Katalog

BİLİM KÜLTÜR Işık yakıtlı arabalara doğru Güneş ışınlı arabaların katıldığı yarış üzerine... Vehbı Belgıl K ımı elementın uzerıne ışık duşunce elektrık akımı doğuyor Selenyum (se), germanıum (ge) ve sılıcon (sı) bunlardan uçu Bu ozellıkten uzay araçlarında, uçaklarda yararlanılıyordu yakınlara dek Şımdı yer taşıtlarında da uygulanmaya başlandı Sonuç başarılı olursa kı olacağa benzıyor o zaman petrol derdınden buyuk olçude kurtulacak ınsanoğlu "Pekı, neden hemen gıdılmıyor bu yola?" denecek Doğru Ama ışın bır de "ama"sı var Bu "ama"da once element azlığı yatıyor Dunyadakı butun otomobıllere, kamyonlara, otobus ve mınıbuslere, hatta hatta motosıkletlere yetecek selebyum'u, germanıum ve sılıcon'u nereden bulacaksınız? "Ama"nın ıkıncısı guneş ışığı azlığı Gunduz saat 10'a kadar guneş ışığı fazla yararlı olamıyor Oğleden sonra da oyle Hele havası hep kapalı yerlerde ve uzun kış gunlerınde durum daha da kotuleşıyor pon Honda şırketının taşıtı bırıncı oldu Kurallar şunlar 1) Vasıta sadece guneş yakıtı ıle çalışacak, 2) Kuzeydekı Darwın kentınden guneydekı Adelayd kentıne kadar uzanan 3013 kılometrelık yolu kendı olanakları ıle geçecek Avusturalya'nın ıklımı bızımkının tam tersı Yanı bızde mevsım yazken orada kış, yahut, bızde kışın tam ortası ıken orada yazın tam ortası Sozunu ettığımız yarışın başladığı 7 kasım, bızdekı mayıs ayının başlangıcı Yarışın yapıldığı ıkı kent arasındakı 3013 kılometre Norveç ortalarından Yunanıstan'ın en guney ucuna kadar uzuyor Söz konusu yarış futbol maçı, tenıs maçı, otomobıl yarışı turunden bır yarış paraları olmadığı ıçın yarışa gırmedıler Oysa, yarışma tam onlara gore bır ıştı Buna karşılık, Japon oto yapımcıları Honda, Nıssan ve Toyota, fırma olarak katıldılar yarışa Amerıka'dan General Motors, Amerıkan unıversıtelerını yardımla destekledı para yardımı ıle Ya Ruslar ne yaptı? Yaptıkları çok ılgınç 36 yıl once Sputnık'le uzay çağını başlatan bu ulkeden Dr Alexandr Popolov ıle oğlu yukarıda sozunu ettığımız Isvıçre "Bıenne Muhendısler Okulu"ndan para yardımı ıle katılabıldıler kervana Rus aracı da ılgınçtı Eskı bır bısıkletten bozma bır kadro, eskı bır uçaktan uyarlanmış bır elektrık motoru Rus taşıtı, bu halıyle 3 5 saat suren 35 kılometrelık bır yolculuktan sonra "Çabalama kaptan ben gıdemem" deyıp yarışı bıraktı Elektrık motoru fazla sıcağa dayanamamıştı Yedek parçaları ancak Moskova'dan getırtılebıhrdı Buna da ımkân yoktu Yolda manda surusu •• •• Pakıstanlı bır şoför bır Turk'u gıdeceğı yere delıcesıne bır hızla gotururken bır yandan da ulkemızle ılgılı sorular soruyordu Turkıye'yı çok merak edıyordu surucu Neler neler okumuş, seyretmıştı ulkemız hakkında Surucu, ozellıkle Istanbul'lu, perıler ulkesı sayıyordu Araba bır yan sokaktan ana caddeye çıktığı sırada bırden bır manda surusu ıle karşılaşınca durdu Hayvanların hepsının geçışını sabırla beklemeye başladı Olay Lahor kentınde geçıyordu Surucu son bır soru sorma gereğını hıssettı Istanbul'la ılgılı "Beyefendı boyle durumlarla karşılaştığınızda sız Istanbul'da ne yapıyorsunuz?" "Keskin zekâ keramete taş çıkartır" dıye bır ovgumuz var yaratıcılık ıçın Olmaz denen bırçok şey bu yaratıcı zekâ sayesınde 'olur" hale gelmış Çok , oteye gıtmeye gerek yok 211 yıl once Fransa'da uçurulan ılk balonu hatırlayalım Bunda yakıt olarak ıslak saman dumanı kullanılmıştı Donemın aklı ev . , vellerı, bu ışın bu aşamadan oteye gıdemeyeceğı goruşunde ıdıler Balon, bır yukseklıkten oteye çıkamıyor Ruzgârın elınde oyuncak oluyor, yuk taşıyamıyor, ınsan hıç taşıyamıyor, ıstenen yone yoneltılemıyordu Ingılız Lord Kelvın 1895'de şoyle demıştı "Havadan ağır uçan makıne yapılamaz" Bu laf ılk balonun uçusundan 112 yıl sonra soylenmıştı Sozu fazla uzatmadan bır de şımdıkı durumu ınceleyelım Evet, Lord Kelvın zamanının "keskin zekâ"larındandı Ama, bu zekâ kendı alanında geçerlı olmuştu Bugun buna benzer bır durumla karşı karşıyayız akım doğuracak maden azlığı, gece karanlığı, sabah ve akşamın alaca karanlığı, kışın bulutlu gunlerı, taşıtın faz la yolcu alamaması, fırtınalı havada uçup devrılmesı tehlıkesı guneşten kızışıp ışlemez hale gelen akım doğrucu levhaların sık sık soğutulması (otomobıllerde de soğutma tertıbatı var, radyator'le) Ama dedığım gıbı, bu zorluklar yakında aşılacak Işık yakıtlı taşıtlar ıçın bu ulkede her uç yılda bır yarış duzenlenıyor Sonuncusu 7 Kasım 1993'de yapıldı Bunda Ja Keskin zekâ ve keramet Detlef Schmıtz adlı bır Alman, kuçucuk bır taşıtla gelmıştı Araba, sokulunce bır valıze sığıyordu Yalnız boyu kısa ıdı Yarış tuzuğune gore arabaların boyunun 3 metre yukseklıkte olması gerekıyo'du Nasıl yukseltmelı boyu son dakıkada? Bereket, Kanadalı ekıbın oğrencılerı Almanımıza bır Kanada bayrağı verdıler Bayrak takılınca boy uç metreyı buluyor Fakat, Detlef Schmıtz arabasının tek surucusu ıdı 200 kılometrelık bır yolculuktan sonra (asıl yol 3013 km) yorgunluk ve sıcaktan yarışı bırakmak zorunda kaldı Sıcaklık zaman zaman 38, hatta 42 ve 60 dereceyı buluyordu Işık yakıtlı arabaların yarışına Avusturalya'da 1987'de başlanmıştı Bırıncılığı kazanan "Suncracer" (guneş yarışçısı), 3 bın kusur kılometreyı 44 saat 9 dakıkada almıştı General Motors'un para desteğı ıle yapılmıştı bu araba Hız, ortalama 66,93 kılometre ıdı satte Ikıncı yarış 1990'da yapılmıştı Bunu Isvıçre'nın "Esprıt de BıenneH" (Bıenne Ruhull) kazanmıştı saatte 65,184 km ıle Bu yılkı yarışı Japonya'nın Honda'sı kazandı satte 84,96 ortalama hızla Turkıye'de bu yarışlara katılmak ıçın şımdıden çalışmalara başlamalıdır Işık yakıtlı bır arabayı yarıştırabılmek ıçın gereklı bılgı bır unıversıtede oğrenılecek bılgıden daha yararlı olur Kaldı kı Turkıye, genışlığı ve guneş ışığı onemlı duzeyde bır ulkedır "TRT"mız Avusturalya'da yapılan bu uç yarışın fılmlerını getırıp bırıncı kanalından gostermelıdır Evet, ulkemız zevk yanı değıl buluş yanı ağır basan butun yarışlar ıçın kapılarını açmalıdır Batının yuzyıllardır kullandığı araçları bır kez de bızım yarıştırmamızdan bır sonuç alınmaz. Ya Almanlar? Çin yazı makineleri Çın yazı makınelerınde 7 000 harf varmış Bızımkılerde en çok 60 Klavye uzunluğu ıse yarım metre Bızde genellıkle 3540 Bunlarda yazı hızı dakıkada 11 kelıme, Bızde ortalama 100 Futbol kavgasına son Eski ve yeni değıl, bılımsel bır yarış Çunku, bunoa her yarışmacı aracını bılımsel verılere en uygun bıçımde hazırlayarak kervana katılıyor Yarışın adı World Solar Challenge (Işık Yakıtlı Araçlar Uluslararası Yarışması) llkı 1987'de, ıkıncısı 1990'da, uçuncusu de bu yıl yapılan yarışmaya bu yıl katılanlar fazla değıldı Amerıkah ve Japon Unıversıte oğrencılerı çoğunluktaydı Çunku, bılımsel ve teknolojık yarışmalar daha çok bu ıkı ulke gençlerı arasında buyuk ılgı topluyor Avrupa'dan katılan buyuk kuruluşlardan bırısı Isvıçre'nın "Bıenne Muhendısler Okulu" (bıen okunur) Pekı, "butun kır atlarla kırışan, taylarla yarışan" Fransa'dan katılan olmadı mı? Oldu Bordeaux'lu bır muhendıs Ama, para desteğı bulamadağı ıçın yaya kaldı Bır de, Fransa'nın kuzeybatı koşesındekı "Lılle" (lıl okunur) kentındekı "Sınaî Araştırmalar Yuksek Okulu" oğrencılerı ıle Parıs'tekı "SPELEC" (supelek) adlı kuruluş ılgılılerı Avusturalya yolculuğunu yapacak Brezılyalılar da bızım gıbı futbola duşkun bır ulus Ama hem kendı yandaşlarının kazanmasını ıstıyorlar Bu yuzden başka oyunculara ve hakemlere sık sık saldırıyor, kendılerı de dovuş kalkıyorlarmış Rıo de Janeıro'dakı Marakanya Stadyumu 180 000 kışı alacak buyuklukte Çıkacak bır meydan kavgasının nasıl bır kanlı savaşa donuşebıleceğı kolaylıkla anlaşılır Çozum ne boyle bır felaketın onlenmesı ıçın? Oyun sahasının kenarlarına derın bır çukur açılıp ıçı su ıle doldurulmuş Ama fazla aşka gelıp suya atlayanlar ıçın bır şey duşunulmuş mu? Orasını bılmıyorum Sonuç Balık boşaltma bayramı Fransa'dakı gezılerım sırasında Poıtıer'nın (puatye) bır köyunde bır bayrama tanık olmuştum Şubat ortalarında köyun buyukçe bır golundekı balıklar bır dereden geçırılıyor, geçerlerken yakalanıyorlardı Tonları bulan bu balıklar açık arttırma ıle satılıyor, gelırı koy yonetımınde kullanılıyordu Koyun ve komşu köylerın muzısyenlerının çaldıkları havaların eşlığınde genç, ıhtıyar, çocuk dans edıyordu Gol galıba yuksek bır yerde ıdı Açılıp sonra kapanan bır derecık sulann akıp gıtmesını sağlıyordu Gölun suları ertesı yılın şubatına kadar yenıden bırıkıyor, en lyılerı seçılen balıklar yıne çoğalıyordu. 370 13