Katalog

İNSAN VE D A V R A N I Ş I Liderlik ve yönetim icin etkili kisilik Kişi kendi değerlerinin ne olduğunu bilmeli önce. Boş ve anlamsız başarıların peşinde koşmamalı. Doğan Cüceloğlu, Los Angeles arlos Castaneda'nın Kızılderılı pırı Don Juan Matus "Unutma, ölüm en guçlu öğretmendlr,' der "Ne zaman yaşamını anlamsız, yüzeysel ve sıkıcı bulmaya başlarsan, şu dünya üzerlnde kaç gunun olduğunu düşün, ve bu blllnçle davranışlarını gözden geçirerek yönlendir dıye ona oğut verır Joseph Addıson olumunu duşununce ınsanın gerçeklerı daha kolay anlayacağını soyler Kendını ve sorunlarını çok onemseyen kışılerın arasıra mezarlığa gıdıp. mezar taşlarının ustundekı ısım ve tarıhlen okumalarını salık verır Insan olumunu duşununce, yaşamın "geçıcı oluşunun bılıncıne varıp kendı yaşamının gerçek anlamını araştırmaya başlıyor Ben ölunce arkamdan neler söylenmeslni Isterdım dıye duşunen kışı, gerçekleştırmek ıstedığı, yaşamının anlamını oluşturacak temel değerlerle ılışkı halıne gırer ve onların farkına varır Bu temel değerler kışının dunku, bugunku ve yarınkı davranışları arasındakı ılışkıyı kuran bağlardır Temel değerlenyle ahenk ıçınde yaşayan kışının yaşamı tumleşır ve anlam kazanır Gelışmış ınsan paradıgması ıçınde yaşayan bırı oyle bır aıle ve eğıtım ortamında yetışmıştır kı sureklı "hangı amaçla nelerı elde etmek ıçın' bır davranışı yapmaya ya da yapmamaya karar verdığının bılıncınde olmayı verdığı kararlardan sorumluk almayı oğrenmıştır Bu nedenle bu kışıler ınandıkları temel değerler doğrultusunda duygu, duşunce ve davranışlarını organıze eder anlamlı ve butunleşmış bır ya.şam oluştururlar Kalıplaştırılmış ınsan paradıgması ıçınde yaşayan bırı, oyle bır aıle ve eğıtım ortamında yetışmıştır kı "otorıtenın' ıstedığı yonde davranmayı oğrenmışler otorıte tarafından kendılerıne empoze edılen kalıpların otesınde yaşamın bır anlamı olduğunu duşunememışlerdır Bu ınsanlar doğal olarak kendı temel değerlerinin ne olduğunu bılemezler Kendı temel değerlerinin ne olduğunu bılmeyen kışıler kendılerıne empoze edı len kalıpların yonlendırdığı dış başarılar peşinde koşarlar Çoğu kere yoneldıklerı alanda başarılı olurlar ne var kı, bu başarı ıç dunyalarını ıhmal etme pahasına olduğundan omurlerının sonunda son derece boş ve anlamsız dış başarılarla avunamazlar mutsuz olmaktan kendılerını kurtaramazlar C nışlarında yaşatarak dunu, bugunu ve geleceğı arasında ahenk kuran, ıç ve dış başarıları doğal ılkeler çerçevesınde dengelenmış bırıdır Bu kışı yazar ıse, kendı yaşamına temel aldığı, ınandığı değerleri duygu duşunce, davranışlarında yaşatabılmış ve bu değerlerın canlı olarak ayakta kalmasını sağlamıştır Bıreyın verımlı olması, yukarıdakı örnekten de anlaşılacağı uzere onun etkili olması anlamına gelmez, kışı ancak temel değerleri çerçevısınde hareket ettığı surece etkili olur öldukten sonra arkanızdan ne soyleneceğı konusunda bılınçlı ısenız ve o yonde davranışınızı duzenlıyorsanız, etkili bır yaşamınız var demektır Başarınızın ne olacağını ancak sız tanımlayabılırsınız, başkaları değıl Başarınızın ne olacağını sızin temel değerlerınız belırler insan Davranışı iki Adımda Yaratılır madan aıleden, arkadaşlardan, ıçınde bulunduğumuz sosyal çevreden bıze aktarılmış olan zihınsel gerçeklerı, kalıpları davranışlarımızda gerçekleştırırız Bu tur zıhınsel şemaların temelı dığer ınsanlardır, kendı ılke ve değerlerımıze dayanmazlar Dığer ınsanların beğenısını, sevgisını kazanmak ıçın davranışlarda bulunuruz, ınandığımız temel değerleri nasıl yaşatacağımızın pek farkında değılızdır Gelışmış ınsan paradıgması ıçınde yaşayan gırışımcı tutumu benımsemış kışılerın zıhınsel gerçeğı kendı yaratımlarıdır ve kendi temel değerierını yansıtır, bağlaşık(t) (codependent) kışılerın zıhınsel gerçeğı ıse başkalarınca onlara verılmıştır ve tepkıcı tutumlarını surdurur gıderler Kendının bılıncınde olma, geleceğı hayal edebılme, vıcdan sahıbı olma kışının kendı zthınsel gerçeğını ıncelemesıne ve kendı değerlerını yansıtacak bıçımde davranışlarını seçmesıne olanak sağlar Kendı zıhınsel gerçeğını planlayamayan kışı, çaresızlıkten başkalarının gerçeğını davranışlarına yansıtmak zorundadır etkili bıçımde gerçekleştırılebıleceğı yontemını araştırır Yonetım, başarı "merdıven'ının basamaklarının en hıflı nasıl çıkılabıleceğını araştırır, liderlik, "merdiven ın dayandığı duvar"ın doğru olup olmadığıyla ve ne kadar sağlam olduğuyla ılgllenır Bugunkp dunyamızda hem kışısel, hem toplumsal hem de uluslararası duzeyde liderlik her devreden daha da onemlı hale gelmıştır Artık ınsanlar, toplumlar bırbırlerınden yalıtılmış ve bağımsız bıçımde yaşamıyorlar, ıçınde bulunduğumuz dunya son derece birbirıne bağlı bır ağ oluşturmaktadır Bu nedenle her atılan adımın doğru atılmış olması, her atılan adımın verımlı atılmış olmasından daha da fazla onem kazanmış bulunmaktadır Bu nedenle bırey, toplum ve ulus duzeyınde de once liderlik (ılk adım, bırınci realıte) daha sonra yonetım (ıkıncı adım ıkıncı realıte) ge^ mektıdır Kalıplanmış ınsan paradıgması yonetıme, verımlilığe onem verıp, lıderlıği amaç ve anlamı kolaylıkla ıkıncı plana atabılır Bu kışısel yaşamda olduğu kadar, kuruluşların yaşamında da boyle Verimli ve Etkili Yaşam Farklıdır Daha once gozden geçırdığımız uretım ve etkı kavramlarını burada yenıden hatırlamakta yarar var Şımdı de verımlı ve etkili ınsan arasıııda bır ayırım yapalım Verımlı ınsan uretken ınsandır örneğ'n çok sayıda kıtap yazan bır yazar verımlı bır ınsandır Etkili ınsan ıse, kendı yaşamına yön veren temel değerleri davra Davranışlarımız once zıhınde yaratılır, daha sonra faalıyet olarak kendını ortaya kor Zıhınde yaratma bırınci adımı, faalıyete dokme ıkıncı adımı oluşturur Kalıplanmış ınsan paradıgması ıçınde davranan kışı çoğu kere bu ıkı adımın farkında değıldır, ondan davranışlarını sureklı belırlı kalıplara uydurmaşı ıstenmış ve bu nedenle davranıştan once gelen duşunup tartma ve seçım yapma aşamasını pek gozleme ve oğrenme olanağı bulamamıştır Gelışmış ınsan paradıgması ıçınde davranan kışı bu ıkı adımın farkındadır, ıçınde yetıştığı ortam ondan davranışlarının uzerınde sureklı duşunmesını ve seçmeden once davranış seçeneklerını karşılaştırmasını ıstedığı ıçın, davranışlarının temelınde yatan seçme sureçlerıne duyarlılık kazanmıştır Bır ev yapmadan once planı yapılmalıdır Marangoz ıkı kere olçup bır kere kesmelıdır Yenı bır ış kurma durumunda olan kışının, "nerede "neyı" "nasıl, "ne kadara' satacağını bılmesı gerekır Anababalık da boyle, anababa hangı temel değerler çerçevesınde nasıl çocuklar yetıştıreceğıne karar vererek çocuk yetıştırmeye başlamalı ve her davranışta bu amaçları kollayarak çocuklarla etkıleşım ıçınde bulunulmalıdır Bu ılke yanı once zıhınde yaratma sonra bu zıhınsel gerçeğı materyal gerçek halıne getırme, yaşamın her yorunde uygulanabılır Bu ılkeyı bılınçlı ve sorumlu bır şeklıde uyguladığımız zaman daha once sozunu ettığımız etkı alanımızın sınırlarını genışletmeye başlarız Zıhınde ılk yarattığımız gerçek. bızım bılınçlı olarak yarattığımız kendı gerçeğımız değılse, genellıkle bılmeden farkında ol Liderlik ve Yönetim Ddvranışın altında yatan iki adımı lyi kavramışsanız, liderlik ve yonetım arasındakı farkı hemen gorebılırsınız Lıder, zıhınde yaratılan ılk adımla, planla, amaçla, anlamla ılgılenır Yonetmen ıse, bu ılk adımın, planın, amacın, anlamın en lyı şekılde davranışa nasıl yansıyacağı uzerınde durur Liderlik bızım zıhnımizde yarattığımız ılk gerçeğımızdir Eğer bu gerçeğı tyı kavramışsak ve bu zıhınsel gerçeğı kendı değerlerımız ıçınde oluşturabılmışsek, ıkıncı adım olan yönetim (management) kendılığınden doğar Ama liderlik olmadan etkili bır yonetım zemını yoktur, faalıyetler havada kalır Liderlik neyın yapılması gerektığı uzerınde durur, yonetım, lıderın kendısıne verdığı amacın nasıl en dir Bir şırketın başındakı kışı eğer yonetım ağırlıklı ıse verımlılığı bırınci plana alacak ve "nasıl daha verımlı olunabılır ve en ucuz nasıl uretılebılır ' konusunun dışında bır şey duşunmeyecektır Eğer şırketın başındakı kışı liderlik ozellığıne sahıp bırı ıse, verımlılık sorularını kendı altında çalışan teknısyenlere bırakır ve "toplum nereye gıdıyor, benım şirketım 10, 20, 30 50 sene sonra bu toplumda nasıl bır rol alacak, şırketın kulturu nedır, ınsan ılışkılerı nasıl ışlemektedır çalışanlar bu şırkette ne bulmaktadırlar" gıbı sorulara donuk duşunecektır Şırket ıçın soz konusu olan, aıle Içın de geçerlidır Yönetima önem veren anababa çocuklarının nasıl daha verımlı olacaklarını onları nasıl denetleye 3204