Katalog

IUG İLD İ Türkiye'nin bilimde Ortadoğu'daki yeri Röporîaj: Edip Emil öymen "Sclance CIMIon lndax", InglHz dlllnde yayımlanan Mllıtnal makalelarl Mrakyor. Bu makaktk»r de blllm dunyasındakl OraHmin çok büyüfc Mr yuzdaalni olustunıyor. Geçen yâzyıllarda blllm, Avnıpa'da Franaızca ve Aknanca lle de yayılırken arak MllmM! bilgl, adeta Inglllzce <Amak zonmda. Ingillz dillnde yaahnayan Mr makalenin okunma Ve DllmtBvl OeTylierO «1101118 şansı yok glM Bu, alase, blllm dlllni Mra Indlrmek, Mllmsel cahşma yapan dlger uluslann zaranna defiil ml? OARRELO Her ülkenin ulusal bilimi vardır. Bir de uluslararası bilim vardır. Her ülkede gerekli ve uygun biçimde bilim üretillr. Kimi ülke vardır, yanardağları güçlüdür, ya da çok deprem yaşar, o ülkede üretilen ulusal bilim, bu sorunlara yanıt arar. Şanırım Türkiye'de de böyle bu. Ancak bir de uluslararası bilimsel katkı vardır. Bundtf ise bilimin sınır tanımaz, ulus ve sınır tanımaz özelligi nedeniyle, evrensel sorunlara yanıt aranır. örneğin kanser tedavisinde yeni yöntemler araştırılıyorsa, bu araştırmanın Amerlka'da ya da Fransa'da yapılmasının önemi olmaz. önemli olan, araştırmanın içeriği ve sonuçlannın tek bir dil kullanılarak tüm dünyaya aktarılmasıdır. Evet ama Amerika, Ingltore, Kanada, 7949 yılında kimyager olarak üniversitodea mezun olan Dr. Garfleld, 196153 yılları arasında Johns Hopklns Unlvorslty'de tıbbi konularda endeksleme projeslnde çalışmif. Endeksleme konuau lle ilgllenmeal böyle başlamış ve daha sonra kütüphanecllik eğltimi görmüş Şimdl mültimilyonluk bir uluslararası ~\urum hallne gelen "InsItltute for Scientltlc Intor]mation"m, temellnln Phh ' ladelphtada alılrrmsı taaadul değll. Büyük bir ilaç tirmasının bilgl bankasını düzenleme Işini almış Gartiel, böylece endeksleme konusundakl llk profasinde edlndlğl Izlenim ve bilglyl arttırma olanağı bulmuş. Bir baaka İlaç ttrmasının Iç hizmet bultenı şeklinde "Curront Conlents I yaymlamaya başlamış 1964 yılından itibaren "Curront Contents", lamamen kendlsine all bir yayın Işlno dönüsüyor ve abone slsteml lle yayın hayatına glriyor. Bunu daha sonraki yıllarda "Sc/«nce Cltalion lndex" Izliyor.Kısaca SCI olarak bllinen bu dev ondeks şlmdl artık doğal ve aosyal bilimlerde vazgeçilmez bir veri kaynagı. Eugene OarfleM klmdlr? cak Fransa'da okunduğu, ve bölgesel olması gerektigi görüşündeydlm. Bence Fransa'da bu dil daha binlerce yıl konuşulabilir, yazılabilir, ancak bilimsel iletişim için Ingilizce öğrenmeleri şarttır. 8toln •nctok* stova eMII dargüar ıbaHI. Stz da soyktdlnlz, 30 yıkta o kadar Mr ye. Bu durumda, TURKISH SCIENCE TOTAL VERSUS CITED ARTICLES copynçht 1991 ı 1.1.I.Lİ.I1 19B1 Bi 19B7M. 190307 198tfl M Topiam yayın lfe> AM yapılan yayın Avuaturalya, Ywıl Zalanda «ırf anadlll Inglllzc* dly* uluaiararMi blUnw lurikı yapar sayılmıyor mu? Bir Franmz, araşbrmasını duyurmak Içkı bu copyrtçht 1991 ISI "dll h*gwnonya«''na boyun •0nwkzorunda? GARFIELO Biz endeksleme sistemine başladıgımızda bilimsel yayınların yarısından fazlası zaten fngllizce yayımlanıyordu. 19451964 yılları arasını taradığımızda bunu gördük. Evet belki dünyada bugün 50 bin bilimsel dergi olabilir, ancak bunlardan 300'ü 1983Se 1»}«7 1M4BB 19UBS 19U» önemlidir. önemli derken, etkilidir demek istiyorum. ıCF fiveYeoı Wındows 1969 ile 1989 yıllarında en IURKEY • ICF etkili baktığımızda, isimleri arasında o kadar bir fark görmüyoruz Nature, 8ctTürkiye'den tüm doğa bUlmleflnde* yayımlanan makatotorin •nc«, N«w England JourImpact (yankı uyandırma) oranının tüm ICF 'dakl makalehrin nal ot McdlciiM, LancM giImpmct oramyla kıyatlanmatı. Olkamlıtto yaptlan yaytmtann bi dergiler eskiden oldugu yankı uyandırma gücünün 10 yıl Içlnd* aşağı yukarı aynı ymrkadar şimdi de etkili. Ve bu dekaldığıgörulüyor. dergiler Ingilizce Elbette ICF: Intergrated Citation File (Bırleştirlmiş sıtasyonbiz de önemli dergileri lisgöndermeler arşivi) Bu arşive tüm dünyada yayımlanan telerimize alacağız. Bu ya7000 dolayında bilimsel dergidaki tüm makaleler ve gönder yınların Ingilizce olması bir meler fişleniyor. vakıadır. Bir keresinde Impact Bu grafiklerde kullanıldığı anlamda bir ülkeye alt "Fransızca, bölgesel bir dil ICF'de fişlenmiş makalelere yapılan tüm göndermelorin aynı midir?" başlıklı bir yazı yaülkelerden yayımlanmış tüm makalelere oranı. Örneğin beyımlamıştım. Fransa'nın lirli bir ülkede 5 yıl içinde 100 değişik makale yayımlanmış bir eski başbakanı benı ve bu makalelere de toplam 200 gönderme yapılmışsa tmeleştirdi Ama haklı oldupact 2 oluyor. Impact doğal olarak 1 'den aşağı da düşebilir. ğumu sanıyorum. Çünkü Bu durum bazı makalelere hiç gönderme yapılmadığını gös~ Fransız dilinde yayımlanan terlyor. Impact'ın Türkçe karşılığı herhalde en Iyi "yankı bir bilimsel makalenin anuyandırma" diyekullanılabillr. , 24114 darpjlarln yanı aıra, yanl plllmaal dargl TOrklvm'dm doğa blHmtorinde yayımlanan va ICF aralvlnda kayıUı ktrln da "•*!" akna W m mdtato tayıvmn tüm gönderme yapılan makale uayıtı lle kh sl zor o*gil ml? Ya yaalanmatı. OörOUÛğü üzere tüm makale aayımmn artş hızı gönni Mr dargl, aynı derme yapılan makale tayıunın artış nızından daha tazla. aaygmbgı, aynı •*Mnllgl ya da an aztndan ona yakın Mr at» «*>^>* Mr kıstes. Ancak bu makakMdn Mr da aMal önamll. Har çok ralarans 0ÖaMnllgl naaıl kazanaMllr? tarllan makala, aym olçuda "aHdll" olaMGARFIELO Bizim yaptığımız, daha önHr ml? Maıtlco CWy dunyamn bakl an büce de söylediğim gibi, uluslararası bilim yuk kantl, ama urattigl z«nglnlfc, Londra dünyasına hizmettir. Biz, olup biteni anlaHa kıyaalanamaz. tıyoruz, herhangi bir şekilde, bu oluşumu GARFIELO • Bir makalenin etkinligi, ne etkilemlyoruz Ayrıca, bugün çok önemli kadar çok sayıda araştırmaya yol açtığına bazı dergiler Amerlka'da değil, Avrupa'da basılıyor. Amarika, blllm danyaamınfincusü.DaENHOı ulll •ŞnDr. ln0lll2OVf 10 va Mllmaal araştırma aalHlr. Amarikan ° araşarmalan... Böyto Mr dankktm afiz konuau daflll ml? Ukıalararası Mllmaal çalışAmarikan aı aaurmalannın doğnı* aınanınaaına kafodan Ibarvt •ayıbnazmı? OARFIELO Iklnci Dünya Savaşı'ndan sonra uluslararası bilim, Amerikadan çıktıysa, bubir seyi gosteriyor. Ancak diğer ülkelerde de geçerli uluslararası arastırmalar elbet yapılıyor. Bunlar sayıca az tabii Stdn andaks aMamlnlzda, kbnln kknl kaynak gteiardiğl da Izlanlyor. Sdanca CRatton lnd«x tamaman bu aaas uzarlnda kurulu. Klm, hartgl araaarmada Mmdan yararlanmış va toptam olarak klm, ne kadar rafarans goalarllmia. Böytaca nfarans goslarilma sayısı, makakHiln Anamlnl goatarir oluyor. ! rao ıbo I O M »oo GARFIELO Tıpkı sinema dünyasında Sall Mıllı hatılo (Milyor$) ' olduğu gibi bilim dünyasında da tanınmış isimler daha çok referans gösterilir. Tanınmamış isimler gösterilmez. Ancak slz, sırf Mr tomln kaç kaz ntarans olarak gflalarlldlğlna bakarak, sırf sayıya bakarak, o klslnln önamlna hukmadlyorsunuz. Ortaya Mr "ralarans •nRaayonu" çtkrmyor mu? OARFIELO Buna "kümülatif etki" (birikimli etki) diyebiliriz. Her kim ki çok referans gösterilir, çok referans gösterilmeye devam eder Biz sadece bunu saptıyoruz Baska bir etkimiz yok. Bir fnakalanln çok rafarans oösatrlhııa Altan Onat graHğl: Ülkeleri blllmtml büyüklüğünü (biHmnel yayın yapan yazar aayısı yönünden) milll gellr ile kıyaslanması. MUII ge/lr lle blllmtel büyüklük araaında grafikte görülduğü üzere oldukça lyl bir lllşkl var. Ancak bazı ülkeler (örneğln InraII, Kanada, Ingiltere, ABD) mtttt gelirlerine oranla blllme beklenenden çok daha fazla katkı yaparken, Türkiye, Iran, Paklttan ve Çin mlllt oetirlerinden beklenilenin attmda blllmtel katkı yapıyorlar. Bu vertter 10 yıl öncmmlne alt Türkiye'nin durumu bu grafikte blraz daha yuktelmlş durumda.