Katalog

DENİZ CANLILARI r Mercanlar kemik protezi yapımından iklim araştırmalanna kadar yığmla işe yanyor, dolayısıyla çeşitli konularda çalışan bilim adamlannın ilgi odağı durumundalar. Mercanlar insanlığın hizmetinde Güneş kremcileri mercanların peşine düştü, çünkü mercanlarda güneşin ultraviyole ışınlarından korundukları bir madde keşfedildi. Mercanlar ayrıca tıpta kemik protez olarak; iklimbilimciler tarafından da dünyanın eski iklimini öğrenmek amacıyla kullanılıyor. vustralyalı deniz biyoloğu Gareth Jonnstone, yaptığı dahşlardan birinde bulduğu bir mercan parçasıyla önemli bir keşfin önderliğini yaptı. Bu mercan, değişik bir kimyasal madde yardımıyla kendisini güneşin ultraviyole ışınlarından koruyordu. Daha şimdiden birkaç ilaç ve kozmetik firması, bu maddeden yararlanarak güneş yağı üretmek için çalışmalara başladı. Mercanların gizemli dünyasından sadece küçük bir kesit bu. Mercan kayalıklarına genellikle okyanusların tropikal bölgelerinde rastlanıyor, buralarda görülen biyolojik çeşitlilik gerçekten etkileyici. Kayaların üzerinde "polip" diye adlandırılan narin yapılı minik canlılar yaşıyor. Polipler öl A Tıpta protez kemik... dükten sonra, kalıntıları kireçleşerek kayaya alışkın olduğumuz "mercan" görünümünü kazandınyoıiar. Mercanların insanlığa olan hizmetleri sadece güneş yağian ile sınırlı değil; rekonstrüktif cerrahide mercanlar protez kemik olarak kullanılıyor. Alışılmış operasyonlarda kemik protezleri hastaların kendi vücutlarının diğer bölgelerinden sağlanıyor ve bu da çeşitli sorunlara yol açıyor, mercanlardan protez üretmenin mümkün olduğunun anlaşılmasıyla kemik nakli cerrahisi yeni bir döneme girdi. Mercanın gözenekli yapısı, protez olarak yerleştirildiği iki canlı kemik arasında kan damarı ve kemik dokusu bağlantısının kurulabilmesini sağlıyor ABD'de mercandan protez kemik üreten bir firma 1993 yılında tropik denizlerden tam 2722 kilogram mercan taşımış. 6890 kilogram mercandan yaklaşık 100 parça protez kemik üretılebiliyor. Mercanların marifeti bununla da bitmiyor; binlerce yıl öncesinin iklimi hakkında bilgi edinmek için artık ağaçların yaş halkaları ve buz ömeklerinin yanında mercanlardan da yararlanılıyor. Mercanlar binlerce yıldan beri okyanus sulanyla doğrudan etkileşim içinde olduklari için okyanusla ve dolayısıyla atmosferle ilgili önemli ipuçları içeriyorlar. Mercan parçalarını delerek çeşitli katmanlarının spektral incelemesini yapan araştırmacılar, katmanların kimyasal yapısını belirleyen moleküllerden yola çıkarak dünya ikliminin tarih boyunca kurak ve nemli dönemlerini tespit edebiliyorlar. Avustralya Deniz Biiimleri Enstitüsü'nden Peter Isdile, mercanlardan yararlanarak Sina Yarımadası ve Ortadoğu için 200.000 yıllık bir iklim senaryosu oluşturduklannı söylüyor. Olayın pek hoş olmayan başka bir boyutu da var; mercanların bu kadar çok işe yaraması, onların insanlar tarafından tahrip edilmesine neden oluyor. Hint Okyanusu'ndan çıkarılan yığınla canlı mercan, inşaat endüstrisinde kullanılarak çimentoya dönüştürülüyor. Hint Okyanusu'ndaki mercanlann çoğu buna benzer tehditler altında. Her şeye rağmen mercanlann dünya üzerinden silinmeleri pek mümkün görünmüyor zıra çok ilginç ve başarılı bir üreme sistemiyle soylarını ayakîa tutuyorlar. Son derece hareketlı olan akışkan ortamda spermlerin yumurtalarla birleşmesı aslında çok zor. Mercanlarda ise bu sorun, spermlerin toplu olarak hareket etmeleriyle çözümleniyor. 1982'de keşfedilen bu üreme taktiği birçok deniz biyoloğunu hayrete düşürmüştü. Bu güzel yaratıklann sonsuza kadar okyanuslan süslemesi dileğiyle... National Geographic Magazine Sinan özeren 3707