Katalog

BİLİM KÜLTÜR FİLM TANITIM Hollanda'mn bentleri, bizim barajlarımız Anadolu, "Bolluk Hilâli" dönemini yeniden yakalayabilir Vehhı Belgıl ollanda denınce akla ılk gelen nedır? Bentlerle denızden kazanılmış topraklar uzerınde an gıbı çalışan ınsanların urettığı peynırler ve lâleler Bır de, tabıı, yeldeğırmenlerı Fransa'nın "Guneş Kralı" 14 Louıs Hollandalılar'a çok kızıyor, onları' peynır tuccarları dıye aşağılıyordu 1672'de14 Louıs 120 000 kışılık bır ordu ıle Hollanda'yı aldı Fakat, bu peynır tuccarları bınbır emekle yaptıkları bentleri açarak ulkelerını su atında bıraktılar Fransızlar gerı çekılmek zorunda kaldı Ulkedekı yeldeğırmenı çokluğu genellıkle yanlış değerlendırılır Bunlar ulkenın urettığı tahılları oğutmeye değıl, hep su tehlıkesı altındakı toprakların suyunu okyanusa boşaltmaya yararlar Çunku, Hollanda çukur bır ulkedır Topraklarının buyuk kısmı denız doldurularak kazanılmıştır Bunun ıçın dev bentler yapılmıştır Fakat, Hollanda hukumetının 1990'da aldığı bır karar gereğınce bu bentlerın bır kısmı yıkılmaya ve denızın saldırılarına bırakılmaya başlanmıştır Bunlar ulkenın yuzde onunu oluşturmaktadır (240 000 hektar) Hollanda 41 5 bın kılometre kare yuzolçumunde Konya ılımız daha buyuk (49 5) Fakat, bunun buyuk kısmı denız doldurularak kazanılmış toprak Neden? Hollanda denız sevıyesınden 67 metre aşağıda, çukur birulke Bentler olmasa ulkenın % 38 ı yanı 33 400 kılometrekarelık kısmı sular altında kalacak Evet, Hollanda, şımdı bu bentlerin bırçoğunu yıkma planı uyguluyor 2 000 yılı başlarına kadar bu ış bıtırılecek ve denız 1 000 yıldan berı kendısınden çalınan yerlerı alacak Hollanda bu kararı başlıca 6 nedene dayandırıyor Blrinci neden: Bırıncı neden, tabıı, parasal Denızın sureklı saldırılarına hedef bentlerın bakım ve onarımı çok pahalıya mal oluyor Öncelerı değırmenlerle boşaltılan fazla sular elektrıklı tulumbalarla aktarılıyor Iklnci neden: Toprakların gıttıkçe çokmesı Kullanılan yeraltı sularının ustundekı topraklar zamanla çökuyor Bugune kadar 60 santımlık bır çokme olmuş Çoken topraklar hemen su doluyor Hayvanların ayakları su ıçındeyuzuyor Bu suların denlze boşaltılması gerekıyor Ayrıca başka bır yazımızda da belırttığımız gıbı, hayvanların katı ve sıvı çıkartılarının da denıze boşaltılmaları ayrı bır sorun oluyor Üçüncü neden: Uçuncu neden sağlıkla ılgılı Entansıf (yoğun) tarım nedenı ıle kullanılan bocek oldurucu ılaçlar, nıtratlar, yapay gubreler toprak altı sularını kullanılamaz hale getırıyor Dördüncu neden: Bu noktada Ortak Pazar uygulamaları devreye gırıyor Bılındığı gıbı Ortak Pazar'da sut ve sutten çıkarılan maddelerın uretımı arttığı ıçın butun Pazar ulkelerınde, koylunun uretımı arttırmaması ıçın pazar Yonetımınce koyluye prım verılıyor Uretımını azaltmayanın parası hemen kesılıyor Bu paradan mahrum kalmak ıstemeyen koylu boş oturmayı doğa kurallarına aykırı hareket ettık Şımdı cezasını çekmeye başladık" Ulkemızde Hollanda'dakının tersı bır uygulama var Onlar dev bentlerle denızın azgın dalgalarını durdurmaya çalışırken bız bentlerle (barajlarla) su kazanmaya çalışıyoruz Bunda da yuzde yuz haklıyız Hollanda, yaptığı barajların ulkeyı sudan koruması ıçın yel ve elektrık gucunden yararlanırken bız barajlarımızdan elektrık ve su alıyoruz Guneydoğu Anadolu su projesı gerçekleştığı zaman ulkemıze yenı bır ulke katmış olacağız Bınlerce yıldır sulanmadıkları ıçın çorak goruntu veren topraklarımız Sumerler'dekı gıbı bolluk ulkesı olacak ' Bolluk Hılalı" Ust kenarından Urta ılımızın altına ığnelenecek bır Turk Hılâlı'nın aşağıya bakacak ıkı ucu arasında kalan butun Antıkçağ ulkelerıne Amerıkalı bılım adamı James Henry Breasted (18651935) ' Fertıle Crescent" (Bolluk Hılalı, Verımlı Hılal) adını vermıştı iran'ın guneybatısını, Mezopotamya ulkelerını, Surıye ve Israıl ı, Mısır'ı ıçıne alan bır bolgeydı burası Şımdı, barajlarını lyı kullanacak bır Turkıye Bolluk Hılalı olmaya aday Bunun ıçın de Hılalın sıvrı uçlarını Anadolu ya doğru çevırmek gerekıyor Ülkemiz için dersler Jurassic Park'dakî kaos Steven Spıelberg ın son kurgubılım fılmı Jurassic Park hıç şuphesız her guzel kurgubılım fılmınde olduğu gıbı bılımsel verılerden ve kavramlardan hareket etıp gerçek dışı bır dunyaya goturuyor seyırcıyı Nedır bu bılımsel gerçekler' Yeryuzunde nesıllerının nasıl tukendığı konusunda henuz varsayımlar olan dınozorların Mesozoıc çağda ypşamış olan turlerden olmaları ve modern molekuler genetık dekı hızlı gelımışmeleri Bır de buna matematık bılımındekı kaos teorısını eklemek lâzım Bundan sonra hayal gucunun bır urunu olan harıka olgular kahramanlar ve dramalar kurmak ışten bıle değıl1 Jurassic Park ın konusuna gelınce Mılyoner Amerıkalı John Hammond (rıchard Attenborough) havadan kazandığı paralar ıle hayalınde yatan Dısneyland tıpı bır eğlence parkını Costa Rıca açıklarında kıraladığı bır adada kurar Bu parkın yegane ozellığı modern molekuler genetık yontemlerı ve superbılgısayarlann yardımları ıle tekrardan yaratılan ve uretılen canlı dınozor turlerı ıle dolu olması Hammond un kafasında her şey o kadar mukemmeldır kı bu parkın hıç aksaksız yuruyeceğıne canı gonulden ınanmıştır Zıra adanın tum alt yapısı bılgısayarların kontrolundadır ve bunun boyle olması ıçın mılyonlar harcanmıştır Işte burada kaos teorısyenı lan Malcolm devreye gırer ve mutemadıyen Hammond u ve dyandaşlarını teorısının ongorduğu kelebek elklsl yuzunden kompleks dınozor parkının felakete uğrayacağı konusunda uyarır Kımse onu dınlemez ama matematıkcının soyledığı doğru çıkar Fılmin başında parkın genetık uretım yetkılılerının dınozorlar uzerıne ılgınç açıklamalarını hayranlıkla dınleyen ıkı zıyaretçı grubu derken adayı elekrıklı otobusler ıle gezmeye koyulurlar Adanın sıstem bılgısayarcısı hıç beklenmedık bır anda kendı hıyanetının kurbanı olur, bllgısayarlar kıtlenır ve elektrıklı tellerdekı cereyanı kapalı bırakıp gıttığı ıçın de dev Tyrannosarurus ve akıllı dınozorlar Velocıraptorların saldırılarını kontrol altında tutamayan zıyaretçıler ve bılım adamları bır suru korkunç sahnelerde soğuk terler dokerler Kaos teorısının ongorduğu felakellerın kokenınde yatan kuçuk dengesızlıklerın (burada bılgisayarcının hıyanetı elektrıklı tellerdekı cereyenı kapatması) zıncırleme kazada olduğu gıbı, Jurassic Park gıbı dev blr kompleksı nasıl felakete surukledığını Spıelberg ın mukemmel yönelmenlığı sayesınde ızlıyorsunuz Fılmin salt bılımsel açıdan eleştırısını yapanlar olduğu gıbı bır kurgubılım eserı olan Jurassic Park ı sanatsal açıdan değerlendırenler de oldu Tabıî, esere yapılan en buyuk ve yegane eleştırı dınozorların nesıllerının mılyonlarca yıl evvel tukenmış olması ve dolayısı ıle genlerınln zedelenmeden gunumuze kadar kalmış olabıleceğı ıhtımalının olmadığıdır Yalnız bunlada bıtmıyor1 Hadı bır çok dınozor genını yapay molekuler genetlk yollar ıle çogalttınız eksık genlerı de kurbağa genlerı ile tamamladınız dıyelım, gene de bır dınozor yaratmak Içın tum şartları sağlamış olmuyorsunuz Bu genlerın bır dınozor meydana getırebılecek tum genetık bılgıyı kullanabıleceğı bıyolojık ortamı nasıl yapay bır şekılde meydana getırebılırsınız? Bunlara şımdıden cevap vermek spekulasyondan oteye gıtmez fakat bu turden spekulasyonları dahayal edebılecek değerlı ve bırıkımlı beyınler Jules Veme nın devrınde de olduğu gıbı oldukça az Bu denlı guzel kurgubılım romanları yazmak da herkezın harcı değıl Jurassic Park ın yazarı Mlchael Crichton Harvard dan dıplomalı bır tıp doktoru olup postdoktorasını da La Jolla dakı unlu araştırma enstıtusu Salk Instıtute de yapmış Ancak... Hollanda'nın durumu yeğlıyor Beslnci neden: Beşıncı neden çevresel ve kulturel Hollanda hukumetı ve Hollandalı aydınlar, ulkenın bır tur "yapay park" hallne geldığını, butun canlıların ulkeden kaçtığını, ulkenın buyuk ressamlarından Ruysdael'ın (16291682) nefıs tablolarındakı doğal yaşamın tarıhe karıştığını ılerı suruyorlar Bunlar, tılkılerın, kuşların ve obur yaban yaşam hayvanlarının ulkeye yeniden gelmelerının ozlemını yaşıyorlar Altıncı ve son neden: Bu sonuncu neden, butun ınsanlığı ılgılendırıyor Dunya denızlerının sevıyesının gıttıkçe yukselmesı bent yapımı ve onarımını dayanılmaz derecede pahalılandınyor Kutup buzlarının erımesı sonucu dunya denızlerındekı sevıyenın, dıyelım 50 santım artması, çukur bır ulke olan Hollanda'yı butun ulkelerden çok kaygılandırıyor Çevre ınsanları, belkı de, ıçlerınden şoyle duşunuyor "Bız Barajlarımız ılerde bızım de başımıza ışler açacağa benzıyor Dolan barajları ne yapacağız? Erozyon (aşınım), topraklarımızı denızlere goturuyor, Turkıye her yıl bır Kıbrıs kadar toprağını yıtıriyor" dıyenlere mujdeler olsun Yıten topraklar barajlarda bırıkıyor, kına gıbı topraklar Bunları ne yapacağımızı şımdıden duşunmemız gerek Aynı sorun Bızens açıkhava sarnıçları ıçın de ortaya çıkmıştı Surlar ıçınde kalan Bızans, gundelık yaşamı ıçın gereklı suların bır kısmını bu açıkhava sarnıçlarından elde edıyordu Bunlar Osmanlı donmınde Çukur Bostan oldu Sulardan çoken zerreler tarıma elverışlı ıdı Kargumruk tekı, Sultan Selım'dekı, Şehremının arkasındakı sarnıçlarda uzun sure sebze, meyve yetıştırıldı Bunlara Çukur Bostan denıyordu Karagumruk sarnıcının yarısı Cumhurıyetın ılk yıllarında top sahası oldu Şehremını sarnıcı ıskan bolgesı oldu Baraj topraklarımızı başka yerlere taşıyacağımıza gore onları oldukları yerde kullanmak gerekecek Yerlerıne yenı barajlar yapılacak Ama o zamankı Turkiye şimdıkınden çok daha zengın bır ulke olacağından baraj yaptırma, polıtıkacıların ağzında yem olmayacak Hılâl ulkelerı başlıca Fırat ve Dıcle suları ıle bolluğa kavuşmuştu Sumerlıler kanallar da açarak suları daha genış alanlara yaydılar Sonunda, ıkı nehrın getırdığı "mâden tuzları" toprağı oldurdu Dev ağaçlar tuğla, kıl, kıtap, gemı yapımı, mâden erıtme ışlerınde kullanıldı, tabıı, yerlerıne yenılerı yetıştırılemedı Irak ve Israıl şımdı topraklarını yıkayarak tuzdan arındırmayaçalışıyor Ders, ders, ders Her yerde, her şeyden alınacak derslerden yararlanmayı şımdıden duşunmemi2 gerekıyor Bolluk Hllall neden ytttl? SerdarAral 34513