Katalog

T ARTIŞM A Doçentlik yabancı dil sınavı Lisans eğitimi ve yabancı dil üzerine bazı düşünceler Cenk Yaltırak* Sınavda tercüme sorularıyla kavrayış sorularının düzeyleri arasında büyük bir uçurum var Insan Tunalı* CBT'nın son sayılarında Unıversıtelerarası Kurul'ca yurütülen doçentlik sınavları sık sık gündeme geldi Bu yazıda doçentlik derecesını almak ıçın başarılması gereken ve onumüzdekı pazar yapılacak olan "Doçentlık Merkezı Yabancı Dıl Sınavı"ndan (YDS) söz ederek tartışmalara katkıda bulunmak ıstıyorum Aynı sınava doçentlik adayları dışında yabancı dıl zammından yararlanmak ısteyen oğretım üyelen de gırıyor Ben soz konusu sınava 1993 senesınde (adayların büyük çoğunluğunca seçılen) Ingılızceden gırdım Içenğe ılışkın saptamalanm o sınav sırasındakı gozlemlenme dayanıyor YDS, Turkıye'de standartlaştınlmış sınav uygulamalannda 25 yıllık tecrubesi olan ÖSYM tarafından hazırianıyor Sorular test usulü Aday beş seçenek arasından doğru olarak belırledığı cevabı daha sonra optık okuma yöntemıyle bılgısayar tarafından değeriendırılen cevap kâğıdına ışaretlıyor Soru grupları şoyle 1 Edatlann kullanımı, 2. Kelıme kullanımı, 3. Cümle ya da cümle grubu tamamlama (kıp kullanımı), 4. Yabancı dılden Türkçe'ye tercüme, 5. Yazılı metınlen kavrayış Beşıncı grup sorular kabaca sosyal bılımler ve temel bılımler ağırlıklı olarak ıkı ayn alt grupta toplanmış Aday bunları ıster bınncı alt gruptan, ıster ıkıncı alt gruptan cevaplayabılıyor Sorular ıçenk olarak günlük yaşama ve genel kultüre dayandınlmış Bılimsel sorular çok farklı alanlarda ıhtısaslaşmış adaylar arasında eşitsızlıkler yaratabıleceğınden bu anlaşıiır bır seçım Konular bende Batı Avrupa ve ABD'nın gundemındeki haber ve tartışmaların populer Ingılızce dergılerde ele alınış bıçımını anımsattı (Belkı de sorular yabancı yazılı basını taramak suretıyle belırlenıyor) Son yıllarda Türkıye gundemınde onemlen gıderek artan ekonomık konulann sıkça ışlenmış olması dıkkatımı çektı 6'sı kavrayış bölümünün sosyal bılımler alt grubunda olmak üzere 14 adet ekonomı ıçenklı soru saydım Düzey olarak 1, 2 ve 3 gruptakı sorular ABD'dekı merkezı sınav kurumlannca yabancılara uygulanan (Mıchıgan Test of Englısh, TOEFL gıbı testlere yakın Bana kavrayış sorulan son derece kolay, ABD'dekı uygulamalarda karşılığı olmayan tercüme sorulan ıse son derece zor geldi (Meraklısı ıçın söyleyeyım. On küsur yıl ABD'de ders verdim; YDS'ndan 98/100 aldım) Seçeneklenn ıkı, bazen üç tanesı anlam olarak bırbınne oldukça yakın Bırkaç kez anlamca aynı olan, ancak Ingılızce cumle kuruluşundakı ıncelıklen Turkçe'ye yansıtırken uyulması gereken kurallar açısından gorelı doğruluğu/yanlışlığı dıl uzmanlarınca tartışılabılecek seçeneklerle karşılaştım Bence hukuk dışındakı konularda bu tur kılı kırk yaran tercümelere hıç gerek yok Tercüme sorulanyla kavrayış sorulan arasındakı düzey uçurumu bana YDS'nın sınadığı bılimsel becerılenn neler olduğunu düşündurttu Kanımca bılımle ugraşan bıreyın yabancı dıldekı yazılan doğru kavraması katkılannın ve (varsa) eksıklıklennın ne olduğunu açıklıkla anlaması, onlanözümleyıp özgün urün yaratabılmesı ıçnı ön şart oluşturuyor Bu tür becerılenn gelıştınlmesını özendırmektense, bıreyın sadece yabancı dıldekı yayınlan Türfcçe'ye kazandırmakta kullanabıleceğı becenlere ağırlık veren bır anlayış ıster ıstemez uluslararası platformlarda edilgenlığı yeğlemiş oluyor 31 Ekım 1994 tarıhlı Cumhurıyet Bılım Teknık'te Bılım Teknık'te Dr Murat Ozmen'ın değerlı yazısını okuduğumda "Acaba yabancı dıl, bılimsel çalışmalarda bulunacak bıreylerde aranacak ılk ozellık mıdır?" dıye kendıme sordum Dr özmen bılım adamı olmanın ılk aşamasını yuksek lısans çalışmalannın kalıtesıne bağlarken, bunun da ön koşulu olarak da yabancı dıle zorunlu eğıtımı gorüyordu Bugun herhalde Ingıızce'nın dunyada bılım dılı olduğunu kabul etmeyen kımse yoktur Aksını savunmak da olası değıldır Fakat yabancı dılle eğıtımın kalıtenın ılk şartı olduğuna karşı derin şüphelenm var Bunun ılk nedenlennden bırı yabancı dılle eğıtım yapmayan bır lısede okuyan orta gdırlı bır aılenin çocuğunun eğıtım sıstemının tüm olumsuzluklanna rağmen ünıversıteyı kazandığı takdırde, başına geleceklerdır Bunu bızzat yaşadığım ıçın çok lyı bılmekteyım Artan eğıtım gıderlerıne rağmen okulda sadece öğle yemeğı ıle ıdare eden bır oğrenclnın karşısına çıkan 3orunlan herhalde Dr özmen daha iyı bilmektedır Fakat bunlan kendısıne ve onun gibı düşünenlere hatırlatmakta fayda var Orneğın öğrencımiz Istanbul'da bılimsel nıtelığı yuksek öğretım üyelerının bulunduğu I T U 'de okuyorsa beledıye otobusüne bınme koşulu ıle günde 10 bın TL yol parası, 15 bın TL yemek parası verecektır Kısacası okuma alt sının gıden 500 bın TL dır Eğer buna yüzbınlerce lıralık, oğretım elemanlarının Türkçe ders kıtabı yazma tembellığınden kaynaklanan fotokopı masraflannı eklersek, bu maliyete sayfası 1000 TL 'den ayda 100 bın TL de fotokopı parası eklenır Bızım alt sınır oğrencımız bu rakama eğer aılesı Istanbul'da oturuyorsa, kıra, yurt, çamaşır, ev masrafları gıbı unsuriardan muaf olarak katlanabilır (Bu koşullara katlanan oğrencılen anlatmıyorum) Doğal olarak bızım oğrencımızın kendısını gelıştırmek ıçın ayda bır TUBlTAK'ın Bılım ve Teknık dergısını alması, bılım adamı olacaksa bılım felsefesı ve bılım tarıhı kıtaplanna ulaşması, sınema, tıyatro gıbı düşünmeyı ve kışılığl gelıştıren etkınlıklere katılması, söz konusu olmayacak, her gün Dr Özmen'ın bıle alırken maaşını zorladığı Cumhurıyet gazetesını alma lüksü olmayacaktır Eğer bu saydıklarımıza sahlp olmak ısterse onüne çıkan tek yol hafta sonlan ve gecelerı bır yerlerde part t m e çalışmak olacaktır bu da onun eğıtımdekı venmını duşürecektır Sözün kısası oğrencımızı, üniverslteye gırdığı andan ıtıbaren kendı ıstedığı koşullar dışında çızilmış kaderı beklemektedır üsans duzeyınde bıle yeteriı yabancı dıl eğıtımı veremeyen ünıversıtesını başarıyla bıtırdığınde karşısına, yuksek lısansta yabancı dıl zorunluluğu çıkacaktır Çünkü lısans eğıtmı süresınce ayda 100 $ vererek nıtelıklı bır Ingılızce kursuna gıdememıştır Kendısınden daha alt duzeyde oğrencılerin yabancı kolejierde okumanın verdığı avantajla kendısını geçbğını gorecektır Dört yıl boyunca bilım v« ılerieme savgisi ile yoğrulmuş yaşamında adalete olan ınancı zayıflayacaktır Yabancı dıl öğrenememesı suçunun cezası olarak master eğıtımınden uzaklayacak, en az bır veya ıkı yılda ıngılızce'yı dışarda oğrenmek zorunda kalacaktır Eğıtımden uzaklaştığı bır yıl sonunda üniverslteye gen dönmesı zor olacaktır Çünkü mühendıs olarak dışarda lyı para kazanmaya başlayacaktır 1982'de İTU Fen Bılımlerı Enstıtüsu'nun açılışı ıtıbarı ıle Jeolojı Mühendıslığı'nın master programına kayıt yaptıran (Bılım sınavını kazanarak) 300'u aşkın oğrencının 200 küsuru, yabancı dil yetersızlığı nedenıyle atılmış, genye kalanın yarısına yakını da programı terketmıştır Yüksek lısansta yabancı dıl şartının yarattığı mıllı servet kaybını fark edebılıyor musunuz? Ya da yabancı dılle eğıtım verecek sevıyede (ngılizce öğrenemeyen, yurtdışında eğıtım görmemış oğretım uyelerını de bızım oğrencımız gıbıanadan doğma suçlu mu gorüyorsunuz? YDS sınavı. organizasyon olarak başarılı ancak ölçtüğü bilimsel beceriler tartışmalı... Hafızam benı yanıltmıyorsa unıversıte bünyesıne katıldığım 197O'lı yıllarda (farklı bır yasa çerçevesınde yürütülen) yabancı dıl sınavı bırisı yabancı dılde ıkıncısı Turkçe olmak üzere ıkı bılimsel metnın tercumesınden ıbarettı Başvurulann az olduğu yabancı (bılimsel) dıller ıçın şımdı dahı bu sınav yöntemı kullanılmakta Demek kı Turkıye'de bılimsel yetkınlığın yabancı dıl boyutunda değerlendırilmesı öteden berı tercumeye dayandınlmış Tercümenın yazılı olarak yapılmasını gerektıren eskı sıstemde adayın bılimsel yazı yazma becerısının (çok sınıriı bır bıçımde de olsa) gozlenebıldığı noktasından kalkarak, halen uygulanan YDS'nın bu dar anlamda eskısının gensıne duştuğü soylenebılır Dığer yandan bınlerce adayın eskı sıstem çerçevesınde sınava sokulmasının güçlüklennı hatırlatmakta, daha da onemlısı YDS'nın standard test yöntemının sınavı eskı sıstem dekı subjektıf unsuriardan anndırmış olduğunun altını çızmekte yarar var Ozetlersek, YDS'nın ÖSYM'nın başanlı organızasyonlanndan bınsı olduğunu düşunmekle bırlıkte, ölçtuğü bılimsel becerılenn "tartışılır" olduğu kanısındayım Ağıriığın tercüme sorulanndan kavrayış sorulanna kaydınlmasını kolaylıkla uygulanabılecek, evrensel bilım olçütlennı yakalama yolunda atılacak küçük, ama gereklı bır adım olarak görüyorum H Koç Ünhrarsitosi Öğretkn Üy*si Yurdumuzda bılimsel düzeyı yükseltmenın ılk koşulu, çağdaş eğıtım koşullarını ve çağdaş unıversıteyı yaşama geçırmektır öğrencılere eğer yabancı dılle eğıtım zorunluluğu get nlecekte bu dılı oğretmenın koşullan herkese eşıt olarak sağlanmalıdır Yabancı dıl öğretme ışıne oğretım uyelerınden başlanmalıdır Ve bir yabancı dılı bılenlen de unıversıte ıkıncı dılı oğrenmeye teşvık etmelı, hatta zoriamalıdır Bu koşullar başarılana kadar da yüksek lısana eğıtımını yarım yamakal alt yapızıs bır Ingılızce'yle vermek yenne Turkçe yapmalı ve aynen Ingıltere'de olduğu gıbl master eğıtımı sanayıde çalışacak, ülke kalkınmasına katılması gereken bireylere verılmelıdır Bu master öğrencllerınden doktora yapmak ısteyenlere tez aşamasında yurtıçınde TUBA veya TÜBİTAK'ın danışmanlığını yaptığı veya önerdığı Türkçe yayınlanan saygın dergılerde en az bır yayın zorunluluğu geörılmelıdır Doktora'ya kabul edılenler ıse yabancı dılı uluslararası nıtelıklerde oğrenmek ıçın bır yıl saygın yabancı dıl eğltımı veren bır yabancı un/versıteye mecbun hızmet karşılığı burslu olarak yollanmalıdır Doktora yapacak öğrencılenn yabancı dıl bılgısı ıse kendı, uluslararası sınavların kabul ettığı yabancı dıl sevıyesınde olmalıdır Sonuçta eğer, kendı dıhmızde düşünmeyı bırakırsak, bılımı de sadece başka ulkeler ıçın uretırız Urettığımız bılımın alt kadroralırını da yarım yamalak yetıştırdığımızden sonunda urettığımız bılgı yabancıların ürettığı teknolojı olarak bıze gen doner Bu teknolojıye ödedığımız mıktarlarda bızım somurgeleşmemıze katkıda bulunur Bu sömürgede yapılan bılımın de o ülkeye ne kadar katkısı olacağını varın sız söyleyın *Araştırma Oörevlisi İTÜ CtoMİ vtodoji AnaMHm Dah Neler yapılabilir? 4006