Katalog

MÜ Paşabahçe Su Ürünleri Müzesi Dünyanın sayılı ve zengin deniz canlıları koleksiyonuna sahip Su Ürünleri Meslek Lisesi Müzesi, pazar günü de halka açık... 6 bin deniz canlısı meraklı i: uşkusuz yurdumuzdaki müzelerin eksiksiz dökümünü ve sayısını bir çırpıda söyleyivermek güç. Türkiye özellikle tarih ve etnoğrafya açısından bir müzeler cenneti. Dahası hiç abartısız ülkenln bütününü bile büyük bir açıkhava müzesi olarak görmek olası. Koruma ve salt sergilemenin dışında müzelerin en başta gelen işlevlerinden birisi, bulundukları ülkenin ve doğal olarak yörenin kültürel ve bilimsel gelişimine katkıda bulunmak. Bu tarz bir görevi üstlenemeyen müzeler git gide, ışıklandırılmış ve para getiren 'depo'lar olmaktan kurtulamazlar Evrimsel bilgi birikiminin topluma yansıtılmasında müzelerin durumu, okullardan çok daha önemlidir. Çünkü müzelerde bilgiye, örnekleriyle ve şematik bir bütünlük içerisinde, bir dereceye kadar eğlenerek, eğer veriliyorsa izleriz. Ancak burada önemli diğer bir nokta, ülkenin bilime nasıl baktığı ile toplumsal birikimlerin akılcı ve bilimsel bir düşünce yapısıyla olan, yaşamsal bağıdır. Aksi halde toplumda bilgiye gerek bile duyulmaz. Türkiye bu açıdan oldukça tipik ve ilginç bir konumdadır. Müzelerinin sayısı yüzler ve belki de binlerle ifade edilebilmesine karşın tek bir bilim ya da doğa müzesi yoktur. Bazı fakülte ve yüksek okulların doğal evrim çizgisini izleyen, çok ciddi ve geniş koleksiyonları varsa da henüz hiç biri gerçek bir doğabilim müzesi konumunda değildir. Ancak resmi olmayan yapısına karşın, gerçek bir müze aşamasına gelebilmiş olan; Paşabahçe dekl Su Ürünleri Müzesl'nden söz etmek gerek. Üç yıl önce, aynı ısimdeki meslek lisesinin bir salonunda önce bir laboratuvar gibi başlayıp, daha sonra bireysel katkı ve özverilerle öğrencilere ve halka açık tam bir doğa müzesi durumuna gelmiş. Henüz müze içersinde bilimsel çahşmalar başlamamış olmasına karşın, sergilemeye sunulan materyal sayısı altı bin'in üzerinde. Uzmanlarına göre bu sayıdaki bir koleksiyon oldukça 'zengin' olarak kabul ediliyor. Bu nedenle müzenin, özellikle ağırlıklı olan kabuklu deniz hayvanlarında, ufak bir gayret ve destekle dünyadaki bırkaç sayılı örneğin arasında rahatça yer alabileceği savunuluyor. Sergılenenlerın tamamı deniz canltlan. Henüz bilimsel sınıflama çalışmasına geçilememiş olmasına karşın, sergilenen eserler üç ana grupta toplanabilir. Mullusca'lar (yumusakçalar), Mercanlar (Gorgonaria) ve Balıklar. Son ikisinden çeşitli örneklerin bulunmasına karşılık, müzenin en iddialı olduğu alan, bizim yumuşakça olarak bilinen fakat bilimsel adı Mullusca olan, kabaca mldye, Istlridye, salyangoz, seytan mlnaresl dediğımiz kabuklu deniz hayvanlarından oluşan koleksiyon. Mullusca: Yaşayan hayvansal canlılar içerisinde cins ve türlerinin sayısal çokluğu ile hayvanlar âleminin önde gelen gruplarından birini oluştururlar. Günümüzde bilinen 100.000 türünün çoğu su ve denizlerde yaşar. Genel olarak ayrı eşeylidirler. Helix gibi bazı türleri erseliktir (hermaphrodit). Konunun uzmanlarına göre ilk defa Kambrium devrlnde ortaya çıkmış olan Mullusca'lar genel olarak yedi ayrı sınıf içersinde incelenirler. îrfan Unutmaz K Müzede sergilenenler •**, Haliotidae: (Deniz kulağı) Gastropoda türündendir. Tek kabukludur. Kabuk kulak kepçesinı andırır. Yassı ve çok az spiral bir yapısı vardır. Kabuk ağzı büyüktür. iç yüzeyi renkli sedef tabakasıyla döşelidir. Sol tarafında bir sıra halinde dızilmiş delikler bulunur. Ayağın yanlan saçaklıdır. inci yapabilirler. a Gastropoda: Çeşitli deniz salyan gozları, denizkozaları ve deniz kozalakla rının toplandığı grubun ortak adı. Deniz lerde 23.000 cıvarında gastropoda türü nün varlığı tahmin edilmekte. Ayrıca ka rada 22.000 ve tatlı suda 5 bin dolayındt türüyle yaşama büyük bir başarıyla uya bilmiş pek ender hayvan grubundan biri Boyutlarınagelince; milimetrik olanlardan 130 cm'ye ulaşan geniş bir çeşitleme gösterirler. Türkçede Kanndanbacaklılar veya karındanayaklılar olarak geçen Gastropoda'lar en az 350 milyon yıl önce denızlerden kara ve tatlı sulara geçmeye başlayarak birbirlerinden bağımsız olarak evrimleşmişlerdir. Bir gastropoda'nın vücudu dört ana bölümden, baş, manto, iç organlar kitlesı ve ayaktan oluşur. Erişkin bir salyangozun merkezi bir eksen çevresinde sarmal biçimde kıvrılan kalkerli bir kabuğu vardır. Manto tarafından salgılanan bu yapı yumru ve dikenlerle kaplı olabileceği gibi çok renkli ve çok farklı biçimde de olabilir. b Blvalvla: Türkçede "çiftçenelller" olarak bilinen, Bivalvia'lar iki kapaklı midyeler, istirıdyeler ve taraklan içeren yumuşakçalardır Değişik alt sınıflara ayrılırlar. Yaklaşık 15 bin türünün bulunduğu Bivalvia'ların 8500 türü denizlerde yaşarlar. Dıştan gelen kimyasal atıklarla kirlenmemişlerse, hemen hepslnin eti yeneblllr. Bivalvia'ların esnek bir bağla tutturulmuş ikili kabukları yanlara doğru basıktır. Bu bağın yardımıyla kapaklar açılabilir. Hayvanın dışındaki kabuk genellikle onun tamamını sarar. Erkek ve dişi üreme organları ayrı ayrı bireylerde bulunur. Fakat birkaç kez cinsiyet değiştiren türleri de vardır. Birçok Bivalvia grubu Paleozoik (Birinci Zaman), yaklaşık 570225 milyon yıl önce dönemin başlarından beri küçük de Turbinidşe: Familya Trochıdae. Kabuk topaç veya kule şeklinde, iç yüzeyi sedeflidir. Operkül keratın veya bolkerden yapılmış ve kıvrımlıdır. Ayağın yanında tentaküller sıralanır. Trochus: Kabuk topaç şeklinde ve spıralleri köşelı. Operkül keratinden. Turbo: Kabuk ~topaç şeklinde ve kalın cidaıiıdır. Nauttlus Pompllius: Aynı duzlemde kıvnlmış kabuğu çok sayıda odacığa bölünmüştür. Manto dokusunun uzantısı olan ve bütün odacıklardan geçen gözeneklı bir kordon veya boru bu odacıklara su ve gaz doldurarak surünmenın yanı sıra yüzme hareketi de yaparlar. Çapları 1525 cm olur. Kabuk beyaz zemin üzerinde bazen kızılkahverengi çlzgili olur.