Katalog

ÇEVRE BİLİMLERİ Atıksız ev projesi Boğaziçi Üniversitesi'nde geliştirilen atıksız ev modeli, insanbitkihayvan üçgeninde doğal bir ortam da yaratıyor. Önıer Saygln* i nsanlar yaşam faaliyetlerini sürdüreI bilmek içın yemek yemek zorundadır• lar Bu da otomatik olarak atık üretmeleri anlamına gelir Eve gelen gıdalar kısmen yenmediğinden (kabuk, bayatlama, bozulma sebebiyle oluşan çöp) veya yutulduğu halde metabolize edilmediğinden (dışkı) ev, işyeri gibi kapalı yerlerde devamlı gıda atıkları oluşur Bu çalışma, atıkları oluştukları yerde, yani kaynağında, çevreye zararsız ve kısmen tekrar kullanılabilecek bir hale getirmek için geliştirmekte olduğumuz teknik üniversiteleri tanıtmayı amaçlamaktadır. Dikkat edilirse bu çeşıp "probleme" kaynağında çözüm arama" yeni bir yaklaşım olup, klasik çözümlerden farklıdır • Maliyet açısından prensipte bir büyük tesis on ufak tesisten daima daha e(bahçe sulama, araba yıkama, tuvalette sifon suyu ile dışkı sürükleme) Bu çalışmada geliştirilmekte olan, atıksuların ve gıda atıklarının geri kazanılmasını amaçlayan, iki unitenin bugünkü durumları anlatıiacaktır. Abksu geri kazanım ünitesi Evsel atıksudaki organik yükün büyük bir kısmı dışkılardan kaynaklanmaktadır. Dışkı genellikle katı bir maddedir. Belli bir müddet su ile temasta bulunduğunda parçalanır ve su ile taşınabilır hale gelır "Merkezi" yaklaşım dışkının bu özelliğinden faydalanarak onları evden uzaklaştırır Merkezagelen bu atıksu bir havuzda bekletılerek dışkı parçacıkları çöktürülmeye çalışılır. Yani prensipte katı bir madde önce sıvılaştırılır sonra da tekrardan katılaştırılır "Kaynakta" arıtmada transporta gerek olmadığından sıvılaştırmaya lüzüm kalmaz. Bu yüzden geliştirdigimız Atıksu Arıtma Ünıtesinde (ATARÜ) (Resım 1) tuvaletten sıfondakı su ile sürüklenen dışkı doğrudan atıksudan fıltre edilmektedir Organik yükün büyük bir kısmından bu sayede arındırılmış olan atıksu, arkadan biyolojik arıtmaya tabi tutulur. Bıyolojık arıtma ikı basıt akvaryum pompasıyla havalandırılan ve damlatmalı fıltreler prensibi ile çalışan bir polyester bidonda gerçekleşir Filtre edilen dışkıların içi toprak dolu bir kutuya düşmesı sağlanarak bunlar toprakta mıneralıze edılır Sıstem, koku ve sıneğe sebep olmayacak şekılde gerçekleştırılmış olup mekanızasyona musaıt bulunmaktadır Bıyolojık arıtma ünitesini terk eden su bir ultraviyole lambasıyla steril hale getirildikten sonra değişik işlerde kullanılabilir (tekrar tuvalete almak, bahçe sulamak, otomobil yıkamak gıbı. Atıksuyun fazlası bahçenın bir koşesınde yeraltına deşarj edilmektedir Blyok>llk Çöp Imha KumeMl(BÇlK) atık tüketmektedirler Ortalama 100 g. kuru maddeye karşılık gelen bu miktarın önemli bir kısmı hayvan metabolizmasında yakılmakta (% 65), bir kısmı et veya yumurtaya dönüşmekte (% 10) ve geri kalan kısmı ise (% 25) hayvan gubresi olmaktadır. BÇİK, yem vermeyi ve yumurta almayı pratikleştirmeye, sistemin sinek ve kokuya sebep olmamasına ve hayvanların strese gırmeden, sıhhatlı ve hıjyenik şartlar altında yaşamlarını sürdürmelerine özen göstererek dizayn edilmiştir. Tipik özellıklerı şu şekılde sıralanabılir • BÇİK yağmurdan korunmuştur Bahçenin herhangi bir yerine oturtulabilır Deneylerımızde beş hayvan ıçin 1.5 metrekarelık bir alan öngörulmüştur Hayvan sayısına göre buyütülebilir Yan taraflara konabilen camlar ile hayvanlar kışın soğuktan korunurlar. • Mutfakta bir poşette ayrı toplanan gıda atıkları BÇlK'in on tarafına boşaltılmaktadır Tavuklar bunlara bir ağ arkasından, tavşanlar ıse doğrudan erışebılmektedirler • Yumurtalar, tavukların uzerınde bulundukları eğık ızgara sayesinde kendilıgınden on taraftakı bir oluğa yuvarlanmaktadırlar Bu oluk ıçındekı yumurtalar kargalardan bir kapak sayesinde gızlenmiştir • Hayvanların dışkı ve ıdrarları kendiliğinden alt kattaki bir toprak yığınına düştüğünden BÇlK'in temızlenmesine gerek yoktur ve hayvanlar temız kalmaktadırlar. • Alttakı 510 cm yukseklığınde, kum miktarı bol bir toprak yığınına duşen dışkının burada nemi toprağa geçtiğinden dışkı havadar kalmakta ve koku önlenmektedir. Ayrıca bu şartlar altında sinek larvaları da yaşayamamaktadır. İki üç günde bir, bir kurekle bu toprak alt ust edilerek kısmen kurumuş gubre toprak içerisine alınır • Çok bozulmuş ve küflenmiş atıklar ve hayvanların yemedikleri atıklar (Tablo I) doğrudan toprağa karıştırılır • BÇİK'in büyüklüğü başlangıçta üç kişi başına iki havyan olarak hesaplanabilır. Genelde gerek ATARU'de gerekse de BÇlK'de pratikliğe ve insanları rahatsız edici unsurların önlenmesine büyük gayret gösterilmiştir. Her iki unitede insanlara duşen ışler minimuma indirılmiştir. Gıda atıklarını mutfakta ayrı toplamak esasında bir külfet değil sadece bir defa ögrenilmesi gereken, yeni bir alışkfenlıktır. önemli diğer brr husus da BÇlK'in insanlarda (özellikle çocuklarda) bulunan hayvan sevgısını tatmıne ımkan sağladığıdır Böylesine ATARU ve BÇlK'le insanlar insanbitkihayvan üçgenindeki doğal bir ortamda bulunma ımkanına sahip olacaklardır. 'Prof. Dr., B.Ü. Çevre Billmleri Enstitusü TAVUKLARIN TÜKETTİKLERİ Et urunlerı Et, balık, tavuk atıkları Süt urunlerı ekşımış yoğurt. peynır kabukları, hafıf ekşımış sul Meyve, seta7e atıkları Elmaarmut kabukları, yeşıllıkdomatessalatalıkbıber atıkları. kavunkarpu? kabukları Her turlu pışmış yemek atıkları Bayatlamış ekmek (ıslatılarak) Yumurta kabukları, kılçık, kıkırdak, ufak kemıkparçaları TAVŞANLARIN TÜKETTİKLERİ Sebze atıkları Bezelyebakla kabukları, lahana ve karnıbahar fasulye engınar patlıcan bıber kabak atıkları Meyve atıkları Portakal, mandalına, muz kabukları Çımen, kurumuş ağaç yaprakları, solmuş çıçekler Bayatlamış ekmek (kuru). BÇİK HAYVANLARININ TÜKETMEDİKLERİ Kuflenmış gıdalar Lımon kabuğu Zeytın çekırdeklerı Şam fıstığı kabukları Çaykahve atıkları AtıkSu Antma Ünltesl(ATAftO) konomik olacaktır Bu durum "merkezi" sıstemın lehıne gıbı gozukmekle beraber, atıkların merkeze taşınması ıçın ek masraf gerekecektır özellikle evler arasında mesafenin artması ıle "her eve bir arıtma tesısi" bir yerde daha ekonomik çözüm olacaktır. • Dığer bir fark olarak, "merkezi" ışlem sonucu oluşan ürunler (arıtılmış su, enerji, kompost gübre vs) bir noktada, yani merkezde, ortaya çıkmaktadır. Bu urunlerı yok etmenin en uygun şeklı onları tekrar kullanmaktır Bunun ayrıca doğal kaynakları koruma açısından da önemi vardır Arıtılmış atıksu ile yapılabilecek işlerin temiz su ile yapılmaması gerekır Gıda atıklarının geri dönüşümü ünitesi Evlerde oluşan gıda atıkları, % 1820 arasında protein ıçeren değerlı bir hammaddedır Geliştirdigimız unıtede atıkların evlerde hayvan besleyerek yok edılmesı prensibıne dayanmaktadır Blyolojik Çöp Imha Kümesl (BÇİK) adlı bu unıtede hayvan olarak tavşanlar ve tavuklar seçılmıştır (Resım 2). Tablo 1'de bu hayvanların tukettıklerı atıklar sıralanmıştır Ancak bu iki hayvanın da BÇlK'de bulunması sayesinde gıda atıklarının buyük bir kısmı yok edılebilmektedır Hayvanlar genelde gunde ortalama 0 5 kg yaş Içinde 1 tenellk dışkıların toplanıp yok olduğu toprak 3374