istatistiklerine yansıyor. Çocuk lösemileri ve Hodgkin lenfoması gibi bazı kanser türlerinin tedavisindeki önemli gelişmelere karşın toplam olarak kanserden ölüm oranları hala çok yüksek. ömeğin bu yıl ABD'de yanm milyon kişi kansere yenik düşecek ve kanser, ölüm nedenleri arasında kalp hastalıklanndan sonra ikinci sıradaki yerini koruyacak. Ancak umut kıncı duruma karşın kansere karşı yürütülen mücadelenin bir dönüm noktasına geldiğine inanmak için bugün yeterli nedenler var. Çünkü geçen yirmi yılda, kanser hücrelerinin davranışına ve en gizli sırlarına ilişkin kara kutuyu aralayan bir dizl İlginç buluş yapıldı. Temel bilimler alanındaki bu gelişmeler şim di hastalar üzerinde denenecek olan tedavilere yansıyor. Los Angeles Kaliforniya Üniversitesi'nden kanser araştırmacısı Dr. Dennis Slamon, yeni tedavi yöntemlerlnin, şimdiye kadar uygulanan kaba kuvvete dayalı "yak ve yık" stratejisini benimseyen tedavilerden farklı olduğunu söylüyor. Çeşitli araştırma laboratuvarlanndan son zamanlarda art arda gelen haberler, kanser tedavisinde gerçekten ilginç gelişmelerin yaşandığını gösteriyor. Philadelphia Thomas Jefferson Üniversitesi'nde, öldürücü bir tür deri kanseri olan melanoma karşı geliştirilen deneysel bir aşının, hastaların ömrünü uzattığı ve aşının melanomu durdurduğu söyleniyor. Kanada'nın McMaster Üniversitesi'nde yapılan çalışmalar, kanser hücrelerine olağanüstü bir bölünme yeteneği sağlayan telomeraz enziminin keşfi ve bu enzimi etkisiz kılma yöntemlerinin aranması da kanser araştırmalarındaki yeni bir gelişme. Utah Salt Lake City'den Alexander Kamb tarafından yapılan bir çalışmada ise kanser hücrelerinin çoğunluğunda, kısa devre yaparak kansere yol açan anormal hücre çoğalmasını durduran bir genin kopyalanamadığı keşfedildi. Eger hücrelerde bu kısa devre Umut verici haberler geniyle ilgili kopyalama bozukluğu düzeltilebilirse tedavi konusunda önemli bir gelişme sağlanabilir. Kanser tedavisinde yeni rüzgarlar estiren gelişmelerln tohumu 1960'larda atılmıştı. O tarihlerde araştırmacılar kanserin, canlılann kalıtsal şifresini kodlayan DNA molekülünün bozulmasıyla ilgili bir hastalık olduğunu anlamaya başladılar. DNA'nın en önemli işlevlerinden biri hücre bölünmesini yönetmekti. Hücre bölünmesi, normalde sıkı bir denetim altındaydı ancak kanser hücreleVİ denetimsiz bir şekilde bölunerek çevre dokuları istila ediyorlardı. 1976'da öncü bir keşlf yapıldı. San Francisco'da Kaliforniya Üniversitesi'nden Dr. J. Michael Bishop ve Dr. Harold Varmus, tavuklardaki bir virüsün lyi genler kötü yola düşüyor normal hücrelerden tümüyle iyi ve sağlıtbir geni çalarak onu kötü bir şekilde ku landığını buldular. Buradan çıkarılan b sonuç vardı: Normal kalıtsal mekanlzrm lan bozulan hücreler kanserleşiyordu. K< lıtım mekanizmasını bozan faktörler bir v rüs, radyoaktif ışınlar, çevre zehirler anne babadan geçen bozuk genler vey bunlann tümünün bir kombinasyonu olab lirdi. Bunun ardından kanser genleriyle ilgı çalışmalar hızla devam etti. Günümüzd 100 kadar kanser geni billniyor: Bunlarda en az 30 tanesi insandaki tümörler için t nem taşıyor. Onkogen olarak bilinen ba genler, hücre bölünmesini başlatırken tı mör baskılayıcı (supresor) genler bu süre durduruyor. Normal hücrede bu iki gru gen uyumlu bir ekip çalışması yapıyor. N var ki bu uyumlu çalışma bozulduğuc hücre bölünmesinin mekanizması den< ölumcül Dönuşum 1 DNA onkogenler ve tümör baskılayıcı genler içeriyor. Normal bir hücrede bu genler beraberce hücre büyümesini kontrol altında tutuyorlar. 2. Bu genlerde kalıtsal olarak meydana gelen veya radyasyon, kimyasal zehirler ya da virüsler sonradan edinilen bir bozukluk sonucunda hücre büyümesi kontrolden çıkarak tümör oluşumu başlıyor Daha fazla değişim sonucunda hücreler habisleşiyor. 4. Kötü huylu hücreler kan damariarı oluşumunu önleyen bir maddedin üretimini durduruyorlar. Böylece tümör hücrelerinio çevresinde yeni kılcal martar oluşuyor ve onlan besl'ıyor. Yeni damariar yoluyla tümör hücreleri vücudun diğer bölümlerine taşınabiliyor ve uzak yerierde yeni kanser odakları (metastazlar) oluşuyor. 5. Kemoterapi kötü huylu hücreleri ötdürebiliyor ancak tedaviye direnç gösteren tek bir kanser hücresi kalsa bile bundan yeni bir tümör olusabiliyor ve yeni oluşan kanser tedaviye direnç gösteri; 3738