Katalog

ENERJİ A| Ülkemizin "rüzgâr haritası"çıkartıldı. Bozcaada'nın tüm elektrik ihtiyacı rüzgâr santrallerinden karşılanabilir Bodrum, Kumköy, Datça, Sinop, Çanakkale ve diğer rüzgarlı bölgelerimiz için rüzgâr santrali çalışmalarına hemen başlanmalı. Tanay Sıdkı Uyar* ılot projeler ve prototıplerın gelıştırilmesı sonrası, rüzgâr enerjisi uygulamaları tıcari ölçekte uygulamalar ile çarpıcı bır gelışme göstermıştır 1980 yılında sadece Amerıka Bırleşık Devletlerı'nın Kalıfornıya Eyaletı ve Danımarka'da kullanımında olan rüzgâr türbinlerı bugun rüzgâr enerjisi programlarının oluşturulması gerektırecek ölçude onem kazanmıştır 1990 yılında, kurulu guçlerı toplam 2000 MW olan ve enterkonnekte şebekeye bağlı olarak çalışan rüzgâr turbınlerıyle, toplam 3200 GWh elektrik uretılmıştır Tablo 1 'de çeşıtlı ulkeler ıçın öngorulen potanslyel ıle rüzgâr enerjisi guç uretım hedeflerı verılmıştır (1). Gunumuzde rüzgâr turbınlerının elektrik enerjısı uretımı amacıyla yaygın kullanımının önundekı engeller tartışılmakta ve bu engellerın ortadan kaldırılması ıçın atılacak adımlar belırlenmektedır Geleneksel elektrık uretım endustrısının kurumsal, ekonomık ve pazar yapıları, rüzgâr enerjısının yaygın kullanımını zorlaştırmaktadır Ruzgâr enerjısının elektrik enerıısı uretımındekı payının arttırılabılmesı ıçın altyapının yenıden duzenlenmesı gerekmektedır Rüzgâr turbınlerının uretebileceğl elekt Türkiye rüzgâr enerjisi santrallerin rik enerjısının hesaplanması, turbının kurulacağı konumdakı rüzgâr hızı ve yön değerlerı, sadece söz konusu meteorolojı ıstasyonunda ölçumun yapıldığı konum ve çevre koşulları ıçın geçerlıdır Bu verılerı, olduğu gıbı, dığer konumlar ıçın kullanma çabası rüzgâr kaynak potansıyelı belırleme çalışmalarında duşunulen temel yanlışlardan bırıdır Meteorolojı ıstasyonlarında yapılan olçumler ve ölçum koşulları temel alınarak, rüzgâr turbınlerının kurulacağı dığer konumların rüzgâr özellıklerının ongörulmesı gerekmektedır Bu amaçla çeşıtlı ulkelerde farklı yontemler gelıştırılmıştır Bu yontemlenn en yaygın kullanılanı Danımarka'daki RISO Ulusal Laboratuvarı tarafından gelıştırılmış olan Rüzgâr Atlas Analız ve Uygulama Laboratuvarı tarafından gelıştırılmış olan Rüzgâr Atlas Analız ve Uygulama Programı'dır (WASP) Bu program farklı puruzluluk tıplerının etkılerı, yakın bına ve dığer engellerın durumunu ve arazının topografık yapısını dıkkate alarak, meteorob|i ıstasyonlarında olçulen, rüzgâr hızlarının yönlere gore referans değerlerını bulmakta ve bu referans değerler yardımıyla da bölgesel rüzgâr atlas ıstatıstıklerını hesaplamaktadır Programın temel girdılerını, meteorolo|i ıstasyonlarında ölçulen değerler, ölçum noktasının cıvarında bulunan bellı başlı engeller ve ıstasyon çevresının topografık yapısı oluşturmaktadır Belırlı bır duzey yapısı ustunde verılı bır yukseklıktekı rüzgâr hızının probabılıstık dağılımı ıse programın temel çıktısıdır Ruzgâr atlası bazı standart koşullar ıçın rüzgâr hızının probabılıte yoğunluk fonksiyonunu (VVeıbull dağılımı) vermektedır Avrupa Rüzgâr Atlası 1989 yılında tamamlanmıştır (2). Turkıye'de ıse Devlet Planlama Teşkılatı'nın desteğı ıle 1988 yılında 22 meteorolojı ıstasyonu çevresı ıçın Rüzgâr Atlas Istatıstıklerı hesaplanmıştır (3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10). Dığer meteorolojı ıstasyonları çevresınde geçerlı ıstatıstıklerın hesaplanması ve rüzgâr türbinlerı ıle uretılebılecek yıllık elektrik enerjısı mıktarlarının ongörulmesı, ekonomık ve teknık fızıbılıte çalışmaları ıçın gereklı verıler sağlayacaktır Rüzgâr özellıklerının konuma bağlı olarak değışmesı her uygulama ıçın ayrı bır değerlendırme yapılmasını, kurulacak ruzgâr santralının verım eğrısının turbın rotoruna ulaşacak rüzgâr enerjısı mıktarı ıle bırlıkte değerlendırılmesını zorunlu kılmaktadır. Su pompalayan rüzgâr türbinlerı uygulamaları kırsal kesımde hayvanlar ıçın su temını, ufak olçeklı sulama, suda yaşar canlıların yetıştırılmesı ıçın alçak sevıyelı pompalamayı kapsamaktadır Hayvanlar içın su temını rüzgâr pompalarının temel uygulamasıdır Bugun bır mılyonun uzerınde ruzâr pompası Arjantın, ABD, Guney Afnka ve Avustralya'da kullanılmaktadır Yaklaşık 300 000 rüzgâr pompası Guney Afnka, Botswana, Namıbya ve Zımbabwe'de tesıs edılmıştır Bu pompaların yıllık enerjı uretımı yaklaşık olarak 5075 MWh mertebesındedır (11). Guney Amerıka'da, özellıkle Arjantın'de tesıs edılen rüzgâr pombalarının sayısı 600 000'ın uzerındedır (12). Rüzgâr pompa programlarının toplu P ULKE Çın Danımarka ONGORULEN POTANSIYEL 1600 (>W HEDEF (Kurulu Kapaslte) 2000 yıh 100 200 MW 1993 yılı 200 MW 2000 yıh 1000 MW 2010 yıh 2000 MW 2000 yıh 2035 MW 2010 yıh 800 MW 1995 yılı 250 MW 2000 yıh 150 MW 2000 yıh 5000 MW 2000 yıh 300 MW 2010 yıh 50 MW • 1991 yıh 150 MW 2000 yıh 1000 MW 2010 yıh 2000 MW 1993 yıh 100 MW 1996 yıh 100 MW Fınlandiya Almanya Yunanıstan Hındıstan İtalya Urdun Hollanda lll6TWh/ytl 2,7 GW (ekonomık potansıyel) 6,4 TWh/yıl 20 GW Rüzgâr pompaları bır değerlendırmesı Dunya Bankası ve Bırleşmış Mılletler Kalkınma Programı tara fından desteklenen bır çalışma kapsamın da tamamlanmıştır (13). 1975 yılından başlayarak pek çok ulke de yerel uretımı hedefleyen özellıkle alçat ve orta sevıye kaldırma (50 metreye ka dar) uygulamaları ıçın modern ruzgâ pompaları gelıştırılmıştır Bu pombalarır yaklaşık 10 000 tanesı halen ışletmededır Pompalar, evsel su temını ve ufak olçekl sulama ıçın Srı Lanka, Kolombıya, Brezıl ya, Mozambık ve Cape Verde Adalan'nd; kullanılmaktadır Çın'de ıse yuksek hacım lı, alçak sevıyelı sulama amaçlı kaldırm; uygulamalarında ve karıdes uretım alanla rında kullanılmaktadır Norveç Ispanya Isveç Ingıltere ABD BDT 14 TWh/yıl 30 TWh/yıl 45 TWh/yıl karada, 230TWh/yıl denızustunde 2500 GW 2000 TWh/yıl 1993 yıh 1500 MW 2000 yıh 40008000 MW Tablo 1: öngörülen Rüzgâr Potansıyelı ve Rüzgâr Enerjisı Ile Guç Uretlmı Turkiye'nin toplam kurulu kapasltesı 18 bın MWtır. 3618 Enterkonnekte şebekeye bağlı ruzgâ turbınlerinın ıkı tur uygulaması bulunmak tadır Tek başına rüzgâr türbinleri: Bunla konumlandırıldıkları yorenın konutlarına tıcari, endustrıyel veya tarımsal elektrıl yuklerıne guç sağlamaktadır Elektrik yu ku rüzgâr turbının yakınındadır ve yuk ay nı zamanda şebekeye bağlıdır Çoğu du rumda, rüzgâr turbını bır çıftlık veya e grubunun yakınına konumlandırılmaktadıı Turbınlerın tıpık buyukluklerı 10 ıla 101 kW mertebesındedır Rüzgâr santral gruplan: Bu uygulam, merkezı olarak ışletılen çok sayıda ruzgâ Enterkonnekte şebekeye bağl rüzgâr türbinleri