Katalog

T V ' D E B İ L Î M V E B E L G E S E L L E R 30 Mart Cumartesi TV2 Saat: 18.00 Belgesel "Dünyayı Dolaşıyoruz" Belgeselın bu bölümünde, Peru'da binlerce yıl önceki uygarlık, Mançurya'da buharlı trenle yolculuk, saatler ve saat uzmanı konuları işleniyor TV4 Saat: 19.40 Belgesel "Günümüz Coğrafyast" TV4 Saat: 20.55 Matematik Gözüyle Sımetrınin tanıtılması ve günlük yaşantımızdaki yeri. TV4 Saat: 22.10 Belgesel "Living Tommorrow" 3 nisan çarşamba TV2 Saat: 19.20 Çevre Hüseyin Kaya'nın hazırladığı programda avcılık ve yasak avlanma konusu işleniyor. Av hayvanlarının korunması ve yasaklara uyma hakkında avcılarla, yetkili kışilerle röportajlar yer alıyor. TV2 Saat: 19.50 Billm Gündeml Programda, TÜBİTAK Başkan Yardımcılarından Prof. Namık Kemal Pak ve Prof. Erdoğan Şuhubl ile, dünyada ve Türkiye'de bilime açılan yeni kapılar, ülkemizde bilim adamına olan ihtiyaç ve gençleri bilim adamlığına özendirme tedbirleri üzerinde sohbet edilecek. Orhan Bursalı'nın danışmanlığını yaptığı ve sunduğu, Aygün Flllz'in hazırladığı programda, Roma'daki matematik yarışmasında birinci olan Osman Nalbantoğlu, Hakan Bakırcıoğlu ve Ozan Türe, matematik ve bilim konusunda soruları yanıtlayacak. Son olarak, gece gökyüzünde gözlem yaparken, amatör Astronom Haldun Menall ile görüşme var. Yapımcı: Emel Uygur. TV4 Saat: 22.35 Belgesel "VVIngs Over the World" Lookheed şirketinin kuruluşundan itibaren ürettiği uçaklar hakkında bilgi ve görüntüler yer alıyor. 31 Mart Pazar Kozmoloji dünyasım heyecanlandıran yeni keşif "kuazarlar bandı"nın sırrı çözülmeye çalışılıyor. u ayın sonunda, Edinburgh'daki Kraliyet Gözlemevi'nden Roger Clovves ve Şili Üniversitesi'nden (Santiago) Luls Campusano, bir kuazar bandının keşfini açıkladı. Bu, kozmoloji dünyasım (bir bütün olarak evren üstünde çalışmalan) hey^can içinde bırakırken, kozmologlar bütün bunların ne anlama geldiğini çözmeye çalışıyor. Evren, yaklaşık 15 milyar yıl önce büyük patlama ile başladı ve başlangıçta küçük bir nesneydi, atomaltı parçacağından bile küçük bir nesne. Bu küçük hacim çok düzgün olmalıydı ve genleştikçe bu düzgün halini korumalıydı. Evren, gaz genleşmesi açısından az çok eşit olmalıydı. Fakat, 'evren'in bugünkü durumu böyle değll. Kümeler halinde bulunuyor. Evren'i oluşturan gaz, galaksi büyüklüğünde iri parçalara ayrıldı ve her parça, her yerde milyarlarca trilyonlarca yıldıza bölündü. Dolayısıyla kozmologların karşılaştığı başlıca şakalardan biri, başlangıçta düzgün olan 'evren'in, bugün gözlemlediğimiz kümeler halindeki 'evren'e nasıl dönüştüğünü ortaya koymalarıdır. Aşağı yukarı 100 bin ışık yılı uzakta bulunan galaksilerin kendi kendilerine var olmadıkları ortaya çıkınca iş daha da zorlaştı. Evrende eşit bir biçimde dağılmamışlardı. Bunun yerine, "galaktlk kümeler" olarak adlandırılan çok daha büyük kümeler halinde bulunuyorlardı. Bunlarcian bazıları binlerce bıreysel galaksi içeriyor ve üç milyon ışık yılı çapına ulaşıyor. Son birkaç yıl içinde kozmologlar, galaksilerin ne kadar kümelendiklerini görebilmek için milyonlarcasının yerini saptamaya çalışıyor. 1989'da, Boston'daki HarvardSmithsonian Astrofizik Merkezi'nden Margaret Geller ve John Huchra, genişliği 550 milyon ışık yılını bulan çok büyük biı galaksinın yerini saptadılar. Bunu "Büyük Duvar" olarak adlandırdılar. Bu yeterince kötüydü, fakat sıradan galaktik kümeler, Büyük Duvar bile bizden aşırı uzakta değil, dolayısıyla evren yeterince yaşlıyken oluştular ve bu kümelerin oluşması için yeterince zaman vardı. Şimdi kuazarlar geliyor. Kuazarlar, bildiğimiz an uzak nesneler. En yakın kuazar bile bizden 1 milyar ışık yılı uzakta ve en uzak olanlar 12 milyar ışık yılı ya da daha uzak olabilir. Gökbilimciler, kuazarların gökyüzünde az ya da çok eşit biçimde dağıldıklarına kesin gözüyle bakıyordu, çünkü bizden o kadar uzaktalar ki ışık ancak milyarlarca yıl sonra bize ulaşıyor, dolayısıyla 'evren'i oldukça genç olduğu zamanki haliyle gö Kuazar kümelenmesi rüyoruz. Bunun anlamı, 'evren'in kümeleşmesi için yeterince zaman bulamamış olabileceğidir. Fakat şimdi, Clovves ve Campusano, gökyüzünde bir bant oluşturan 10 kuazar saptadı. O kadar muazzam bir uzaklıktalpr ki oluştukları zaman, 'evren'in yaşı bugünkünün üçte biri kadar olabilir. Band, yaklaşık 650 milyon ışık yılı boyunda, bu onu, Büyük Duvar'dan yüzde 20 daha büyük yapıyor ve Büyük Duvar'dan oldukça önce oluşmuş. Üstelik, ileride yapılacak araştırmalar, bu kuazarlar bandının şimdi düşünüldüğünden daha büyük olduğunu ortaya çıkartabilir. Çok yakında üç kuazar daha var ve bunlar grubun üyeleri olabilir. Şimdiye kadar, gökyüzünün bu bölümünün yalnızca üçte biri incelendi, banda dahil başka kuazarların bulunması mümkün. Bundan sonra galaksiler üstüne çalışmalar, özellikle bu kuazarlar bandının bulunuşu, gökbilimcilerin kümelerin oluşumu hakkındaki tüm kuramlarını yerle bir etti. Genelde, gökbilimcilerin düşündüğü, evrende görebildiğimizden daha fazla madde bulunduğuydu. Hiçbir gereçle saptanamayan, fakat gravitasyonel çekim kaynağı olan "kara madde" vardı. Bu gravitasyonel çekim, 'evren'i kümeler haline dönüştürmüş olabilirdi. İki tür kara rr.adde vardır: Soğuk (fazla enerjisi yok) ve sıcak (çok fazla enerjisi var). Fakat gökbilimcilerin, bu kara maddenin neden oluştuğu hakkında en küçük bir bilgilerı yok. Ne olursa olsun, 'evren'in, gelişimınin ilk dönemlerinde bu derece radikal olarak kümeleşmesi gözönünde bulundurulduğunda, kara madde, sıcak ya da soğuk olsun, tüm bunları açıklamak için yetersiz gözüküyor. Görebildiğim kadarıyla iki çıkış yolu var. Belki Büyük Patlama bizim düşündüğümüzden çok önce gerçekleşti, dolayısıyla kuazarların bandı oluşturmak için daha fazla zamanları oldu. ikinci çıkış yolu, Büyük Patlama'dan hemen sonraki olaylar, gökbilimcilerin bugün düşündükleri gibi gerçekleşmedi, kümeleşmeyi hızlandıran bir başka süreç izledi. (Bu doğruysa, bu öteki sürecin ne olduğunu bilmiyoruz). Bununla birlikte, bu tür bilmeceler her zaman büyüleyici olmuştur. Kozmologların, bugün, her şey hakkında daha derinlemesine düşünmek ve 'evren'in anlaşılmasını daha kolay kılan bir dizi açıklama getirmek için fırsatları var. (m.a. • LATS) 2775 Isaac Asimov TV2 Saat: 16.00 Belgesel "Ülkeler Coğrafyası" TV2 Saat: 18.35 Dlzl "inanılmaz Olaylar" İnanılmaz hayvanlara ayrılan bu bölümde, insanhayvan arasındaki yarışlar, bebek patiği ile dolaşan kaz, buzlar arasında kalan balinalann uluslararası çalışmalarla kurtarılması örneği ile çekici hikâyeler konu ediliyor. TV2 Saat: 21.25 Yerll Belgesel "Marmara Adalan'nda" TV4 Saat: 20.00 Belgesel "Güneş Slstemlne Seyahat" Dizinin bu bölümünde ele alınan gezegen, Jüpiter. Jüpiter'le ilgili yapılan araşlırmalardan elde edilen sonuçlar sunuluyor. B 1 nisan pazartesi TV3 Saat: 20.00 Belgesel "Vücudumuzu Tanıyalım." Organ nakli sırasında karşılaşılan tehlikelerin anlatıldığ bu bölüm de, vücudun korunma mekanizması, bir paten takımının yaptığı eğlenceli bir gösteriyle sunuluyor. TV4 Saat: 22.35 Belgesel "Perspektlf" Mikrocerrahi bölüm başlığı ile verilecek belgeselde cerrahi alanında mikroskop kullanımı inceleniyor. 4 nisan perşembe TV1 Saat: 22.45 Belgesel "Altaylar" TV3 Saat: 20.10 Belgesel "Keşlfler Dünyası." Bu bölümde yaratıcılıkları insanlara yararlı olacak icatlar yapmak için kullanılan günümüzün mucitleri ve ilginç buluşları inceleniyor. TV4 Saat: 22.10 Belgesel "Vahşi Amerika" insanlar, medenıyete ulaşmak için vahşi hayvanları yok etmektedirler. Oysa doğal denge onları koruyarak sağlanacaktır. 2 nisan salı TV3 Saat: 23.20 Belgesel "Nll Nehrl'nln Türküsü." 5 nisan cuma TV2 Saat: 20.10 Yerll Belgesel "Denlzclllğlmiz" TV2 Saat: 22.30 Belgesel "Uzayın Keşfi ' insanlar iki milyon yıldır yaşama savaşı verirken güneşe, aya, gezegenlere ve yıldızlara tanrı olarak bakıyorlardı. Zamanla bilgi bırikımi arttıkça cehalet ve korku yerini mantık ve meraka bıraktı. Bu konu ile ilgili araştırmalar konu ediliyor. Luksor ve Karnak tapınakları tanıtılıyor. Mısır'ın bellibaşlı şehirlerinden görüntüler istatistiki bilgilerle verilıyor. Mısır'ın yakın tarihi, sosyo, ekonomik, sanatsal ve siyasi durumu belirleniyor. TV3 Saat: 22.50 Belgesel "Dünya ve İnsanlar." Missisipi bölgesindeki doğal güzellikler ve buradaki yaşantı anlatılıyor TV4 Saat: 22.35 Belgesel "2000e Doğru"