Katalog

D E N İ Z L E R İ M İ Z D O S Y A S I B İ L İ M Y AY I N Marmara'da otuz yıldır oksijen azalıyor Dlp sularından yüzeye doğru çözünmüş oksijen azalması, yıldan yıla belirgln bir şekilde ortaya çıkmaktadır. Bu olgu balıkçılıkta üretimin azalmasına neden olmaktadır. Prof. Dr. Fikret Baykut İst. Unlv. Çevre Sorunları Araştırma Merkezi Mud. İstanbul Ûniversitesi Mühendisllk Fakültesi umhurıyet Gazetesı BılımTeknık maddelerı tekrar başlangıç noktalarına ekınde 'Denız Bılımlerı Uzerıne döndurebılır" 1 Göruşler başlıklı, E özsoy ve U Gorulduğu gıbı yazarın guncel yazıUnluata ımzalı bır yazı çıkmıştır Eğer sında yakındığı "Karadenız çıkışındakı doğru ıse aldığımız bılgıiere göre İSKI karışım beklentısıyle ortak olarak duyutarafından ODTU Denız Bılımlerı Enstılan abartılı kaygılar"a henuz pek yakıntusu'nce Marmara ve Boğazlar'da yapılarda kendısının de katılmış olması "anlan araştırma ıçın yaklaşık 1 mılyar T L laşılamamaktadır" tutarında bır meblağ odenmış ve ısmı Yazarlar, yanıtlarıntn 'Marmara'da 30 geçen kışıler de bu araştırmaları yapyıldır oksıjen azalmıyor' ara başlıklı mak suretıyle bazı sonuçlara varmışlar, uçuncu bölumunde ıse "30Ç0 yıllık jeMarmara Boğazlar sıstemınde herkesolojık oluşum eserı" olarak nıteledıkleçe gozlemlenen çevresel bozulmaya, rı ve herkesçe bılınen bır gerçek olan soğukkanlılıkla değerlendırılmesı gerehaloklın altı oksıjen konsantrasyonlarıken bır doğal sıstem dırencı" tanısı koynın 2 mg/L cıvarında bulunması husumuşlardır sunu, adeta 25 m'nın altındakı derınlıkönce yazarların bır çelışkısini belırtlerde oksıjen azalmasını gozden kaçırmekyerındeolur Yazarlardan Umıt Unmak ıçın kullanmakta ve bunları bırbırıluata, şımdı soyledıklerıyle 1983'te yazne karıştırarak bunları kırhlıkle açıklamadıklarını (1) bır anlamda çurutmuş olnın bır yanılgı olduğunu ıddıa etmektemaktadır Yazar, Boğaz alt akımına yadirjer Gerçekte ıse Marmara ve Karapılacak kanalızasyon deşarjlarının doğudenız Boğazı'nda yapılan uzun surelı rabıleceğı sorunlar açısından buyuk araştırmalarda doğal oksıjen noksanlıönem taşıyarı "Akdenız sularının sureklı ğının yanı sıra dıp sularından yuzeye olarak Boğaz alt akımı yoluyla Karadedoğru çozunmuş oksıjen (ÇO) azalmanız'e ulaştığı" savını bugun hararetlı bır sı yıldan yıla beltrgın bıçımde ortaya çık1 şekilde savunmakta ve "Ulyott ve llgaz maktadır ve bu azalma en basıt sağduın 1940'larda ortaya attığı tıkanma ve üst yuya sahıp kışılerın, örneğın balıkçılaakıma karışma savının savunucularının rın bıldığı gıbı uretım azalması sonucubulunabılmesını" hayretle karşılamaktanu getırmıştır lyı bır balıkçılık havzasıdır Daha sonra Pektaş'ın 1953'te gelışnın korunumu ıçın denız suyu en az 5 5 tırdığı "alt akımın Boğaz'ın Karadenız çımg/L oksıjen ıçermelıdır Marmara'da bu kışında, özellıkle martağustos aylarınmıktarda oksıjenı ıçeren su, yıllar geçda tıkanabıleceğı" gozlemının kısa bır tıkçe yuzeye daha yakın bulunmuştur sure ıçınde Bogdonova tarafından ge1970'te yuzeyden 70 m derınlıkte dahı çersız kılındığını ve tarıhe mal edıldığırastlanabılen 5 5 mg/L oksıjen ıçerıklı su nı belırtmektedır Aynı kışının bu kez tabakası, 1975'te 56 m, 1982'de 40 m ve 1983'te yazdıklarına (1) bakalım 1983'te ancak 13 m derınlıkte bulunmuş, bundan daha derın yerler ıse kırAlt akımda tıkanma lenme nedenıyle oksıjence fakırleşmış"Çeçen ve arkadaşlarının 1981'de tır (2) yaptığı ölçumlerde en derın ıstasyonda Kanalızasyon deşarjlarıyla alıcı su kıtbıle tuzluluğun bınde 18'ı aşmadığı, dolesının oksıjen derışımı arasındakı ılışlayısıyla ıkı tabakalı bır yapının kesın olakıye gelince, bu deşarjlara temel olan rak bulunmadığı görulmektedır Bu olistanbul Kanalızasyon Projesı Master çumler yılın belırlı dönemlerınde AkdePlanı kesın raporu (3) (CAMPTEKSER nız sularının, boğazın ust taraflarında raporujna göre dahı "Çozunmuş oksıtam olarak bloke edıldığını açık olarak |en (ÇO) sevıyesı doğal olarak 5 gostermektedır Bunun sonucu olarak mg/L'den az ıse atık su deşarjları bu seılk kez Pektaş (1953) tarafından ortaya vıyeyı %10'dan fazla ındırmemelı ve hıçatılan fıkırler olçum değerierı yeterlı kabır zaman ÇO konsantrasyonu 2 nıt oluşturmasa da geçerlıdır Bogmg/L'nın altına düşurulmemelıdır 1520 donova'nın ıstısnaı olarak nıteledığı Akmg/L'den az ÇO konsantrasyonları bırdenız sularının bloke edılmesı olgusu, çok balık ıçın öldurucudur İstanbul hıç de ıstısnaı olmayabılır Her durumboğazının alt tabakasına yeterlı derınlıkda Boğaz alt akıntısına kanalızasyon dete deşarj edılecek akımın belkı %20'sı şarjı eylem planlarında ortaya çıkabıleguneye doğru akan ust tabaka ıle karıcek sorunlar açısından ayrıntılı uzunşarak Marmara Denızı'ne taşınacaktır" donem saha çalışmaları yapılmalıdır Aynı rapora ek Denız Kuvvetlerı KomuBoğaz alt tabakasına yapılacak deşarjtanlığı Seyır, Hıdrografı ve Oşınografı ların akıbetı açısından yerel yenıden doDaıresı Başkanlığı'nın goruşune göre lanım (resırkulasyon) hareketlerı, Boıse "Oksıjen tuketıcı artıkları alabılecek ğaz'ın ust taraflarında kuzey uca yakın tabakalar arasında, alt tabakanın, en az mevsımsel blokajla bırleştığınde atık Bildirişipi: İnsan Dili ve Otesi PrafOrOzcanH<t«k.m C özumleme kapasıtesi vardır Atık sular alan ve/veya ötrofıkasyon geçıren birçok su kıtlesıne benzer şekilde alt tabakadakı oksıjen konsantrasyonu gıderek azalacak ve nıhaı olarak oksıjensız (anaerobık) duruma gelecektır Sıfır ÇO sevıyesıne erişmeden evvel alt tabakaya bağımlı canlılar kaybolacaktır Bu durumdan sonra Marmara Denızı'ndekı alt tabakanın Karadenız'dekıne benzer du ruma geleceğı zannedılmektedır Toksık şartlar ve sulfurlerın kımyasal tabıatı nedenıyle bu şartlar gerı döndurulemeyebılir Alt tabakaya yapılacak deşarjların en buyük etkısı, oksıjen sevıyesını duşurerek 50 m derınlığın altında gösterılen bıyolojık çevreyı (bıyosferı) yok etmek olabılır" Gorulduğu gıbı deşarjlara dayanak olan projede dahı bu sakıncalar belırtılmış ve bunların buyuk bölumu Sayın Artuz'un daha öncekı yazılarında dıle getmlmıştır BİLDİRİSİM HKvltî tİlit V\ m özcan Başkan Altın Kitaplar, İstanbul 1988 491 s Marmara Unıversıtesı öğretim uyelerinden Prof Özcan Başkan'ın Bildlrlşim: İnsan Dill ve ötesl, insanların dil ve dıldışı dığer sımgesel yöntem ve araçlarla kurdukları iletışımı ınceleyen bır çalışma insanlar arasında tüm bılgı alışverışlerını (ve bunların yöntemıni) ıçeren bıldırışım, görece yenı bır ınceleme alanı Başkan, bu çalışmasıyla bildırışım alanını en genış kapsamıyla genlş bır okur kitlesıne tanıtmayı amaçlamakta Yapıt, bıldırışımı, göstergebılim, psıkolınguıstık, dılbılım gıbı özgul alanlardakı gelışmelerden kaynaklanan (ve yararlanan) alanlarustu yontemlerıyle tanıtırken, bu alanın kuramsal temelini ya da inceleme malzemesıni oluşturan çok sayıda konuya da (örneğın, araçbilım, seçmeylemcılık, yazın dilı, vb) yer vermekte Ne ve kim savunuluyor? Dığer yönden kırlenmenın anlamını da çok lyı bılmek gerekır 'Kırlenme' sözcuğu yalnız:a oksıjen tuketıcı (BOI değerı yuksek) atıklar ıçın değıl aynı zamanda denız ortamına ulaşan her turlü kımyasal maddelerı, pestısıd, klorlanmış hıdrokarbon, petrol artıkları ve ağır metallerı de kapsamına alır Bu tur kırlenmeler ve sonuçları, çevre sorunları araştırma merkezımızce yapılan analızler sonucu kamuoyuna duyurulmuştur örneğın yıne bırçok beledıyelerce bılınen benzen hekseklorurle kırlenme, tarafımızdan saptanmış, balık ve ıstırıdyelerdekı mıktarı da tayın edılmıştır Bu kantıtatıf değerler ortada dururken ve bugun Marmara gıbı atıkları özumleme kapasıtesi duşuk, görelı olarak ufak bır ıçdenız değıl, Akdenız gıbı buyuk bır denızın kırlenmesıne karşı buyuk kuruluşlar faalıyete geçerken ustelık Marmara1 ya atılan dolaylı olarak oksıjen tuketıcı kırletıcılerın, örneğın fosfatların varlığı da bılınmekteyken bu sorunun 'tumuyle doğal bır surecın sonucu' olduğunu söyleyenlerın neyı ve kımı savunduğunu anlamak çok guçtur Gerçekte doğa, tum biyolojık varlıkları, hava, su ve toprağıyla bır butundur Yeryuzunde yaşam, uzun bır zaman olçusu ıçınde ve fızıksel koşulların dayattığı seçımlılık yasalarıyla evrımleşmıştır ve bıyolojık varlıklar, süregelen evrım ıçınde yaşamlarını surdurmektedlrler Canlılar ve bunların ortamları uzerınde araştırma yapanların, madde bılgısını ve evrım teorısını tyı bılmelerı gerekmektedır Aksı halde fızıksel aletlerın ölçum değerlerıne tutarlı yorumlar getıremeyıp yuzeysel saplantılara kapılabılırler D Eğitim üzerine I V. Suhomllski EĞI1IM UZERINE KAYNAKLAR (1) U Unlüata, T Oğuz, 'A Revlew of the Dynamlcal Aspects of the Bosphorus', Institute of Marine Sclences, Middle East Tıchnlcal Unlverelty, Erdemll içel, 1983. (2) F. Baykut, M.i. Artüz, Marmara Denizl'nin Hldtograflsl ve Su Kirlenmesl Açıtından Blllmsel Etüdü', İ.Ü. Çevre Sorunları Uygulama ve Araştırma Merkezi Yayınları, Istanbul, 1986 (3) 'İstanbul Kanalizasyon Projesl Master Plan Revlzyonu Kesin Rapor, CAMPTEKSER, 1976. V Suhomlıskı Sorun Yayınları, istanbul 1988, 231 s Çev All Özdoğu Eğitim Uzerine, unlü bır Sovyet eğıtımcisi olan Vasili Suhomlinskı'nin (19181970) çeşıtlı yapıtlarından derlenmiş yazılarından oluşmakta Kısa yaşamının yaklaşık 35 yılını eğıtıme adamış olan Suhomlıskı, A Makarenko ekolunden bır eğıtımci Otuz kıtap ve yaklaşık beş yuz makalade dıle getırdıği görüşleri, akademık ya da kuramsal çalışmalardan değıl, kendı bıçımlendırdığı bır köy okulundakı uygulama ve deneyımlerınden kaynaklanmakta Bır eğıtımci olarak vurguladığı noktaların başında, çocuğun öğrenme ısteğını ortaya çıkarmak ve eğıtımı çocuğun yaşamının doğal bır parçası durumuna getırme gereğı gelmekteydı Yanlışı cezalandırmaktan çok, doğru yapılanı ödullendirmeye dayalı felsefeyı de savunan Suhomlıskı'nin bu yapıtı, yalnız eğıtımcıler ıçın değll, çocuk eğltımı ıle ılgılenen çok daha genış bır okur kitlesi için önemlı bır çalışma D