Katalog

ULAŞIM T E K N O L O J İ S İ Sonunda proje katılımcılan tarafından da Istanbul'un tarihine ve coğrafyasına 1986 yılında Istanbul Rall Tunnel Conen az müdahalenin dikkatle tasarlanmış sultants Konsorsiyumu şemsiyesi altında bir yeraltı ulaşım ağı lle sağlanabilecetoplanan gruplarca yürütülen ve Bayındırlık ği, avantajı en yüksek ve handlkapı en ve Iskan Bakanlığı, DDY Genel Müdürlüğü az altematifln mevcut sisteme eklemleile Limanlar ve Havayolları Inşaat Dairesi inen KuzeyGüney ve DoğuBatı Metroçin hazırlanan flzibilite araştırması ve Istansu ile Boğaziçi bul Metro ve BoğaTüp Demiryolu geM ziçi Raylı Tünel On • • ^ • • • • ^ çişi kombinasyoProjesi kapsamınnu olduğuna karar da yaklaşık birbu Istanbul gibi bir dünya kenti verildi. Bunun aynı çuk yıl süren bir ta için ulaşım projesi, ilke olarak zamanda motorlu rihi çevre alan araştaşıt ulaşımı için tırması yapıldı. bazı önkabullenmelere şimdiye kadar olduBir İTÜ döner ğu gibi kentin coğsermaye projesi o dayandırılmak zorundadır... rafyasını değiştiren larak gerçekleştirive tarihi/mimari milen çalışmamız, iki rasının yıkımına neden olan yüzey operasaşamalı ana projenin bir parçasıydı. yonlannı da gereksiz kılacağı düşünüldü. Projenin birinci aşaması, Istanbul'un uResmi kurumların inceleme ve ön onalaşım sorununun altı (daha sonra sekiz) almasından sonra avan projeye geçildi. Biternatif öneri üzerinde incelenip irdelenmezim bu aşamadaki çalışmamız, öneri güsini içermekieydi. Farklı öneri paketlerinin zergâh üzerindeki tarihi/arkeolojik/kültürel çeşitli uzman gruplarda, trafik/ekonomi (maliyet ve kullanım ekonomisi)/ sosyal sorunlar/ yerleşim/ çevre sorunları (kirlilik, gürültü, titreşim vb.)/ mühendislik sorunları/ tarihiarkeolojik alanlar ve diğerleri açısından kontrolü öngören çalışmalar yapıldı. Altematif önerilerin olumlu/olumsuz payları karşılaştırıldı. Alternatifler üzerinde yaklaşık sekiz ay süren karşılaştırmalı ve sy de çok tartışmalı çalışmalar yapıldı. Istanbul ulaşım projesi çapında bir probledeğerlerin saptanıp değeıiendirilmesini ve min optimal çözümünün kolay, düz ve sabuna göre güzergahın düzeltilmesini içerde olmayacağı açıktı. mekteydi. Kuşkusuz her kentin kendine özgü bir Çalışılacak alanın büyüklüğü ve yapı tarihi ve coğrafyası vardır. Ama, tarihi Isstokunun tarihi çeşitliliği, önemli bir yöntanbul'unki kadar zengin ve coğrafyası da tem problemi oluşturuyordu. Bunun için tarihi ile bu denli bütünleşmiş kentler enbazı yöntem ve teknikler geliştirilmesi gederdir. Tarihi cografyası ile yazılmış coğrafrekti; yası tarihi ile biçimlenmiş bu kent için bir • Gerekli bilgi bütününün elde edilmesi ulaşım önerisinin üzerine oturması gereken amacıyla varsayılan güzergah üzerinde iki değişmez verisi bulunmaktadır: 100mx100 m'lik bir karolaj sistemiyle etki 1 Denizlerle ayrılmış yanmadalardan oalanları çizilmiş ve arkeolojik/mimari varluşan Istanbul'un kesintisiz ulaşım ağı açılıklar açısından taranmıştır; sından güçlük dolu bir coğrafyası vardır. • Etki alanı içindeki yapılar tek tek sap2 Istanbul bir 'dünya kenti' geçmişlne tanmış, belirli nitelik basamaklarına ve ösahiptir ve çalışma biribirinin yerini almış zellik gruplarına ayrılıp kodlanmıştır; nitelik kültür katmanlannın hassas zemininde yabelirlenmesi dört ana kategori üzerinden pılacaktır. yapılmış ve her yapı, yapı grubu ve/veya En kalın çizgileriyle ifade edilen bu verisokak, a. işlev, (24 tür); b. malzeme (8 tür); ler ışığında Istanbul için bir ulaşım projesi c. tarihi ve mimari kalite (7 basamak); d. ilke olarak şu ön kabullere dayandınlmıştır: kentsel baglam (8 özellik) açısından degerlendirilmiştir. • Istanbul'un tarihiyle butünlesmiş o• Tarihi ve mimarl kalite değerlendirmelan coğrafyasına en az ölçüde müdahasinde esas olarak ICOMOS ölçütleri gözöle edilecektlr; nüne alınmışsa da yerel koşullara uyum a• Istanbul'un dünya kenti mirasını koçısından ve kuramsal bir aykınlık olmadırumada en yüksek ölçüde dikkat göstegından Taşınmaz Kültür ve Tabiat Varlıklarilecektir, rı Yüksek kurulunun yaklaşım ve ölçütleri•Kararlar, arkeolojik, mimarl ve külne uyulmasında yarar görülmüştür. Çalıştürel varlıklann nesnel etüdünden olumamız verilen alanlardaki bütün mimari şan bir bilgi bütününe (Data Set) oturastoku öngördüğünden Kurul'dan farklı olacaktır. rak modem yaptlar da paralel kategoriler I Tüp Demiryolu geçişlnln güzergahlan, Duyarlılık Haritalan üzerinde doğrudan ve dolaylı etkilenme biçimlerine göre irdelenerek proje ekibine aktarıldı. Proje ekibi ile kurulan iletişim ve işbirliği ile karşılıklı bir bilgilenme ortamı ve olanağı sağlandı; özellikle doğrudan etkilenme alanlarındaki operasyonların tarihi/ mimari/arkeolojik miras üzerindeki olumsuz etkilerini en aza indirecek veya sıfırlayacak çözümler birlikte arandı. özellikle Tarihi Yanmada'da yaıma veya açkapa tekniği yerine arkeolojik alanların da altından geçen derin delme tünel tekniği zorunlu tutuldu. Yüzeye çıkışlann hasar yaratmayacak noktalara denk düşürülmesi sağlandı. Kuşkusuz, tümüyle problemsiz bir çözüm değildi. ömeğin yüzey çıkışlarında arkeolojik alanlarla karşılaşılması veya Yenikapı'da olduğu gibi korunması gereken alanın hemen sınırında bir portalin bulunması vb. özel dikkat gerektiren uygulamalar olacaktı veya metronun yüzeye çıktığı noktalardaki görünümü ve kentsel peyzaja katılımı sorunu idi. Istanbul demiryolu tüp geçişi ve Istanbul metrosu, ömeğin KuzeyCerrahpaşa istasyonu kesiti Güney Metrosu'nun Haliç Köprüsü, kentsel peyzaj sorunu İçin tipik bir örnektir. Projede önerilen köprü, önemli bir istimlake neden olmadığı, 'A' ve 'B' kategorisinden hlçbir yapıya dokunmadığı halde açıktan geçeceği için projenin kritik bir noktasıydı. Sorunun çözümü köprünün kendisinin bir yapıt düzeyinde tasarîanması ve kentsel peyzajına ve imgesine olumlu katılımının sağlanmasıydı. farklıdır. Proje, tamamlandıktan ve gerekli oYaklaşık altı ay süren alan çalışmamıznamalar sağlandıktan sonra, bilmediğim dan sonra bu Data Set üzerine oturan bir nedenlerle unutuldu. Yalnızca bir kez, üç yorumlama/irdeleme yöntemi geliştirdik. yıl kadar önce Istanbul III Numaralı KülProjenin özelliğine bağlı olan bu yöntemtür ve Tabiat Variıklarını Koruma Kurulu le güzergah ve tekniklerin mevcut doku benden sözlü bir açıklama istedi. Aylar üzerindeki etkileri iki düzeyde incelendi: boyu heyecanlı çalışmalarımızın, tespit a. doğrudan etkllenme; b. dolaylı etkiedilmiş 11.000 yapı veya Duyarlılık Harilenme. talarının kullanılıp kullanılmadığını bilmiDoğrudan etkilenme, 'dolgu', 'açyorum. Halen yürütülmekte olan Metro kapa' 'istinat duvaıiı yaıma' ve benzeri tekniklerin kullanılçalışmasının masıyla yüzey o ^ • • • • • ^ • • ı ^ ^ ^^" IRTC Projesi'yle perasyonuna yolailgisi hakkında da ... bunlar, tarihiyle bütünleşmiş bilgim yok. Bizim çan kararlardan etkilenme biçimini i olan coğrafyasına en az ısraıia üzerinde fade etmektedlr. durduğumuz, uyBu kararlar, yapıla müdahale, dünya mirasını gulama aşamarın istimlakini ve osında olası kaylası yıkımını gerek korumaya en yüksek dikkattir. dırmaların kurultirdiginden güzerması ve kazı çagah seçiminin krilısmalannın tik önem taşıyan noktalandır. mutlaka uzman arkeolog denetlmlnde Dolaylı etkilenme, yüzey operasyonu yapılması konusunun dikkate alındığına alanı dışında kalan, istimlak ve ytkım geilişkin de bilgim yok. rektirmeyen fakat yapım sırasındaki eyYine de problemlerine ve olası hatalemlerden ve yapım sonrası değişikliklerlarına karşın Metro ve Tüp Demiryolu uden (titreşim, gürültü, ekonomik değer laşım servlsinin tarihi ve mimari çevreyi artışı, kentsel perspektiv vb.) etkilenmeen az tahrip edecek ve aynı zamanda nin biçimidir. kenti Vatan Caddesi, Barbaros Bulvan Çaiışmamızda gerek metro gerekse veya Tarlabaşı gaddartıklarından koruyacak bir çözüm olduğuna inanıyorum. çinde degerlendirilmiştir. • özellikler dizininin geliştirilmesine ve sokak föylerinin hazırlanmasına Temmuz 1986'da başlanmış, mimar ve Y. mimar formasyonuna sahip elemanlarca 385 birim kare (385 hektar) alan üzerinde sürdürülen çaiışmalarda çeşitli büyüklükte 671 sokak taranmış ve yaklaşık 11.000 yapı nitelik açısından kodlanmıştır. Tespitler, altı klasörü dolduran fotografik belgeleme ile de desteklenmiştir. • Envantere giren her yapı, seçilmiş lejandına göre haritalara işlenmiş ve "Duyarlılık Haritalan" elde edilmiştir. Güzergahın, yüzey operasyonları karşısındaki dokunulabilirlik eşiğini görselleştiren duyarlılık hritaları güzergah tespiti için anahtar niteliktedir. 11.000 birimlik bir yapı stokunun çeşitli nitelikleriyle envanterini çıkaran, yüzlerce sokağın profilinl veren ve tüm bu bilgileri bilgisayar belleğine depolayabllen çalışmamız, bildiğimiz kadarıyla bugüne kadar yapılmış olanlardan tümüyle 36510