Katalog

ARAŞTIRMA Günümüz ailesine yeni bakıslar M^. •• Ekonominin akciğeri sayılıyor •• •• •• • Kısa bir süre öncesine kadar aile kurumu bir sigorta kuruluşu şeklinde değerlendiriliyordu. Bunun nedeni çocukların yatırım aracı olarak görülmesiydi. Oysa günümüzde onlar, üretim değil tüketim aracı. Bu alandaki görüş değişikliği, Nobel ekonomi ödülünü kazanan Gary Becker'a göre toplumsal ekonomiyi, kısacası piyasayı yönlendiren önemli bir etken. aklasık ıkı yuzyıl boyunca ekono mıstler aıle hakkında konusmaktan cekındıler Bunu sosyologlara ve psıkanalıstlere bıraktılar Yalnızca 1798 de Robert Malthus Essal sur le princlpe de populatıon (Nulus llkesl uzerine deneme) adlı eserınde nufus artışının kal kınma surecınde engel oluşturdugunu one surerek onemlı bir konuya parmak bastı Gelır arttıkça ınsanlar daha genç evlenıyor ve daha çok çocuk doğuruyorlardı öte yandan tanmsal uretım hızla artan nufusun ıhtıyacını karşılayamıyordu Ingılız ekonomi uzmanı bu sorunun gıderılmesı ıçın evlenme yaşımn gecıktırılmesını onerdı Ancak Malthus un bu karamsar kehanetlerı gerçekleşmedı Teknık gelışme zıraı tuketımı arttırmanın yanı sıra ortalama yaşam suresının de uzamasına yol açtı ancak bu ınsanları daha fazla çocuk doğurmaya teşvık etmedı Tersıne Avrupa ve Amerıka da dogum oranı nufusu tehdıt edecek derecede dustu Bu gelışme nasıl açıklanabılır9 Chıcago Unıversıtesı nden Gary Bec ker bu soruya yanıt aramak amacıyla 60 lı yıllardan ıtıbaren zamanın değerı ve ınsan sermayesı uzerıne çeşıtlı fıkırler gelıstırdı Becker a gore Malthus çocukların nıce lığınden yola çıkıp nıtelığı bir yana attığı ıçın ongorulerınde yanılıyordu Amerıkalı uzman nıtelık sozcuğuyle aılelerın eğıtım, ogretım sağlık gıbı alanlarda çocuklar ıçın yaptıkları harcamaları kastedıyordu Başka bir deyışle gelır oranı artan ebeveynler daha fazla çocuk dogurmaya değıl onları daha lyı yetıştırmeye yoneıecekler Boylece ınsan faktorune yatırım yapmış olacaklar Ancak Malthus un donemiyle gunumuz karsılastırıldığında çocuğun aıle ıçındekı konumunun tamamen değıştığı gorulebılır Eskıden toplumlarda ve hatta gunumuzde kırsal bolgelerde çocuğun gorevı atolye ya da çıftlığın ışlerını ıdare etmektı Kısacası yaslanan anne babanın gelecekte bakımını ustlenebılecek bir guvenceydı Oysa gunumuzde kuşaklar arasındakı ılışkıler eskısı kadar sıkı degıl Çocuklar ne gelecek ıçın bir garantı ne de ışı çekıp çevırecek bir araç Ayrıca anne babalar da artık yetışkın çocukiarıyla bir arada yasamıyoriar Gary Becker ın vurguladığı nokta su Aılelerın ustlendığı gorevlerın bir bolumu eğıtım sağlık ış yaşlılık gıbı pazar ve devlet mekanızmalarınca payla şıldı Sonuçta aıle kavramının yerını bırey sellık aldı Boylece yatırım aracı olarak gorulen çocuk tuketım nesnesı ne donustu Baska bir deyışle dığer tuketım Y açıklamıştı Gary Becker aynı yontemı ka rı koca arasındakı tıcarı olmayan alışverışe uyguluyor ona gore yalnızca bir alan uzerınde yoğunlaşıp elde edılen uzmanlık çıftın çefahını sağlayabılır Fakat bu teorı gunumuzde geçerlı değıl Fransa da olduğu gıbı ABD de de kadınların yarısından genç annelerın ıse % 40 dan çoğu çalışıyor Kadınların dış pa maddelerıne ayrılan butçeyle kısıtlayan zarlara yonelışı evlılığın ekonomık ka bir unsura donuştu Işte bu nedenle çeşıtlı zancını azaltarak boşanmayı kolaylas ekonomık etkenler doğum oranını etkıle tırdı Genç çıftler bir gun evlılıklerının bomektedır Teknolojının başdondurucu bir şanmayla sona erebıleceğım duşunerek hızla gelışıp çeşıtlı olanaklar sunduğu gu çocuk doğurmaya pek yanaşmıyorlar Evnumuzde çıftler evlerı ve otomobıllerı ıçın lılık kurumunun kazanç sağlama ışlevını yapacakları harcamaları hesaplarken çokaybetmesı sonucu kadının egemen olducuklarına ayiıacakları parayı kısmaya çağu evlılık dışı beraberlıkler ve bu tur çıft lısıyorlar Bu da doğum oranının azalmalerden doğan çocuk sayısı artıyor öte sına yol açıyor yandan evlı kadınlar ekonomık guvence Gary Becker la beraber Chıcago okusağlamak ıçın ıs hayatına atılıyorlar lundan dığer bir ekonomıst Robert Barro Ancak tum bu degısımler uzun surelı bir evrımın baslangıç noktası sayılabılır bılındığı gıbı kadınların aldığı maas erkeklerınkıne oranla daha dusuk Becker a gore burada cınsel bir ayrım soz konusu değıl Bu fark kadınların ev ışlerıyle uğrasıp mesleklennde zaman ve enerjılerını erkekler kadar kullanamamalarından kaynaklanıyor Sonuçta onlar daha az çaba gerektıren ışler seçerek daha az ucret alı yorlar Gary Becker bu tur yenı babalarm or taya çıkısından da bahsedıyor Bu erkek ler zamanlarının buyuk bir bolumunu ço cuklarına ayırıp hatta meslekı başarıların dan bıle vazgeçebılıyorlar Bunların sayısı da bir gun yenı annelerınkıne ulaşabılecek mu Bu durumda belkı de kadın ve erkek ucretlerı eşıtlenecek Boylece en azından toplumsal duzeyde bir eşıtlık saglana cak Ancak aıle ıçınde de tam bir denge nın oluşması zor yıne de gelecekte gorov paylaşımı bugunku gıbı cınsel ayrımdan kaynaklanmayacak Fakat Becker bu olasılığa pek ınanmıyor Ona gore bu tur bir sonuç evlılık doğum boşanma sayısında buyuk değışıklıklere yol açar Gorulduğu gıbı Nobel odullu uzmanın Amerikan Upı aile Clınton aılesınde de gorulduğu gıbı gunumuzde Amerikalı çittler en teorılerı ve urettığı modeller ınsan davranışlarının ekonomık rasyonalıtesı uzerine çok Ikl çocukla yetınıyorlar kurulu Geleneklerdekı evrım ya da kadın1988 yılında matematıksel bir model oluş ların mucadelesı onun hesaplarında yer Nobel sahıbı ekonomıst evlılık ve boturarak dogum oranının gelışımını değer almıyor Işte Becker ın en çok elestırılen şanma hakkında da ılgınç fıkırlere sahıp, lendırdıler Buna gore teknık ılerleme dıyonu olguları tamamıyla ekonomık yonler hatta bunlardan bazıları Amerıkalı femışında faız oranları vergı vb etkenler de den ınceleyıp dığer faktorlerı gozardı etnıstlerın canını sıkabılecek nıtelıkte Gary bu konuda rol oynuyor Reel faız oranları mesı Becker a göre evlılık ışbolumunu duzenarttıkça aıleler tuketımden kısıp tasarrufa leyen bir kontrat Bu kontrat uyarınca eşYa aşk? Bu konuda duygu faktoru bir yonelıyorlar Bu durum doğal olarak dolerden her bırı bellı bir alanda uzmanlaşıkenara atılabılır mı? Becker maddıyatçı ğumları etkılıyor öte yandan çalışanların yor Geleneksel aıle tıpınde erkek dışarıbir çağda yaşamımıza karşın ılgınç bir çevergı yukumluluğunun artması da tasar da çalışırken kadın evde kalıp ev ışlerıyle lışkı olarak aşk evlılıklerının ve boşanmarufu ve doğumu kısıtlayıcı bir unsur olarak ve çocukiarıyla ılgılenıyor Becker bu ış ların paralel oranda arttığını belırtıyor Bu ortaya çıkıyor paylaşımını bıyolojık etkenlerle olduğu nedenle Amerıkalı bılım adamı tutucu saIşte Barro ve Becker ın bu neoklasık kadar erkek çocuk doğuramaz ekonoyılabılecek bir goruş ılerı surerek aıleler modelı ABDde 1960 tan Fransa da ıse mık olgularla da açıklıyor Ingılız ekonotarafından ayarlanan geçmıştekı evlılıkle 1965 ten berı genç nufusun azalmasına mıst Davıd Rıcardo 19 yy ın başlarında rın guvensızlık ve yanılgıdan arınarak da yol açıyor 6O'lı ve 70 lı yıllarda OECD ul ortaya attığı karşılaştırmalı yararlar adlı ha saglam temellere dayandıgını soylu kelerınde cogalma oranı yuksek teknık teorısıyle bırbırlerıyle olan alışverışlerın yor gelışme hızlıydı buna karşılık net faızler de en yuksek kârı tutturmak amacıyla ıkı ÇCMII inohut IhızuiMin duşuktu mecburı odemeler de durmadan ulkenın nıçın uzmanlasması gerektığını atıyordu Ancak 80 lı yılların ortalarından Scıence & Vıe Aralık/92 ıtıbaren durum değıştı reel faız oranları oldukça arttı doğum oranı duşuk sosyal kesıntıler ıse artık değışken değıl Becker a gore bu tablonun korunması durumunda gelecek yıllarda Batı ulkelerındekı doğum oranı artabılır Nıtekım Fransa da son ıkı yıl ıçınde az dahı olsa bu oranda bir yukselme goruluyor Gary Becker bu bulgularıyla gebelığı onleyıcı yontemlerle ılgılı yerleşık kanıları da çurutuyor unlu uzmana gore bu tur seçenekler ureme oranını engelleyen bir etken değıl örneğın uzun sure doğum kontrolu haplarını yasaklayan Japonyada bıle ABD nınkıne benzer bir gelışme gozlendı Oysa çocukların hep bir yatırım' aracı olarak gorulduğu Hındıstan da aıle planlaması gırışımı sonucu bedava dağıtılan gebelıgı onleyıcı araçlar doğumları azaltmada etkın olamadı 3162