Katalog

TARTIŞMA BİLİM DÜNYASINDANKISAHABERLER aşam biliml dediğimiz biyoloji, canlıyı cansızdan ayıran ve canlıyı canlı yapan özelliklerin ne olup, nasıl oluştuklarını araştıran temel bilim özelliği taşır. Bilim ise "Doğayı tanımak" diye tanımlanabilir. Diğer yandan doğayı tanımayan, anlamayan insan, doğadaki zenginlikleri, kendisinin ve toplumun varlık olarak değerini görmede, görse bile algılamada sorunlu olacaktır. Çünkü bilmeden baktığımız şeyleri görmemiz de algılamamız da olanaksızlaşır. Doğada evrim basamağının tepe noktasındaki en gelişmiş canlı insandır. Düşünen, konuşan, kim olduğunu araştıran, ne olacağı konusunda kaygıları olan insandır. Işte insanın eğitimi ile amaçlanan, toplumların uygarlık düzeylerinin arttırılması olmak durumundadır. Geçenlerde genç bir anne, yuvaya yeni başlayan oğlunun eğitimden nasıl yararlandığını "Oğlum artık babasına bakıp, 'baba büyük, ben küçük' diyor" diyerek dile getiriyordu. Görülmektedir ki bizler en küçük şeyleri bile öğrenirken kıyaslama yapmaktayız. O halde insanı sosyal, biyolojik ve kültürel yapısıyla tanıtmak için bazılarınca gereksiz (!) bulunan biyolojiyi öğrenmek ve öğretmek için de üstümüze düşeni yapmak gayreti içinde olmalıyız. Günümüzde canlıların benzerlikleri, gelişen moleküler biyoloji yöntemleriyle insanı şaşkına çevirecek boyutlarda sergilenmektedir, Okullarda klasik eğitim sistemi içinde nedense insana sevimsiz, fazla gibi görünen canlı hücre, mini canlılar veya canlılardaki sistemler gibi geniş bir yelpazedeki konular, gerçekte kişinin bakış açısını değiştirecek, bilişsel düzeyde zenginleştirecek ve yaşamdan zevk almasına yarayacak konulardır. Ayrıca elde edilen bilgi birikimiyle bireysel farklarımız yanında benzerliklerimiz de anlaşılır hale gelecektir. Tüm bu kazanımlarla "globalleşen" dünyamızda, dünya vatandaşı olunması, geçmiş ve geleceğiyle insanlığın bütünleşmesi olanaklı hale gelecektir. Yurdumuzda bu eğitimin yalnızca ilk, orta veya yüksek eğitim kurumlarında sınırlandırılmasından öte, iletişim yoluyla her kesimden insana ulaştırılmasında uygun yollar aranmasına acil gereksinim vardır. Böylelikle, güleryüzlü bir dünya görüşü yaratmanın olanağı, sağlık, çevre, erdem gibi konular ve belki de daha önemlisi hepimizin hak ettiği bilimsel bir kafa yapısı edinilmesinde, gecikilen çağdaşlaşmada gerekli ivmeyi kazandıracaktır. A.Ü. Tıbbi Biyoloji (Bu konuda nher zamanki gibi toplumsal boyutu gözardı edinilen konularda olmayı gündeme getirerek başı eçeken değerli bilim adamı Aykut Kence'ye teşekkürleriml sunanm.) Biyoloji ve çağdaşlık Y Şimdi de "tasarlanmış spermler"yapıldı Iki Amerikalı genetikçi, canlıların spermlerini yeniden tasarlayan yeni özellikli canlılar üreten teknik geliştirdi ve patent başvurusunda bulundu. Iki hücreye bölünmüş bir memeli hayvan embriyosu. Hayvanlards kahtsal değişiklikler yaratmakveyenl özellikli canlılar üretmek için, genetikçiler özellikle döllenmenin İlk aşamalanna ve hatta döllenmeden önce, doğrudan spermlere müdahale çalşmalannı hızlandırdılar. Son zamanlarda çeşitli hastalıkları iyileştirmek için geliştirilen genetik tedavi yöntemleri giderek artıyor. Bugüne kadar geliştirilen genetik müdahalelerin hepsi insan hücrelerinde değişiklik yapmayı hedef alıyor. Yumurta ve sperm hücrelerine müdahale ise ahlaki bulunmadığı için şimdilik gündem dışı. Çünkü yumurtaya müdahale, gelecek nesıllerde ne gibi değişiklikler yapacak, bilinmiyor. Ancak hayvan yumurta hücrelerinde genetik manipülasyon, oldukça yaygın. Amerikalı araştırmacılar gelıştirdikleri yeni bir yöntem için patent başvurusunda bulundular. Ancak yöntem insan döllenme hücreleri için de uygun olduğundan Avrupalılar bu patent başvurusunu tartışıyor. Yeni tekniği Pennsylvania Üniversitesi'nden Ralph Brinster ve James Zimmermann geliştirdi. Brinster, yıllar önce fare büyüme hormon geni vererek dev bir fare üretmiştl. Yeni teknik, bugüne kadar yapılan tek tek embriyolara yabancı gen aşılamak gibi oldukça zahmetli ve her zaman sonuç alınmayan tekniğe kıyasla çok daha kolay ve basit. Genetikçiler doğrudan erkek hayvanın spermlerine müdahale ediyorlar. Böylece genetik olarak vücudun ürettiği hücrelerın tıpkısı olmayan yeni spermler oluşturuluyor. Bu tekniğe "sperm tasarımı" adı takıldı. Tasarlanmış spermlerle doğan yavru hayvanın babayla doğrudan bir akrabalığı değil, dolaylı bir akrabalığı söz konusu oluyor. Bu yeni teknik farelerde geliştirildi. Araştırmacılar önce yumurtalıklarda sperm üreten hücreleri Busulfan gibi kimyasallar veya ışyınlama yoluyla parçalıyorlar. Bu arada, sperm gelişmesini destekleyen hücrelerin harap olmamasına dikkat ediliyor. Asli sperm hücrelerinin yok olmasından sonra, hayvanın yumurtahklarınra yeni sperm hücreleri ekiliyor. Bir kaç ay sonra hayvan yeni spermlerini üretmeye başlıyor. Uzmanlar hatta başka familyadan havvanların spermlerinin de kullanılabileceğini belirtiyorlar. Bu yöntem sayesinde yeni özellikler taşıyan laboratuvar hayvanları geliştirmek mümkün. Yöntem tarımsal üretim için de kullanılabiliyor. Hatta hayvan nesillerinin ıslahı ve damızlık yetiştirilmesinde de bu yöntemden yararlanılabileceği belirtilmekte. Iki araştırmacı tekniklerinin insanlarda ve bütün hayvanlarda kullanılabileceğini belirtiyorlar. Tam da bu noktada sorunlar ve tartışmalar başlıyor. Pekl İnsan spermlerinde de manipülasyon başlarsa bunun sonu neye varacak? Balkan fizik öğrencîleri İstanbul'da Balkan Fızik Birliği öğrenci Komisyonu temsilcileri, Eylül ayında Izmir'de yapılacak konferanslarının ön çalışmalarını düzenlemek ve tartışmak üzere İstanbul'da bir araya geldiler. Balkan Fizik Birliği öğrenci Komisyonu'nun (BFBÖK) amacı, Balkan ülkelerinde bilimi geliştirmek, öğrenciler arasında bilgi alış verişinde bulunmak, öğrencilerin öğrenim sırasında zorluk çektikleri fızik konularında yaz okulları düzenlemek, Balkan ülkeleri arasında stajyer öğrenci değiş tokuşu yapmak. BFBOK, 93 eylülünde Bodrum'da yapılan ICPS. Uluslararası Fizik öğrencileri Konferansında kuruldu. BFBÖK'ün bağlı olduğu Balkan Fizik Birliği ise Balkan ülkeleri fizik derneklerinin bir çatı örgütü. Her ülkedeki fizik derneklerinin ayrıca fizik öğrenci komisyonları var. BFBÖK ise bu öğrenci komisyonlarının çatı örgütü. BFBÖK'ün ilk toplantısı bu yıl Izmirde 1214 eylül tarihleri arasında, Balkan Fizik Birliğinin toplantısıyla birlikte yapılıyor. Eylül'de Izmir'de yapılacak toplantıya katılmak istiyen öğrenciler için başvuru adresi: Alban Dani, Divanyolu Ticarethane Sk. No 79 Sultanahmet Istanbul. Faks:212 513 24 04EMail:astog01 at triuvm11.bitnet Balkan Fizik Birliği Öğrenci Komisyonu temsilcileri Cumhuriyet Bilim Teknik' i ziyaret ettiler. Fotoğrafta Alban Dani (IÜ), Yeşim Çetin (IÜ) Violeta Kotarova (Sofya Üniv), Danica Krstovska (Usküp Ünv.), Seval Şentürk (IÜ), Aleksandar Skeparovski (Üsküp Univ.), Odna Tataru (Bükreş Üniv), Joseph Botetzagias (Selanik Aristotales Üniv.), Dimitris Kontis (Selanik Aristotales Üniv.), Joan Sorescu (Bükreş Üniv.), Kremena Jekova (Sofya Üniv.), Ergin Bilgin (IÜ). Prof. Dr. Işık Bökesoy 3732