Katalog

I LI K ANTROPOLOJI Yamyamlık var mıydı Antropologlar, yakın zamana kadar yamyam topluluklarının tarihte var olduğundan ye belki günümüzde bile varlıklarını sürdürdüğünden kuşku duymuyorlardı. Her antropolog birkaç yamyam öyküsü aktarabilirdi. Gerçi bunların bır bölümu abartma olabilirdi, ama hepsinin de uydurma öyküler olması düşünülemezdiya!.. Çeviri: tsmail Murat irkaç yıl önce New York Sldte Umversıty den antropolog VVillıam Arens "Yamyamlık Lıteraturunu baştan aşağı ıncelemeye karar verdı Vardığı sonuçlar antropolojı dunyasını bır bırıne kattı Arens'ı bu çalışmaya yönelten başlıca durtu, bir öğrencısınden gelen şu soruydu "Neden antropologlar sadece akrabalık ılışkılerı, polıtık ve ekonomı gıbı sıkıcı konularla ılgılenmekteydı7 Cadılık. buyuculuk ve yamyamlık gıbı ılgınç konularla neden kımse uğraşmıyordu7' Arens bu soruyu cıddıye aldı ve yamyamlıkla uğraşmaya kaıar verdı Sonuçta, tarihte ve gunumuzde bır yamyam topluluğun varlığına ılışkın hıçbır dayanak noktası bulamadı Bu sonuç şımdıye dek hıçbır ınsanın başka bır ınsanın etını yemedığı anlamına gelmıyordu kusfcusuz Çesrtlı zorunluluklar sonucu ınsanlann ınsan etı yedığı durumlar görulmustu, ama Arens ın dedığı gıbı "Insanlann başka ınsanları sıstematık bır bıçımde öldurerek yedığı bır ınsan topluluğu tarihte yoktu " Kısacası "yamyamlar dıyarı ve yam yam edebıyatı" bır soylenceden ıbarettı Kalıfornıya Unıversıtesı'nden Porter Poo le, Yenı Gıne'de törensel (rituel) nıtelıklı yamyamlık olaylarına gozlerıyle tanık olduğunu söyluyor, ancak Arens ın genelde haklı olduğunu eklıyor Onemlı olan şımdıye dek dunya yuzunde hıçbır "yamyamlık vukuatının" olup olmaması değıl, tarıhsel bırer gerçek olarak araştırılmadan kabul edılmış bırçok kanıtın ve bılgımn yanlışlığı Arens e karşı çıkanlar da yok değıl No bel ödulu sahıplerınden Carlton Gadjusek, bu ödulu almasında yamyamlığın payı olduğunu söyluyor Gadjusek yalnızca ınsan beynı yenmesıyle bulaşan bır hastalık olan kuru hastalığının sırrını çözen bır bılım adamı Ku B alı uçak rliliğini izlemede, :ek. cak 30 km uzaklığa yayın yapabılen ve pahalıya mal olan yer istasyonlarının da yerlni alabllecek. Askerı alanda ıse, uçağın radar sıstemlerınde kullanılması planlanıyor Sharp, uydularla karşılaştırıldığında bırçok yönden daha avantajlı gozukuyor Mıkrodalgah motor sıstemınde artan enerjıyı otekı aygıtlara aktarabıldığınden bu konuda da uydulara ustunluk sağlıyor. Avrupa Uzay Ajansı'nın Olympus uydusu, 100 mılyar lıralık harcamaya karşın ıletışım aygıtları ıçın 3 kW sağlarken, Sharp 10 kW'lık enerjı fazlasını bu araçlara aktaracak Bu Sharp'ın malıyetı yaklaşık 1 mılyar lıra tutuyor Mıkrodalgaları gönderen 12 yer ıstasyonu ıçın ayrıca 19 mılyar gerekıyor. Yıllık harcamaların ıse 250 mılyona ulaşması beklenıyor iletışım uyduları, kurulması gereklı yer ıstasyonları hesaplanmasa bıle Sharp'tan on beş kere daha pahalıya mal oluyor Sonsuza kadar havada kalabılen Sharp, onarım çalışmaları tçin yere kolayca ındırılebılıyor Yalnız bır sorun var Mıkrodalgaları gönderen yer istasyonlarının durmaksızın çalışmaları gerekıyor NASA, atmosferdekı zehırlı gazların evrımını ızleyebılmek ve motoru uzay gemılerınde kullanmak ıçın sıstem ustunde çalışmalar yapıyor Sıstem uzay gemılerıne çok büyuk bir avantaj sağlayabılır Havalanışta ağırlıklarının % 85'ını oluşturan yakıta gerek kalmaması, gemilerin hareket yeteneklerını ve taşıma kapasıtelerını arttıracaktır D ru, dejeneratıf bır sınır hastalığı beyın dokusunun bır vırus tarafından tahrıp edılmesı sonucu ortaya çıkıyor Hastalığın ılk belırtılerı, tıtreme ve kas koordınasyonunun bozul ması Hastalık birkaç ayda ılerlıyor ve butun kas hareketlennın bozulması sonucunda ölu me neden oluyor Gadjusek'ın ıddıası, Yenı Gıne'de yaygın olan kuru hastalığının yamyamlık nedenıyle yerlı kabılelerde sık gorülmesı Yenı Gıne de ozellıkle Fore kabılesı, antropologların yamyam olarak kabul ettıklerı bır topluluk Berendt 1952'de, Glasse ıse 1967'de Fore kabılesıne mensup yerlılerın 'yamyamlıkla ıştıgal ettıklerım' ve ınsan etını lezzetınden dolayı yedıklerını' ılerı surmekteler. Gerçı bu arastırmacıların ellerınde olayın totoğraf veya fılmle belgelenmış delıllerı yok, ama Gad|usek kendısınde konuyla ılgılı lotoğraflar bulunduğunu ancak bunların yayımlanamaya cak kadar ığrenç olduğunu söyluyor Berendt e gore yerlıler olen veya oldurulen kı şıyı gömerek birkaç gun bekletıyor, sonra mezardan çıkarıp pışırerek yıyorlar Ne Berendt ne de Glasse ınsan etı yıyen yerlılere tanık olmuşlar, ancak yerlılerın anlattıkları öyku ve geleneklere dayanarak bu bılgılerı verıyorlar çunku bölgede yamyamlık artık Avustralya makamlarınca kovuşturuluyor Gadjusek'ın fotoğrafları ıse geçen yıl Harvard Unıversıtesı'nde duzenlenen bır konferansta fazla ılgı uyandırmadı Gadıusek'.n gösterdığı dıalar kolları ve bacakları koparılmış ınsan cesetlerını gosterıyordu, ama dıalarda ınsan etının yendığıne ılişkın hıçbır göruntu yer almıyordu Yenı Gıne den gelen yamyamlık haberlerı artık ıhtıyatla karşılanıyor çunku bu haber ler çoğunlukla ikıncı veya uçuncu elden ulaşıyor Ayrıca çeşıtlı kabıleler bırbırlerını sık Ertesı gun yenmek uzere bekletılen bır ınsan cesedı Yenı Gıne 1911 sık yamyamlıkla suçluyorlar Yenı Gıne'de Bımın Kuskusmın kabıleslnde yamyamlığın tek görgu tanığı Porter Poole gorduğu olay ların yamyamlık olarak nıtelenemeyeceğım çunku yerlılerın ınsan etını besın olarak de ğıl bır toren sırasında yedıklerını belırtıyor Yetmışlı yılların başında halen yapılmakta olan bu torende BımınKuskusrnın yerhlen ceset parçalarını yıyerpk olen kışının gucunu kendılennde topladtklarına ınanıyorlardı Yenı Gıne'nın çevresıne kotu nam salmış en vahşı kabılesı Mınyamınler Bu kabıle ken dı komşuları tarafından gerçek yamyamlar olarak tanınıyor 1967 ve 1981'de Mınyamın topluluğunda yaşayan Morren Mınyamınlerın gerçek bırer yamyam olduklarını ve duş man kabılelere mensup yerhlerı öldurerek yedıklerını anlatıyor Ustelık Mınyamınler bu durumu kabullenmışler ınsan etı yemek Mınyamınler ıçın törensel değıl besınsel bır anlama sahıp Ne var kı Avustralya hukume tinın duruma el koyması sonucunda Mınya mınle.' gunumuzde bu kötu alışkanlıklarını bırakmışlar Artık ne kabıle savaşları ne de ınsan etı zıyafetlerı var Yenı Gıne'nın balta gırmemış ormanlarında Tarıhtekı "klasık" yamyamlık öykulerınden en çok bılınenı, Hans Staden'ın Tupınamba Kızılderılılerl hakkında anlattıkları Onaltın cı yuzyılın ortasında bır Portekız tıcaret ge misinde denızcı olan Staden, Guney Amenka kıyılarında gemısı batınca Tupınam baların elıne duşmuş ve kurtulduktan sonra Almanya da yamyamlık oykulerını anlattığı resımlı bır kıtap yazmış Staden ın kıtabı uzun sure yamyamlıkla ılgılı kesın bır belge olarak kabul edılmış Atrıka yamyamlığına ılışkın tıpık bır "belge" Herbert Ward ın 1890 da yayımla nan "Kongo Yamyamlan Arasında Bes Yıl ısımlı kıtabı Ward, Kongo yerlılerının yamyam olduğunu Arap köle tuccarlarından dııy muş Kongo yerlılerının dışlerını sıvrılttıklennı bunun da yamyam olduklannın en lyı gostergesı olduğunu, dolayısıyla kole yapılmayı hak ettıklerım söyluyor Ward Yıne ondokuzuncu yuzyıl gezgınlerınden Sıdney Hınd, ya.,ıyamlığatovbeetmış bır kabılenın yanında yaşadığını, yerlılerın ınsan etının ta dını pek beğenmedıklerınden yamyamlığı bıraktıklarını, ancak beyaz ınsan etının tavuk etı gıbı lezzeth olabılecegını duşunduklennı bıze aktarıyor Unlu Afrıka gezgınlerı Slaıı ley ve Lıvıngstone da yamyamlık haKkında Arap köle tuccarlarından yam ikıncı n lden bılgı sahıbı olmuşlar Bu arada Arap kole tu'carlarının yerlılere de beyazların yamyam o duğunu soyledıklerı bılınıyor Ateşe oturtulmuş kaynar suyla dolu bır ka zanın ıçınde haşlanmakta olan beyaz ge; gin ve çevresınde dans eden yerlılerın bulunduğu yamyamlık tabloları ve abartnalı öykuler sömurgecılerın duşgucunden kav naklanmış olsa da ınsan etı yemc pratığının" önyargılardan uzak bır bıçımdo antropologlar tarafından yenıden ele alınm ı sı bu tartışmaya ışık tutacak bır gelışme (Bild der VVlMenschaft10/87) Dr O Fınsch'ın Güney Paslfik'te Yenı Britanya adalannda 1883 yılında belgeledığı ' bır yamyamlık vukuatı Bu tur resımlerde fantezı ve gerçeğin hangı oranda karıştığı bılmemıyor.