Katalog

ORTAOKUL A S T R O N O M İ EĞİTİMİ ELEŞTİRİSİ Ogrencilere "uzay yanlısları"!.. Ortaokul 1. sınıflarda okutulan fen kitabının "Yerkürenln güneş sistemi içindeki yeri" bölümü baştan sona yanlış bilgilerle dolu... Ayrıca öğrencileri kör edecek bilgiler de cabası. Dr. İ. Ethem Derman A 0 Astronomi ve Uzay Bil. Böl. egltlm ve ogreUml" konulu Prof Dr Kamuran Avcıoğlu Sempozyomuna bentm de bır bıldırı vermem estenınce ılk aklıma gelen, Mıllı Eğıtım Bakanlığının bu konuya nasıl baktığını araştırmak oldu Ders kıtaplarında oğrencıye nelerın oğretıldığını, bu konuda programın ne olduğunu ıncelemek ıstedım Bılındığı gıbı "astronomi" dersı, 1974 yılına kadar lıselerde okutulmakta ıdi Fakat o yıldan sunra, MEB'ın hangı yuce kurulu uğraştı, çabdladıysa, boyle gereksız, kohne (iıııj bılımı ogrencilere vermenın gereksız olduğu kanısına varıldı Ancak Mıllı Guvenlık Bılgisı, Inkılap Tarıhı, Oın Kulturu ve Ahlak Bılgisi gıbı çağdaş derslerın okutulmasına devam edıldı Sozkonusu sempozyumun adı Eğıtım ve Öğ retım olmasına karşın MEB den davet edıldıklerı halde kımse yoktu Buyuk olasıflkla kendl lakultemde olduğu gıbı yılda bır kez yoNuk ve yevmıye ıle bır toplantıya katılma hakları*vardı verılen odenek de zaten yeterlı gelmıyordu Bır başka olasılık da bu toplantıda bılım adamlarının astronomı eğıtımı uzerıne bol mıktarda laf ureteceğı, bunları da MEB'deki sorumlu kışılerın onceden bıldıklerı (III) ıçın toplantıya katılma gereğı gormemelerı olabılır Astronomı dersı aslında resmen kaldırılmadı. seçımlık ders olarak bırakıldı Ama uygulamada aslronomı bılen oğretmen olmadığından dolayı bu ders bır daha hıç açılmadı denılebılır Dersı kaldırabllırsınız, (akat astronomıden ıstesenız de vazgeçemezsınız Nedenı de gayet basıt, çunku genç yaşlı herkes, ıçınde yaşadığı doğayı ve evrenı. her zaman oğrenmek ıstemıştır Bu ıstek geçıcı değıl sureklı bır ıstektır Işte bu nedenle coğrafya, matematık ve fızık kıtaplarında konu veya problem olarak az da olsa astronomı, yer almaya devam etmıştır Astronomının en tazla yer aldığı ders ıse tum orta oğretımde okutulan "Fen Bılgisı" derslerıdır Kamuran Avcıoğlu sempozyumu ıçın Fen Bılgisı kıtaplarını, astronomı bılgisı açısından araştırmak ıstedım Kullanılmış kıtap satan blr kıtapçı da ortaokul bırıncı sınıfta okutulan bır ders kıtabı buldum Kıtap 1984 baskısı olduğu ıçın satıcı kışıye bunun hâlâ okutulup okutulmadığını bırkaç kez sordu ve her seferınde okutulduğu yanıtını aldım Yıne de ınanmadığımdan bu gunler bekledım ve MEB yayınevınden sorarak bu yıl basılan orta birincı sınıf ıçın Fen Bilgısı kltabını satın aldım Gorunuşte farkltydı fakat daha sonra ınceledığımde ıçerığının ve yazarlarının aynı olduğunu sadece kapaktakı fotoğrafın değıştığını gordum Omer Bayın, Şukran Guney ve A Rıza özgen tarafından hazırlanan bu ders kıtabını, Talım ve Terbıye Kurulu 15 10 1983 gun ve 186 sayılı kararı ıle ders kıtabı olarak uygun gormuş ve 10 1 1991 gun ve 9 sayılı karar ıle ders kıtabı olarak okutulma suresı bır yıl uzatılmış Yayınlar Daıresı Başkanlığının 132 1991 gun ve 1359 sayılı emırlerı ıle 14 defa 450 000 adet basılmış Ortalama yılda 400 bın adet basıldığını kabul edersek 8 yılda yaklaşık 3 5 mılyon basılmış bu kıtabı yıne yaklaşık 5 mılyon öğrencinln okuduğu ortaya çıkar Bakanlığın hazırladığı mufredat uyarınca ıçerıkte ınsan ve blllm, yerkure, hava ve su, canlılar, bıtkıler, hayvanların yapıları, doğayı neden 23M I stanbul'da 17 Temmuz 1991 tarıhınde yapılan "TOrklye ve DOnya'da astronoml ve nasıl korumalıyız gıbı bölumlerle bırlıkte yerkurenın guneş sıstemı ıçındekı yerı başlıklı bır bölum de yer almaktadır Toplam 281 sayfalık kıtabın ıçınde bu bolum 45 sayfa yer tutmaktadır ve alt başlıkları, konuyu oğrencıye, mukemmel olmasa da lyı şekılde verebilecek şekılde duzenlenmış örneğın guneş sistemi hakkında ne bıhyoruz, evrende guneş sıstemınln yerı neresıdır, Guneş ın yapısı nasıldır gıbı 47 sayfadan başlayan bu bolumu okumaya başlayarak yapılan astronomı yanlışlarını çıkarmaya başladım Amacım bu yanlısları eleştırerek doğrularını ortaya koymaktı Fakat uzulerek ıfade edeyım bu eleştırılerın, oyle bırkaç tane değıl sayfalar dolusu olduğunu farkettım ve buraya ancak bır bolumunu alabıldım Yazarlar evrenı anlatırken, "Evrende, yıldızların belkı de daha çok yıldız kumelerı bulunur Bu yıldız kumelerıne galaksı denır Evrenı galaksıler doldurmuştur ' dıyorlar Kumeler konusunu ılkokuldan ıtıbaren ogrencilere oğretırız ama yazarlar herhalde öğrenememışler Galaksıler yıldız kumelerı ıse evrende galaksıler mı yoksa yıldızlar mı çoğunluktadır? Bu soruyu ılkokulda okuyan çocuklarınıza sorabılırsınlz Bugun bıldığımız, Samanyolu galaksısınde yaklaşık yuz mılyar yıldız, evrende ıse yıne yaklaşık yuz mılyar galaksı bulunmaktadır Her galaksı ortalama Samanyolu kadar yıldız barındırdığını kabul edersek, evrende ne kadar yıldız olduğunu ortalam olarak bulabılınz "Bıze en yakın gok cısmı Ay dır Yerkureden ortalama olarak 384 000 km uzakhkta bulunur Guneş ın Ay dan sonra Yerkuye ye en yakın gokcısmı olduğunu bılıyorsunuz Benım bılıp bılmedığım bır yana yazarların kendılerı bunun boyle olmadığını bıliyorlar Çunku ıkı sayfa sonra Merkur, Venus ve Mars'ın Yerkure ye olan uzaklıkların km olarak kendılerı vermişlerdır Bılmedıklerı ıse, ortalama GuneşDunya uzaklığı olan 149 5 mılyon sayısını, 40 000 vp 56 OOOsayıları ıle nasıl karşılaştırılacağıdır 'Evrende, Guneş ten çok buyuk yıldızlar vardır Sozgelımı Anteras ın çapı, Guneş ın çapının 320 katı, Betelgus un çapı ıse 400 katı kadardır Epsılon adındakı yıldızın çapı, Guneş ın çapımn 2700 katıdır' Sozu edılen bu uç yıldız da bızım bıldığımız kadarı ıle gokyuzunde yoktu r Bızım bıldıklerımız Antares ve Betelgeus yıldızlarıdır Ama Epsılon adında bır yıldız yoktu r Her takımyıldızda Epsllon harfi Ile başlayan bır yıldız bulunur öyleyse bu harf ıle baş layan çok sayıda yıldız var demektır Oğrencılerın yerınde olsam yazarlara mektup yazar şu epsılon yıldızı gokyuzunde nerededır dıye s o rardım mış da ben bunu kapağa yerleştırıyorum dıye hıç duşunmedınız mı' Şu anda sadece Jupıter ve Saturn gezegenlerındekı uydu sayısı 32 den fazladır ve tum uydu sayısı 50ye yaklaşmıştır Kıtabın 1983 yılında yazıldığını ve hâlâ yenı baskılarını yaptıklarını duşunursek 1974 yılında Jupıter'de bulunan halkadan ve yenı uydularından nıçın bahsetmez, 1978 yılında bulunan Pluton'un uydusundan nıçın sozedılmez diye duşunmekten kendımı alamadım Yazarlar astronomı bılmıyorlar ama gazete veya Bılım Teknık gıbı dergılerı hıç mı okumazlar"? Haydı onlardan vazgeçtık son yıllarda ulkemızde bol mıktarda yayımlanan ansıklopedılerı de mı hıç karıştırmazlar? Dergı okuyup bu bılgılerı dışardan oğrenen genç bır beyın, fen dersı oğretmenıne bunları sorduğunda yanlış bılgı vermenız bır yana çocukların sağlıkları ıle nıçın oynuyorsunuz' Eğer bır oğrencı Guneş'e sız onerdığınız ıçın durbunler bakar da gözlerı kor olursa hastane masraflarını bu kıtaptan kazandığınız para ıle odeyecek mısı nız? Yazarlar onerdıklerı deneyı kendılerı yaparlar ıse sanırım oğrencılerımız bayram yapacaklar Atılmış pâmuk yığınının ışıkkure ıle benzerlığını bır kenara koyalım acaba bugun kaç çocuk atılmış pamuk yığını gordu? Salata mı satıyorsun!.. Guneş konusunu ınceledığımızde yazarlarımızın astronomıyı bılmelerı bır yana yanından dahı geçmedıklerı anlaşılıyor O zaman bu kı tabı yazma hakkını ve sorumluluğunu nasıl kendılerınde buluyorlar anlamak çok guç O za Kitaptaki yanlışlar Seçlmlik ders, ama... Yok edilen uydular ve sorular... Guneş bistemını açıklarken, "Gunes sıstemınde 9 gezegen, 32 uydu, 2000 den fazla kuçuk gezegen bırçok kuyrukluyıldız ve mılyonlarca meteor bulunur", bır başka yerde de "Merkur, Venus ve Pluton'un hıç uydusu yoktur" dıyorlar Ayrıca "Saturn çevresınde 9 uydu ve 3 halka vardır Halkalar yalnız bu gezegende bulunur ıfadelerı yer alıyor 1970 lerden ıtıbaren gezegenlere gonderı len öncu10 ve Oncu11 ıle Gezgın sondalarının bulguları kıtapta hıç yer almamaktadır Pardon yer almakta, sadece Gezgın aracının fotoğrafı, kıtabın kapağını suslemektedır Bu fotoğrafı oraya yerleştırırken bu alet ne yap öğrencilere kitap yazanlar, uzay araştırmalannı da çok yakından ızlemek zorunda değiller mi? man bu ışı ışportada salatalık satma eylemı gıacaba o oğretmen ne yanıt verecektır? öğrenbı görup para kazanmak ıçın yapıyorlar duşun cıler nasıl olsa bır şeyden anlamazlar diyerek cesı ağır basıyor Herkes çeşıtlı para kazanma hâlâ kuçumsuyor muyuz? Yoksa eskı bılgılerı yollan duşunebılır bu gayet doğaldır Doğal oloğrencıye vermekte ısrar etmenın başka nemayan ıse devletın yanı Talım Terbıye Kuruludenlerı mı var? Bu ders kıtabını Talım Terbıye nun buna aracılık etmesıdır Sonuç olarak bu Kurulu nda ınceleyen sayın buyuklerımızın bılkurulun, eğıtım ve oğretmemızde kutsal bır yerı gılerı de yoksa bu kadar mıdır? Bu sorulara beolan ders kıtabı hazırlama konusunda gorevını nım burada yanıt veremeyeceğım açıktır gereğınce yapmadığı ortaya çıkmaktadır Güneş'i bllmiyorlar... Eğer ders kıtaplarımızın ıçerlğı yukarıda an Yazarlar en buyuk yanlışlarını Guneş'ı anlalatıldığı gıbı olursa, gorunuşu ve basım teknıktırken yapmışlar Guneş, ışıkkure, renkkure lerı boyle kotu olurse ve en onemhsı kuru kuru ve taç olmak uzere uç katmana ayrılarak ıncecumlelerle bır konu ogretılmeye çalışılırsa oğlenebılır Işıkkureye fotosfer de denır Guneş rencılerımız nıçın başarısız oluyorlar dıye bır doğarken ve batarken gorduğumuz kısım ışıksoruyu Mıllı Eğıtım Bakanlığı başta kendısıne kuredır Işıkkure Guneş ın merkez bolgesıdır sormalıdır Eğıtım ve Ögretım konusu bugun Guneş e ıslı camla bakılırsa, ışıkkurenın her taayrı bır bılımdalı olmuştur Bu konuda uzman rafı aynı duzgunlukte gorulur ' Bu katmanlar, olan bılım adamlarının goruşu altında eğıtım Guneş ın değıl guneş atmosferının katmanlarısıstemımıze daha çok yenılıkler getırmek zodır Bu basıt bılgıden yosun olursanız yapacarundayız ğınız yanlışlar arkası arkasına gelır ürnoğin Sayın Bakan A Akyol samımı olarak eğıtım"Işıkkurenln merkezınde sıcaklık 1620 mılyon de bır reform yapmaya çalışıyor, fakat ıkı C° yi bulur ' veya "Işıkkurenın ustunde yuksek onemlı konuyu ele almadığı surece bu reform sıcakhktakı gaz katmanlarına, ozellıkle taç kat lar sonuca ulaşmaz Bırıncısı gereklı eğıtım remanına Guneş'ln atmosferı de denır ' gıbı formuna, once Talım Terbıye Kurulu nun ıçınde Islı cam ile Guneş'e bakılmasını ogrencilere yapılması Ikıncısı ıse eğıtım ve oğretımde yaöneren yazarlar acaba bır kez olsun bu deneyı pacağınız her turlu sıstern değışıklığınde amaç kendılerı yaptılar mı 9 Eğer baktılarsa, Işıkkureoğrencının sınıf geçmesı gıbı pohtık olmamalı nın her tarafını aynı duzgunlukte mı gorduler? onun yerıne oğretmenlerın eğıiılmesı on plana Guneş doğarken ve batarken gorulen ışıkkure çıkarılmalıdır de, öğleyın tepemızdeyken gorulen yoksa taç Gençlerimızın hıçbırı gerı zekâlı değıldır elıkatmanı mı'? "Kuvvetlı bır durbunle Guneş e ne lyı yazılmış guzel bır kıtap ve başına yeterlı bakıldığında parlaklığın her yerde aynı olmadıbır oğretmen verırsenız onlar her şeyı oğrenır ğı, ışıkkurenın atılmış pamuk yığınının gorunuler ve sınıflarını geçerler Gelıştırdığınız bu son şunebenzedığı ızlenır ' dıyorsunuz Haydıyersıstemde ıse yıne oğrencıler oğrenmeden sınıf lere goklere koymadığınız o gençlere yalan geçeceklerdır