Katalog

TOPLUM ARAŞTIRMASI Acına vupulmus cığlık: İntihar intihar olayına çeşitli bakışlar; toplumlarda intihara farklı yaklaşımlar; intihar konusunda yanlış inanışlar, çeşitli kültürler ve intihar Zeynep Ankara Özellıkle son zamanlarda, ulkemızde çeşitli yayın organlarında, intiharlarla ılgıli haberlere sıkça rastlanmaktadır Ancak bu konuda sadece haberlere dayanarak bılımsel ve kulturel sağlıklı sonuçlara ulaşmak pek kolay değıl Kaldı kı, intihar konusunda gerçek bılgılere ulaşmanın bırçok guçluklerı de bulunmaktadır. Çeşitli bilım adamlarının zaman zaman uzerınde durduğu, çok yonld ve karmaşık, uzucu, tedırgin edıcı ve esrarlı bir olgu olan ınsanın kendi yaşamına kendısının son vermesı, uzerınde titızlıkle durulması gereken bır toplumsal yaradır Öyle kı, tarıh boyunca gıdebıldığımız kadar gerıden gunumuze dek intihar olayları kımı kez bıreysel, kımı kez toplu gırişım ve eylemler olarak karşımıza çıkmıştır İntihar girışımlen ve ıntıharlar sonucu olumler halk sağlığının onemlı konularından bırıdır Intıharın bırçok tanımları yapılmıştır Bunlardan Durkheim'ın tanımına gore kendını oldurme, bır ınsanın doğuracağı sonucu bılerek, olumlu ya da olumsuz bır eylemle, doğrudan ya da araçlı olarak kendını olume suruklemesıdır Detmasa gore ıse intihar, aklı başında bır ınsanın, yaşamakla olmek arasında bır seçme yapabıleceğı halde, her turlu ahlak baskısı dışında olumu seçıp kendını oldurmesıdır Konuya yaklaşım açılarının farlılıklarına gore, tanımlar da farklılaşmaktadır Ancak, ıntıharın ana ogesı, bıreyın bılınçlı ya da bılınçsız olarak kendı yaşamına son vermesıdır ıcıde" adlı eserınde, ıntıharları egoıst, anomık ve alturıstık olmak uzere uçe ayırmış ve her uç tıp ıntıharın da ancak sosyal nedenlerle açıklanabıleceğıne ışaret eder Şoyle kı, Durkheım, bıreysel olarak gorulen ıntıharların da, sosyal yapının dış goruntusu sonucundan başka. bir şey olmadığını savunur Coleman, kışıye kendi canına kıymayı ler ınsanı harekete geçırmekte, yaşamayı duşundurecek denlı bazı zorlanmaların başarma yoluna goturmektedır Hayatta bulunduğunu ve zorlanmaların, kışının kalabılmek ıçın gereklı tum donanımları ılışkılerındekı bunalımlar, yenılgıler sonuıçınde barındıran ınsan varlığı, kımı kez cu nda kendı gözunde değersızleşmesıne de bu potansıyel enerjısını, kendı varlığını ve yaşamının anlamını ve umudunu yitıryok etme yönunde kullanmaktadır mesı olmak uzere uç grupta toplandığını Intıharların ruhsal bozukluklar sonucu ifade eder Buna karşın, dayanıklı bır kışimeydana geldigı, genellikle kabul edılen lığe sahıp bıreyler ıse, zorlanma durumbır kanıdır larının geçicı Boylece, psıkıolduğunu duyatrı hastaiaşunerek, yarında ortaya , şama ıçın çaçıkan olumleba gösterme rın önemli bır yoluna gıderoranı, intihar ler yoluyla gerBıreyın çekleştırilenle değışen durdenoluşmakrumlara gostadır öztürfc, tereceğı tepözekıyımların kı, onun kışıkımı turlerinlık öruntusude, ıçe atılmış nun nıtelığıbır nesnenın ne bağlıdır yok edılmesı Dayanıksız amacının yatbır kışılık yatığını, ayrıca, pısına sahıp depresyonları bıreyler, zorn en tehlıkelı lanmalı dureaksıyonların rumlarla karın ozekıyım şılaştıklarınd yanı intihar ola yaşamlarıduğunu ıfade na son vereetmektedır bılmektedırle Adasal, kendır Intıharların nı suçlu goonemlı bır ren, 1yı olmabolumu, ağır yacağına ınadepresyon nan ve dedurumları sovamlı acı çenucu ortaya ken bır hastaçıkmaktadır nın, tek kurtu Ressam Frıda, Doroty Hale'ln intiharı tablotunda arkadaGerek topluş çaresı ola finın ıntıharını resmetmıştı. lumsal, gerek rak ıntıharı duzorlanma, gerek kışısel etmenlerın bır şunduğunu soylemektedır Gectan, intiarada ve bırbırlerıyle etkıleşım halınde, har olgusunun oluşumunda rol oynayan intihar davranışının oluşumunda rol oynauç etmenın varlığının genellikle kabul yabıleceğı duşunulebılır Coğrafı durum, gorduğunu not etmektedır Bunlar 1) İntiıçınde bulunulan kultur ve ekonomık şarthar kavramına karşı toplumun grup olalar, dını ınançlar vb 'nın, intihar konusunrak gelıştırmış olduğu tutum (toplumsal da onemlı etmenler olduğu duşunulduetmenler) 2) Kışının kendı dışından gelen ğunde, intihar nedenlerı ve oranlarının, zorlanmalar (zorlanma etmenlerı), 3) ulkelere gore farklılıklar gostereceğı kaçıToplumsal ve zorlanma etmenlerının, bınılmazdır Kendı toplumumuzda, bır yönreyın karakterı ve kışılığı ıle etkıleşımı (kıden dını ınanışlara göre intihar buyuk guşısel etmenler) nah sayılırken dığer yonden hızlı değışen İntihar oranı, kulturel farklılıklara gore bır toplum olarak ınsanımızın uyum yapıldeğışkenlık gostermektedır Ayrıca intiması gereklı durumların çokluğu karşısınhar, bazı kulturlerde benımsenen, onaylada zorlanmakta olduğu duşunulebılır Bu nan bır davranış bıçımı olarak kabul edıson derece karmaşık gorunen ve bılım lırken, kımı kulturlerde de onaylanmayan adamlarının çeşitli goruş açılarıyla açıklasuç ya da gunah kabul edılen bır nıtelık maya yoneldıklerı intihar olgusunun, ultaşır İntihar sorununu aynntılı olarak topkemızde hangı gorunumler ıçınde ortaya lumsal yonlerıyle ele alan ılk araştırmacı çıktığını ınceleyen araştırmalar, oldukça Durkheim'dır 1887 de yayımladığı'Le Suaz sayıda ve sınırlıdır Araştırmaların sınırları dışında bırakılan şu durumlar, konu hakkındakı daha ılerı sonuçlara varılmasını engellemektedır 1) Sonuçlanmayan intihar girışımlen, 2) Bır digennı kışkırtıp kendını oldurdme, 3) Alkolızm veya dığer bazı bagımlılıklar sonucu yavaş yavaş meydana gelen ıntıharlar Merbaum ve Strtcker, Los Angeles Intıharı önleme Merkezı yonetıcılerının, ıntıhar hakkında mutlaka değıştırılmesı gerektiğinı soyledıklerı 8 söylentıden bahsetmektedırler Bunlar 1) "tntihariardan bahseden klşlter, İntihar etmezler" soylentısıne karşın, 10 ıntıhardan sekızi kesın uyarı vermektedır Bu nedenle, intihar tehdıtlerı daha cıddıye alınmalıdır 2) "Intiharlar, fevrl olarak (düşünmeden) gerçekleşir" soylentısıne karşın, intihar gınşımcısı genellikle uzun bır sure amacıyla ılgıli bırçok ıpucu vermektedir 3) "intihar etmeyi dOşünen Insanlar, ölmeye kesln karaıiıdıriar" soylentısıne karşın, intihar gırışımcilerının çoğu, yaşamak hakkında karar vermemışlerdır, yaşayıp yaşamamakta kararsızdırlar Herhangı bır intihar gırışımı, aynı zamanda bir imdat çığlığıdır 4) "Bir kişl InUhara bir kere teşebbüs ettlyse, sonuna kadar öyle kalır" soylentısıne karşın yuzlerce vaka bır intihar krızınden kurtulan bır kışınin, uzun ve yararlı bır hayat surebıleceğını gostermektedır 5) "Düzelme (Improvement), İntihar rlskinin geçtlği anlamını taşır" soylentısıne karşın bu her zaman boyle değıldir Bırçok intihar, duzelmeyı ızleyen uç ay içinde gerçekleşir Bu sure, özellıkle dıkkatedılmesi gereken bır suredır 6) "intihar bellrli ekonomlk veya meslekl grupları seçer" soylentısıne karşın intihar butun sosyal tabakalara orantılı olarak dağılmıştır 7) "İntihar girlşlmcllerl dalma zlhnen hastadır" soylentısıne karşın, intihar gırışımcılerı çok mutsuzdurlar ya da bu geçicı bir duygusal karmaşanın veya umudun kaybedılmesının bır sonucu da olabılır 8) "intihara egllim kalrtsaldır" soylentısıne karşın, bunu kanıtlayacak bır delıl yoktur İntihar bıreysel bır sorundur ve onlenebılır Dğru olmayan 8 söylenO Ölümün bllincinde Kendısıne ayrılan zamanın sınırlı olduğunun ve bır gun yaşamının sona ereceğının bılıncınde olmak, ınsanı anlamlı yaşayıp yaşamadığı konusunda kaygılandırır Zaman sınırhlığının baskısı, özellıkle yetışkınhk suresınce hıssedılır Bırey hayatını devam ettırmek ve canlı kalmak ıster, tabıı oluşum ıse durmadan bıyolojik yapıyı aşındırmakta ve hayatıyetı, canlılığı bır sonuca doğru goturmektedır Bu ıkı ana olgu arasında bıtmeyen bır mucadele, hayatta devam edıp gıder Kımı kez de bu doğal sureç, olumun çeşıtlı bıçımlerıyle kısalmakta ve sona ermektedır Hayatta kalabılmek ıçın gereklı olan hayatı anlamdakı bırçok ıhtıyaçlar, her ınsanı ben de bırtakım doğal eğılımler halınde belırmış durumdadır Bu eğılım İntihar, saldırganlık duygusu mu? Bırçok yazar ıntıharda da cınayette de aynı saldırganlık durtusunun rol oynadığını belırtır Her ıkısınde de ancak yok ederek, vurup kırarak bır sonuca ulaşılacağı duygusu vardır Her ıkısı de saldırganlık