Katalog

BİLGİSAYAR GRAFİK Topkapı sarayını görsellestirmek... Bilgisayar grafiği yardımıyla Topkapı sarayının mimari gelişimini görselleştirme projesi gerçekleşebilir mi? Oğuzc an Özcan MSÜ Mlmarlık Faküttesl lardır(3) Son olarak tamamladıkları Pompei Şehrı'nın rekonstriksıyonu, bu alanda yapılmış en ılgınç orneklerınden bırıdır Glasgow Strathclyde Unıversıtesı'yse daha mimari bır bakışla, tarıhı Edınburgh kentını gorselleştırmeyaçalışmaktadır Bilgisayar grafiği rekonstrıksıyonları, aynı zamanda tarıhı yapıların mimari gelişimini de gorselleştırecek duzeye ulaşmıştır Bır Italyan fırmasının gehştırdığı Ortaçağ Cenovası projesı, Cenova şehrının değışıklıklerını yuzyıllara gore, oldukça etkıleyıcı bir anlatım dılıyle sergılemektedır Hollanda'nın Ultrıch Universıtesı'nde Mımarlık Tarıhı doktorası yapan PatrJcla Alkovan ın "Heusden kentı ve mimari gelışımı" adlı projesi, bu konuda gelıştırılen enson çalışnıalardan biridır (4) m nsanlar geçmışın onemlı olaylarının ve lımajlarının nasıl canlandırılabıleceğını •hep merak etmışlerdır Insanın doğasında olan bu nostaljık duygu, ozellıkle Batı'da, çağlar boyunca sanatın dinsel betımlemelere yönelmesınde onemlı bır etkendır Eksık Mısır dan gunumuze sayısız sanatçı, doneftıleı ının anlayışı ıçınde, başta tanrılar olmak uzere bırçok mıstık ogeyı gorselleştırmeyı denemıştır Sanat tarıhınde, değışik sanatçılarca yenıden görselleştırılmış, bılınen ılk onemlı tasarım, Nuh un Gemısıdır Tek tanrılı dınlerle mtolojık kaynakların sozunu ettığı ve tanımladığı Nuh'un gemlsl bugune kadar uç değışik şekılde gorsel leştırılmıştır (1) Erken dönem Hırıstıyan resımlerınde sandık şeklınde olan ımaj, ortaçağ sanatında, ustu çatıyla kapalı bır salev formuna donuşmuş Ronesans resmınde de gemı halıne gelmıştır (2). Ancak bugune kadar yapılan bilgisayar grafığı rekonstriksıyonu projelerı ıçınde en karmaşık olanıdır Kubbeler, kemerler, kolonlar ve benzeri moduler elemanların geometrısı, hemen hemen butun uç boyutlu bilgisayar grafığı olanaklarının denenmesine yardımcı olmaktadır Benzeri araştırma projelerıne konu olan bınaların aksıne, yalnızca sarayın plan organızasyonuna ılışkın mevcut çızimler, mapplng Topkapı Sarayı kesın bır tasvırden soz etmemız mumkun olamamaktadır Bu yapıtlar, belkı de sanatçıların konuya duygusal yaklaşımı sonucu ortayaçıkmıştır Teknolojık gelışmoler ve anlatım teknıklerının zengınlığıne paralel olarak, gunumuzun mımarlık ve sanat anlayışı, geçmışı canlandırma eylemını bıraz daha gerçekçı bır flatformun ıçınde surdurmektedır Çağdaş anlamda mimari rekonstrlkslyonlar, ınsanlık tarıhınde onemlı yapıtlarını yenıden canlandırmakla, geçmış kulturlerın ve uygarlık bağlarımızın gunumuzde de anlaşılabılmesı ve bugunun sanatıyla karşılaştırılmasını sağlamışlardır Bu konuda ozellıkle Ingıltere'dekı araştırma kurumları dıkkatı çeken çalışmalar yapmaktadır IBM Scıentıfıc Center'dan bır grup bılım adamı, gelıştırdıklerı bilgisayar destekli fotogrametrı teknığı sayesınde Ingıltere dekı ırılı ufaklı bırçok arkeolojık yapının bilgisayar grafığı rekonstrıksıyonu'nu yapmayı başarmış24372 Rekonstriksiyon yaratmak Anadolu'da yaşamış sayısız uygarlığın bıraktığı kultur mırası goz önune alındığında, bilgisayar grafığı rekonstrıksıyonlarıyla gorselleştırılebılecek oldukça onemlı eserlerle karşılaşılır Bırçok fılme, romana ve dığer gorsel sanatlara konu olmuş Topkapı Sarayı kuşkusuz bunların başındagelır Topkapı Sarayının mımarı gelışımını gorselleştırecek bır proje uzerınde yaklaşık bır yıldır çalışmaktayım Bu proje, AppleBllkom un teknık sponsorluğu altında, Ingılız Kultu." Derneğı nın yardımlarıyla Strathclyde Unıversıtesı ve Mımar Sınan Unıversıtesı'nın ışbırlığı gerçekleştırılmektedır Topkapı Sarayı'nın yapı kompleksı, 15 yuzyıldan bu yana çeşıtlı degışıklıklere uğramış, uzerıne oturduğu tarıhı Istanbul yarımadasındakı o/gun durumun buyuk bırkısmı bozulmuştur Saray hakkındaguvenılır dokumanlar çok sınırlıdır ve gorsel leştırme ıçın ışık tutacak bılimsel çalışmalar da sayılıdır Bu projede mımarlık tarıhçılerının onerdığı, çeşıtlı hatalarına karşın, yapılan en gelışmış rekonstriksiyon çalışması olarak kabul edılen, Sedat Hakkt Eldem ve FerkJun Akozan'ın "Top teknığıyle bilgisayar ortamına taşınabilmektedir Arkadların çevreledığı cepheler, kubbeler ve fenerlerle oluşturulmuş çatılar, mevcut çızımlere bakılarak bilgisayar or tamında, yeniden çizılmek suretıyle tamamlanabılmektedır Bu nedenle duşunulenın aksıne bu çızım yöntemi önemli bir zaman kaybı yaratmaktadır 500 yıl boyunca, yapılan ve yıkılan tum bınaların yenıden çizlmı, bır kışı tarafından, ancak 9 ay gıbı bır zaman dılımı ıçınde tamamlanabılmıştır 4 Avlu, aynı zamanda bugunku donanımların sınırların belırlemek ıçın de onemlı bır ornek oluşturmaktadır Bu avluyu çevreleyen tum bınaların bir araya getırılmesı ıçin 8 MB'dan daha buyuk bır bellege ihtiyaç vardır ve bu da donanımın çalışma hızını duşurmektedır Daha az bellek kaplaması ıçın, yapılan suslemelerı, pencere ve kapı detayları ıhmal edılerek yalnızca doluboş oranları algılanabılecek bir hale getırılmıştır Daha hızlı bir işlem ıçın Rat Shadlrtg teknığıyle renklendırılmıştır Macintosh ortamında hazırlanan geometrı, Strathclyde Unıversıtesı gorsel analız laboratuvarlarında animasyon halıne getırılırken bu sorun daha belirgın bır şekılde ortaya çıkmıştır 4 Avlu'nun 15 yuzyıldakı durumunıı gösterır 1 dakika 20 sanıyelık bır animasyon, dunyanın en hızlı bılgısayarlarından bırı olarak bılınen Slllcon Graphlc'ın IRIS'de 18 saat ıçınde hazırlanabılmıştır rek uretıcılerın çabası gerekse kullanıcılar uzerinde gormek şımdıden olasıdır Topkapı Sarayı projesi, yukarıda varılan sonuç çerçevesınde, kişısel bilgisayar olanaklarıyla devam etmektedır Saray kompleksının tamamını görsellestirmek yerıne bınalar teker teker çızılerek arşivlenmektedır Bu arşıvleme ışlemı ıçınde anımasyonun getırdığı avantajlar kullanılmaktadır 360 derece donen kamera hareketı içınde, renklendırme yapılmaksızın bınaların anımasyonu hazırlamaktadır bır ozelliğı sayesınde, bu animasyon, bıttığı yerden tekrar başlayabılmektedir Boylece bına sureklı bır hareket ıçınde gorulmekte ve çok daha az bellek kapasıtesıne ıhtıyaç duyurmaktadır Gelıştırılen bu anlatım teknığıne "harekatlendlrllınlf dört boyutlu obje" (Anımated 4D Object) adını verdık Proıenın bugunku aşamasında profesyonellerın ve amatörlerın kullanabileceğı bir multıvlzyon sıstemı uzerinde çalışmaktayız Topkapı Sarayı'nın tamamını, mimari gelışım ıçınde görsellestirmek hem ulusal hem uluslararası platformda onemlı bır çalışma olabılır Bu proje, bır yontem gelıştırmeyı amaçladığından, sarayın butun yapıların bıtırmeyı planlamamaktadır Pro|eye yapılan özverıh yardımlara karşın, kişısel çabalarla zaten boylesı bır ozlemı gerçekleştırmek pratıkte olanaksızdır Gelışmış ulkelerde olduğu gıbi bu turden gırışımler, bır ekıp tarafından, parasal desteklerle gerçekleşmektedır Topkapı Sarayı'nın mimari gelışımını görsellestirmek bır duş değıldır ulkemızde bellı bır potansıyele sahıp kurumların vakıfların yapacağı gırışımler bu nıyetı gerçekleştırmeye yeterlı olabılır (1) Hall James (1979) Dıctıonary o( Subject and Symbol ın An Revlsad Edltion UK John Murray Ltd p22S (2) Özcan Ojuzhan (1990) Computer Applicatlon ın Archıtectural Presentatıon MSc Dıssertatıon Strathc lyde Unıversıty ABACUS Glasgow (3) Rellly Paul Shennan Stephen (1969) Applyıng Solıri Modellıng and Anımated ThreeDımensıonal Graphlcs to Archsologıcal Problems UKSC 209 Wınc hester UK (4) Alkovan Patrlcla (1991) The Reconstructlon ol the Past the Applıcatıon of New Technıques for Vlsualızatıon and Research ın Archıtectural Hıstory CAAD Futures91 Procaedıngs Zunch Swıtzerland pp 507 522 (5) Seçkın Nadıde (1990) Research on the Role of Tradıtıonal Deslgn Sources on the Shaplng of Topkapı Palace (14531755) Doktora Tezl Istanbul Teknık Unı versrtesı, Istanbul. sayfa 10 ArchlMovi'nın kapı Sarayı" kıtabındakı çızimler esas alınmıştır(5) Gorsel dokumanların nıspeten daha doyurucu olduğu 4 Avlu uzerınde analızler yapılarak Saray, geometrısı, dokusu, renklendırılmesı ve anımasyonunun hazırlaması açısından ele alınmıştır Proje, Macintosh donanımı kullanılarak, Archttrlon II S.S ıle gerçekleştirılmıştır Topkapı Sarayı, mimari form açısından, Sonuç Topkapı Sarayı'nın kişısel bılgısayarlarda gerçekçı bir anımasyonunu hazırlamak bugunun donanım ve yazılım kapasıtelerıyle olanaklı gorunmemektedır Ancak yüksek duzeyde bellek kapasıtesıne ve daha hızlı donanımlara duyulan talep gıderek arttığından, yakın bır gelecekte bu ozlem daha ucuz ve pratık bır şekılde geroekleştırilebılir Bu beklentının ızlerıni ge