Katalog

ARAŞTIRMA DÜNYASINDAN Dev teleskopla evren gözlenmeye başlandı Dünyadaki en büyük astronomi cihazı evrenin "başlangıcına ve sonuna" uzanacak ve ayrıca dünyada kıtaların hareketleri konusunda kesin bilgiler verecek... edı yıl suren yapım çalışmalarından sonra 8000 km'lık alana yayılmış şımdıye kadar uretılmış en buyuk astronomi aletı nıhayettamamlandı Teleskopun Amerıka nın çeşıtlı yerlerıne, Pasıfık Okyanusu'nun ortasına ve Karayıpler e dağılmış on antenı, uzayın yepyenı bır bolgesıne doğru yoneltılmış VLBA (Very Long Baselıne Array) adıyla anılan bu yenı teleskopu kullanarak bılımadamlan, uzayda hızlı galaksılerın yerınde durduğu, buyuk gaz bulutlarının ıse ışık hızının on katı hızla hareket edıyormuş gıbı gozuktuğu gızemlı bır bolgesını keşfetmeye başladılar VLBA on tane çanak şeklınde, çapı yırmı beşer metre olan ve Hawaıı dekı Mauna Kea dağından Vırgın Adalarındakı St Croıx a kadar genış bır alanda bulunan on antenden oluşuyor Bu arltenler Amerıkan Ulusal Radyo Astronomi Rasathanesı Merkezı tarafından tek bır parçadan oluşan bır teleskopmuşcasına çalışacak şekılde ayarlandı Gelecekte astronomi araştırmaları ıçın çok şey vaadeden bu aygıt, çok yuksek bır goruntu ayrıştırabılme ozellığıne sahıp Bu şımdıye kadar uretılen en tyı optık teleskopların yaklaşık bın katı daha lyı Bu ayrıştırma gucuyle teorık olarak New.York kentındekı bır okuyucu, San Francısco şehrınde bır gazeteyı okuyabılecek Bu canavar teleskopun gozu keskın olmakla beraber hassas da O kadar hassas kı derımızın sıcaklığı sonucunda oluşan çok zayıf radyo dalgalarını da alıyor VLBA gorunur ışık dalgaları ya da gamma ve X ışınlarını algılayamıyor fakat elekt Uzay cağının bisikleti Y romanyetık spektrumun dığer ucunda yer alan mıkro dalgaları gorerek astronomi alanında yenı bır çığır açacak 85 mılyon dolara malolan bu teleskop resmı olarak yakın bır tarıhte açılmayı beklıyor ama daha on antenı bırden devreye gırmeden once bıle yuz mılyonlarca ışık yılı uzaklıkta bulunan galaksılerın mılyarlarca yıl oncekı evrenin gençlık yıllarındakı durumları hakkında bılgı elde edebıldı Ama bu araç sadece uzayın derınlıklerı hakkında değıl bızım dunyamız hakkında da bılgı edınmemızı, belkı de gelecek depremlerı tahmın etme olanağını sağlayacak Uzak kuasarların VLBA anten ıkılısı tarafından yapılan olçumlerı sayesınde ıkı anten arasındakı uzaklık belırlenebılecek Bu yontemle olçulen her 160 km de hata yaklaşık 1 cm olacak Bu olağanustu olçum teknığı sayesınde bılımadamları dunya uzerındekı tektonık plakaların hareket yonlerını ve hızlarını tespıt edebılecekler Şu ana kadar uzmanlar Kuzey Amerıka Plakası'nın Avrupa Plakası ndan uzaklaşma hızını yılda 2 cm kadar buldular, yaklaşık olarak ınsan tırnağının uzama hızı VLBA'nın hızmete gırmesıne en çok sevınenler arasında belkı de gokbılımcılerden çok yerbılımcıler yer alıyor VLBA ıle deprembılımcıler, fay hatları boyunca tektonık plaka hareketlerını yakın takıbe almayı umut edıyorlar Sonuçta deprem tahmınıne doğru gıdebılecek bır çalışmaya başlama hazırlığı ıçınde olan bılımadamları VLBA astronomlarından verı beklıyorlar Çevırı Kemal Aşkar Deprem araştırmalarına katkı Barselona Olimpiyatları' Altın madalya kazanan bisikletine dayanılarak geliştirilen bu bisiklet, tek parça karbon gövdeye sahif Şımdıye kadar amatörler ıçın bisıkletler çelık, alumınyum veya magnezyumdan, "A" şeklınde bukulmuş borulardan yapılıyordu Geçen sene bır Ingılız bısık Çocuk odasındaki cadılar nereden geliyor? Bır çocuğun yatak odası, cadıların, canavarların saklandığı kuydu koşelerle ve mağaralarla doludur Calıfornıa Unıversıtesı psıolojı bolumunden Richard Cross, "Bu canavarlar çocuğun cinsiyetlne göre, farklı yerlere saklanmaktadırlar." dıyor Cross'a gore bu farklılıklar, atalarımızın mılyonlarca yıl oncekı yaşamlarıyla ılgılı olabılır Bır deneyde Cross, yaşları uç ıle dort arasında olan çocuklara, gece korkulan hakkında sorular sordu Cadılar ve canavarlar odaların neresındeydı? Belırgın bır sonuç ortaya çıktı, canavarların aşağılardan geldıklerını soyleyen kızların sayısı, aynı cevabı veren erkeklerden çok fazlaydı Bu çocukların verdığı cevap klasıktı "Canavar yatağımın altında." Cross, bu farklılığın evrımsel geçmışımız dekı "bır doneme dışılerın ağaçlarda erkeklerden daha uzun zaman harcadıkları doneme uzandığını soyluyor 3 mılyon yaşındakı Lucy (bır australopıthecıne fosılı), aynı turun erkek fosıllerınden çok daha ufaktı Bazı bılım adamları, dışının, hafıf ıskeletı ve daha esnek ayakları sayesınde, ağaçlarda yaşamaya erkeklerden daha uygun olduguna ınanıyorlar Eğer bu donemde dışıler gerçekten ağaçlarda uyumuşlarsa ve erkeklerfcunu yapmamışlarsa dişılerın genetık olarak aşağıdan saldıran yırtıcılardan korkmaya göre programlanmış olmaları akla yatkın olabılır Cross eskı zamanların bu davranışsal kalıntılarının genlerımızde yaşıyor olduklarını ıddıa edıyor Fakat bazı dığer bılım adamları, artık kullanışsız olan bu davra nışın bu kadar uzun sure dayanması konusunda şuphelıler Harvvard Unıversıtesı nden bıyolog Richard Wrangham, ' En az ıkı mılyon yıl yerde yaşadık ve doğal secimın oldukça hızlı olabıleceğını bılıyoruz" dıyor Cross, teorısıne uyan başka davranışsal farklılıklar da ortaya çıkardığını soylu yor "Çocuk parklarında kızlar, tırmanma aletlerinde, sallanma demirlerinde erkeklerden daha fazla zaman hareıyorlar." dı yor Korku fılmı seyrederken kadınların, ayaklarını oturdukları ıskemleye erkeklerden daha çok çektıklerını soyleyen Cross bu hareketı, ağaçta oturan bırının aşağıdan saldıran bır yırtıcıdan kurtulmak ıçın ayaklarını yukarı çekmesıne benzetıyor letçısı, ozel olarak yaplml^aaha hafıf ve daha az hava dırence sahıp karbon lıflı bıskletıyle dunya rekorlarını kırınca, bısıkletçılerın dıkkatı bu modele çevrıldı Karbon lıflerı hafıf ve çok kuvvetlı oldukları ıçın bu malzemeyı kullanan bısıkletlerın A şeklınde boru çerçevesıne de ıhtıyacı yok, boylece bısıkletın ağırlığı daha da azaltılabılecek Karbon lıfler kalıba da dokulebıldıklerınden çerçeve eklem yerlerındekı zayıflıkları azaltılmasını sağlayacak şekılde tek parça olarak uretılecek Olımpık modelle aynı ozellıklere sahıp olan bu bisiklet, Avrupa'nın vıtrınlerıne konduğunda fıyatı 2000 ıla 3000 sterlın arasında değısecek Bu bisiklet 11 kg ağırlığıyla şımdıye kadar uretılmış modellere kıyasla yaklaşık 1 5 kg daha hafıf Yenı çerçeve şeklı sayesınde yuksek suratlerde bisiklet kullananlar ıçın onemlı olan ağırlık merkezının aşağıda olması gereksınımı karşılanacak Bu bisiklet alıştığımız suspansıyon sıstemıne de sahıp değıl Suspansıyon her zevke gore ayarlanabılecek ve rahat bır suruş sağlayacak (k a) (Now Sclentist) Slnan özeren 3452