Katalog

FİZİK Fizik kuralları gereğince Sevgililikler pörsümeye mahku Isı ile hareket arasındaki ilişkileri inceleyen termodinamiğin ikinci yasası, iki sevgili arasındaki ilişkilere de uygulandığında ortaya büyük benzerlikler çıkabiliyor. Prof. Dr. Tolga Yarman boyle "Hiçbir şey yoktan yaratılmaz" dedığınız zaman saygı duyulmak gereken ınançları, ıhlal edıyorsunuz, sankı En azından boyle anlaşılabılıyorsunuz Bu hususu ozellikle belırtmek durumunda buluyorum, kendımı Gerek derslerımde, gerek konuştuğum toplantılarda, "Enerji Korunumu Yasası"nı anlatırken, Lavoısıer ın sozunu açıkladığımda, has ınanç sahıbı kımı gençlerımızın, boşluğa ıtıldıklerını, anlaşılır dırençler ve alınganlıklar gosterdıklerını, ızlıyorum Oysa Lavoısıer ın sozunde tartışma konusu yapılmak ıstenen "inançlar" değıldır Esasen metafızık anlamda "yaratmak" ve bunun oznesı "yaratıcı", bılım skopunun dışındadır O konuda bılım adına, herhangı bır şey soylemeye mezun değılız Bılım anlattığım açıdan, "yaratılmaya inanmakla inanmamak" tavırlarına, "stmetrik" bakar Çunku bu eylemler, dedığım gıbı bılım dışındadır Her ıkısı de bılım otesıdır ve (bırbırlerıne donuk saygıda kusur etmemelerı koşuluyla) eşsaygıyla karşılanır "Enerji korunur" demek, "evrendeki enerji hacmi", (çeşıtlı enerji hallerı arasında donusumler olsa da) gerçekten, "deyor" ıse, "enerji korunuyor", demektır Başka turlu bır gelışme duşunemıyoruz Evrende bıldtğımız kadarıyla açısal momentum (devınım yetısı), elektrıksel yuk gıbı, başka kımı buyuklukler de de korunuyor Nıye boyle' Kestırmeden açıklaması, ınanın, kolay deNeyse Gelelım termodinamiğin ıkıncı yasasına Ikıncı yasa, bırıncı yasadan daha zor anlaşılır bır yasadır Bu yasaya kestırmeden "enerjinin kullanılabilirliğl yasası" da, dıyebılırız Bellı bır enerjının, bır halden başka hallere donuşse dahı korunuyor olması onun ne denll "kullanılabllir" olduğunun olçutunu elırlemıyor O nedenle enerjı korunumu yasasını tamamlayacak ve eldekı enerjının ne olçude kullanılabllir olduğunu belırtecek, ıkıncı bır yasaya ıhtıyaç doğuyor Termodinamiğin ıkıncı yasası, ışte bu aşamada, şekılleniyor Bellı bır mıktar enerııden ne olçude "yararlamlabileceğinl" belırlemek uzere, o enerjının ıçınde olduğu, bır "sistem" tanımlamak gerekıyor Boyle bır sistem tanımlanınca tabıı sıstemın "lcl" ve "dışı" oluyor, sıstemın ıçının ve dışının ozellıklerı, gundeme gelıyor Bu ozellıkler arasındaki karşılıklı ılışkı, sistem ıçındekı enerjının ne mıktarda "kullanılabllir" olduğunun olçutunu sağlıyor Kabaca, sıstemın ıçerısıyle dışarısı arasındaki "enerjiakışyokuşu", ne kadar "dlk" olursa, sistem ıçındekı enerjının, dışarıdan kullanılabilirliğl, o kadar yuksek oluyor Termodinamiğin ıkıncı yasası da, ışte bunu ıfade edıyor Sıstemın ıçıyle dısı arasındaki "enerjiakışyokuşunu", makro duzeyde "sistemln Içlyle dışının sıcaklıkları" arasındaki "fark" belırler "Sistem sıcaklığı" ıle "sistemln dışının sıcaklığı" aynı ıse, o zaman "yokuş eğimi" sıfır, demektır Bu durumda, sıstemın ıçıyle dışı arasında bır fark, ^dolayısıyla bır enerjıakışyokuşu yoktur *Boyle olunca da, sıstemın ıçınden dışına, net olarak enerjı akamaz Sıstemın ıçının sıcaklığı ne kadar buyukse keza sıstemın dışının sıcaklığı ne kadar duşukse sıstemın ıçıyle dışı arasındaki enerjıakışyokuşu, o kadar dıktır Sıs T ermodınamık, "ışıldevinim" demek Çok kabaca, "ısı" ve "hareket" (devınım) arasındaki ılışkılerı inceleyen, bır bılım dalı BirinciYasa Termodinamiğin ıkı temel yasası var Bırıncı yasa, "enerji korunumu" yasası llk kez Lavoısıer tarafından 18 yy ortalarında şoyle vaz edılmıs Hiçbir şey vardan yok oimaz, hiçbir sey yoktan var olmaz. Sozun aslı Fransızca Turkçe ye çevırısı soyle Hiçbir şey kaybolmaz, hiçbir şey yaratılmaz. Gerçekte sozun Fransızcası nda fııller, "işteşllk" hallerınde, çekılıyor "Kaybolmak" fıılinın dılımıze ışteşlığı yok ama bu fıılın yerıne eşanlamlı, "yitmek" kelımesı nı kullanırsak, bunun ışteşlığı "yitişmek" olur "Yaratmak" yahut "yaratılmak" fııllerının ışteşlığı de dılımızde yok Yitişmek "karşılıklı yHmek" olduğu kadar, "kendi kendine" "kendi başına yltmek, kaybolmak" demek olmakta Turkçemız dekı ışteşlık turetme kuralı, basıt Şu var kı, ışteşlık turetelım derken bır bakıyorsunuz mana tamamen değışmış Örneğın "bitmek" fıılını ele M İ nın ışteşlığı olarak duşunulurse o zaman "kendi kendini bitirmek" ya da ışteşlığın dığer kulla ikinci Yasa olarak anlaşılabılır1 Oysa "bıtişmek", guncel kullanımca "ucuca gelmek", demektır O halde anlam fanlezıyle zorlanırsa, "bltlşildiği" yanı "birlikte yok olundugu" zaman "ucuca geliniyor" olmaktadır1 Ya da "uçuca gellnlp bıtısildıglnde" demek kı fantezımızde "birlikte yok olunmaktadır"!.. Lavoısıer nın sozunun Turkçesı nde "kaybolmak" ve "yaratılmak" fııllerının onlerıne "kendi kendine" ya da "kendi başına" belırlemelerını "işteşllği" Fransızca dan çevırmek uzere eklersek, anlam bozuluyor ve tartışmalı oluyor "Hiçbir şey kendi başına yaratılıyor olmuyor", ama, o 7aman "yoktan var etme" anlamındakı "yaratma" fıılı ve bunun oznesı "mutlak bir yaratıcı", mantıkta "mümkun" olarak bır bakıma ılan edılıyor Sozu bunca uzatmamın nedenı, Lavoısıer ın sozunun "metafizik" bır tartışma konusu yapılıyor olması Gunumuzde de nım alanında "blrlikte bitmek" Sevgililer arasındaki beyinsel ve tensel bilgi ve enerji alışverişi tükendikçe çlftler arasındaki ilişki de örselenmekte ve düzleşmekte... f z " demektır Boyle bır bağlamda, "vardan yok ol temın dışına gore ıçındekı enerjınm kullar mı ıse, o olçude verimlıdır mak ve yoktan var olmayı", "varken yok olmak ve yokken var olmak"la, karıştırmamak gerekır Evrenımız belkı, yokken (ona eşdeğer bır enerjının donuşumu uzantısında) var olmustur (ya da var olmaya koyulmuştur) Bu sureç fazla olarak "tılsımlı" denılebılecek bır "üst mekanizma" ıçere bılır Ne kı dunyamız ve hepımız (yokken var olmuş olmakla beraber) bugunku du şuncernıze gore (hıç) yoktan var olmuş Guncel dılde de "yaratmak" fıılını soz gelışı moda kreasyonundan (creatıon) bahsedıyorsak, "yoktan" değıl "yokken" var etmek, anlamında kullandığımızı, anımsayabılırız 9 Enerjı neden korunur Her sey "enerji" de ondan "Kutlenın enerji eşdeğeri", "enerjinin kutle eşdeğeri" bulunuyor "Hiçbir şey yoktan var edilemlyor, hiçbir şey de vardan yok olmu Termodinamiğin ıkıncı yasası, ılkınde daha derın ve daha gızemlıdir Bu ya< çerçevesınde, "makroskoplk bir düzeı buyukluğu "entropi" tanımlanır Duzenbı yukluğu ya da fonksıyonunun, mıkro dunı ıle ılışkılendırılmesı, "istatistik termodin miğin" bır baş konusudur "Düzen fonkslyonu" (yanı entropi) ıle gılı temel bır belırleme kapalı sıstemlerc bu fonksıyonun yukselmesıne, yanı "d zenslzllğln artmasına" ılışkın behrlemed Dığer bır deyışle "kapalı bir sistemd düzenslzllğin artması bir kaçınılmazlıktır Boyle bır sıstemde enerjı korunsa da gıtç de daha az kullanılabllir hallere donuş cektır Yanı. kapalı sıstemlerde enerjı çuru korunur ama, değersızleşır Termodınarr ğın dolayısıyla evreoımızın çok vahşı, çc acımasız bır yasasıdır sankı bu Içınde olduğumuz evren halıyle kape bır sıstemdır Eğer evrenın dışında bır şt dusluyorsanız o zaman bunu da ıçıne ala ust ve kapalı bır evren tanımlamamı mumkundur Nıhayette, u s t y a d a e n uste ren, "kapalı bir sistem" oluşturacaktır 2938