Katalog

B İ LİM T A R İ H İ Sovyetler'in Galilesi En büyük Sovyet biyoloğu Vavilof, "proleter biyoloji" gibi görüşleri reddettiği için, "vatan hainliği", "İngiliz casusluğu" suçlaması ile ölüme mahkum edilmişti. oskova'dan Haberler" Dergısı'nde yayımlanan "Nikolaı Vavilof: Bilgin ve Şehit" başlıklı yazı, bılım adamlarının da azap çektığı Stalin donemıyle başka bır alanda hesaplaşmayı başlattı Donomın en unlu Sovyet bıyoloğu Nıkolaı Vavilof, "proleter biyoloji" akımının savunucusu Lyssenko tarafından vatan haınlıgı ıle suçlanmış, duzmoce mahkpmede once ıdama sonıa omur boyu hapse mahkuın olmus ve 1943 yılında olnıustu Moskova dan Haberler" Dorgısı Vavilof u şımdı overken, Lyssenko'yu yerın dıbıne butırıyordu Ancak bır hafta sonra, dy nı dprgıde, 7 altın madalyah Lyssenko'nun oğlunun Vavılof'u yerpn babasının tezlerını haklı çıkartan bır ılanı yayımlanıyor ve "proleter biyoloji" goruşlerının Sovyetler'de hâla taraflarlarının bulunduğu anlaşılıyordu Stalin dönemi ve bilim Çeviri: Betul K. SÖyîî /# M VavilofLyssenko savaşı 1889 yılında Moskova'da doqan Vavllof, tarım eğıtımı gördukten sonra 1912 yılında Avrupa'nın buyuk bıyolojı laboratuvarlarını gezdı Londra'da VVİIİıam Bateson'un labo ratuvarında da ıncelemelerde bulundu Bateson, bılındıgı gıbı Mendel'ın bıtkılcr ev renı ıçın kanıtladığı soyaçekım yasalarının hayvanlarda da gpçerlı olduğunu ılk olarak belırleyen genetık uzmanlarından bırıdır Vavılof. Rusya'ya donuşunden sonra 1917 yılında Saratov Unıversıtesı'ne profesor olarak atandı 1921'de ıse Petrograd Botanık Enstıtusu ne yonetıcı oldu En genç uye olarak kabul edıldığı SSCB Bılım Akademısı'nde, 1920ve 1930 yılları arasında bırçok bılınısel deneyı yonettı ve turlerınde tek olarak kabul edılen çeşıth bılkılerı yetıştırmoyı basardı Bu kolcksıyon, hapse gırmesınden sonra ortadan kaldırıldı Tarım otjrenımı goıen Vavilof, daha sonra genetık ılmıne karşı bır eğılım duydu ve Sovyetler'de modern genetığın lıderlerınden bırı nalıno goldı Ancak çok kısa bır sure sonra 'proleter bıyolojı' bu 'kapıtalıst bılımo' kar şı cıkacaktı Klasik genetik, sonradan elde edılen karakterlerın genler tarafından taşınmadığını lcat ettığı "proleter biyoloji ' kuramını kabul etmedığı ıçın, Vavılofu "cadı kazanma" atan 7 madalyah Lyssenko açıkça ortaya koyduğu ıçın, karşıt grubun şımşeklerını uzerıne çekıyordu Gregor Mendel, bozolye uzerınde yaptığı bırçok araştıı ma sonunda 1865 yılında, ooyaçekımı bö hrleyen ıstdtıksel kuraNarı ortaya çıkarmıstı Bu kurallara gore, kahtırnsal faktorler meloz leştırılmış yapılarda ve bırbırı ardına gelen nesıllerde, bağımsız parçacıklar olarak ka bul edılır ve olduklan gıbı kalarak ortaya çıkarlar Bu kalıtımsal faktorler her nesılde ıs tatıksel kuralların olabılırlık oranına baqlı olarak bırbırlerı ıle bırloşırler Boylelıkle, ılk melez neslın tek bıçımlılığını. parçacıkların bır bırınden dyrılması ve gelecek nesıllerın çeşıtlılığı ızler Mendel buluşunun organıze olmuş varlıkların evrım tarıhınde hıç de yabana atılma yacak bır soruyu yanıtlayacağına ınanıyor du Ancak o devırde buna gereken ılgı gosterılmedı Daha sonra 1900'lere doğru Fran sa'da Lucien Cuenot ve Ingıltere'de VVİIİıam Bateson, Mendel yasalarının hayvanlar evrenıne, bu yuzden de yaşayan varlıkların her turune uygulanabıleceğını buldular Amerıkalı bıyolog Thomas Hunt Morgan, Mendel'ın varsaydığı bağımsız kalıtımsal fak torlerı tanımladı Bunlar kromozomlar ıçınde bulunan genlerdı Öncelerı Mendelızme karşı olan Morgan 1910 yılından sonra bu kuramı destokledı Morgan bır sırkesıneğı soyunun Mendel kanunlarına uygun olarak df> ğışım gosterdığını deneylerı ıle kesın olarak belırlemıstı Thomas Morgan aynı zaman da llnkage' (bırçok genın bır kromozom uzerınde bulunması ve tek bır kalıtımsal blok gıbı hareket etmesı) ve crossıngover' (parçaların bır kromozomdan dığerıne geçmelerı) olaylarını açıklamıştı Bu ıkı olay genlerın neden her zaman 'bır kalıtım ruletının' bolmelerınden tamamen rastlantısal olarak fırlamadıklarını ve gruplarla soydan soya geçebıldıklerını ortaya koymaktadır Boylelıkle Mendelızm, Darwın teorısını bıraz değıştıren NeoDarwınızm akımını des tekleyen bır nıtelık kazanıyordu Çunku bu ıkı akım da sonradan elde edılen karakter lerın kalıtımla ıletılemeyeceğını çunku bu ka rakterlerın genlorı değıştıremeyeceğını ortaya koymuşlardı Molekuler bıyolojı, Mendel'ın ' parçacıkla rının", kromozomlar ıçırıde bulunan DNA molekulune bağlı olduğunu ortaya çıkardı Kalıtımsal bılqı DNA'da RNA'ya doğru gıde rek. ozel pıoteınlerın nasıl bırleşeceğını gosteren kodu ıletır "Proleter biyoloji" Lyssenko tarafından goklcıo cıkarılan bıyolojı ıse klasik genetığın tum değerlerıne karşı çıkar Lyssenkızm, kalılımın bır somut temelı uldugu kromozomlar uzerıne yerleş mış genler bulunduğu gerçeklerını reddeder ve "her yaşam zerreciğinin diğer soylarda ortaya çıkacağım" ılerı surer Boylesı bır varsayıma gore. bıtkılorın ozsuyu da en az polon kadar kalıtımsal faktorlerı taşırlar Mendel Kanunları, ıstatıksel olasılık uze rıne kuruldukları boylelıkle de bıyolo|iye Marx, Engels ve Lenln'ın oğretılerı ıle ters duşen bır belırsızlık getırdıklerı ıçın Lyssenko tarafından reddedılırler "Proleter blyolojı" sonradan elde edılen karakterlerın kalıtımı uzerıne yenıden varsayımlar ılerı surer ve çevrenın ınsan vucudunu değıştırerek ana babadan geçen soyaçekım faktorlerını de etkıleyeceğını behrtır Lyssenko ya gore, organızmalar bır cınsten otekıne gecebılır ve çavdar zararlı ota, arpa buğddya donuşebılır Vavilof hem yerıne goz ko yan Lyssenko nun hem de Sovyetler de tarımın gıderek qerılemesının kurbanı olmuş tur Hukumet Vavılof'un enstıtulerı ıçın ulasılamayacak hedefler belırledı Bunların arasında, her bölgede kolaylıkla yetışecek ve urun alına Hapiste oldu 'Hepımızı dırı dırı yakabtlırler, dma hıçbırımızt cak bır buğday turunun uç yıl ınanclanmızdan vazgeçıremeyecekler Unlu Sovypt biyoloğu Vaqıbı kısa bır surede yetıştırıl vilof yaşamı pahasına bılıme sad//t kaldı ve uyduruk goruşlon ka mesı de bulunuyordu bul elmedı Lyssenko ıle suç ortağı1 ve sufloru Isaı Izrailevıç Prezent, genetık kanlığını Vavılof'un yuruttuğu Lenın larım uzmanlarını sabotajcı ve becenksızlıkle suçsal Bılımler Akademısı başkanlığına getırıldı ladılar ve kendılorı ıstenılen çeşıtte bıtkıyı uç Bu akademının bırçok uyesı tutuklandı ve degıl ıkı bucuk yılda yetıştıreceklerını ılerı surhalkın duşmanı olarak nıtelenen Vavılof'a duler savaş açıldı Kendısını bekleyen tehlıkenın Işte Lenın Akademlsi Tarım Bllimleri ozel bılıncınde olan Vavilof 1939 yılında şoyle dı toplantısı 1936'da bu olaylardan sonra yapılyordu "Hepımizı dırı dırı yakabilirler, andı Basın ıkı genetık' akımın savaşımından cak hiçbirimizi inançlarımtzdan vazgeçıuzun sure bahsettı Tum bılımsel tezler polıremeyecekler " (Bu sozler, geçen kasım tıkanın ıçınde boğuldu Ve Lyssenko'nun ta ayında Pravda'da yayımlandı Makalenın yaraftarları daha baskın çıktı zartarı olan ıkı Akedemı uyesı. "Galileo'nun Vavilof 1937 yılında toplanacak olan Ulusblle bu kadar ileri gıdemediğinl" vurgululararası Genetık Konferansı nda Sovyet hu yorlardı kumetını temsıl etmek uzere adaylığını koy25 Mayıs 1939 yılında. Lyssenko'nun başmuştu Bu gırışım Lyssenko ve yandaşları ıçın kanlığında bır soruşturma komıtosı kuruldu ıkı yonlu bır tehlıke oluşturuyordu Vavilof Marksızmın tek bılım olduğunu dunya bılımhem klasik genetığın gerçekleştırdıklerını lerının gerçek teorılerının Marx Engelb ve gun ışığına çıkartacak hem de Lyssenko'nun Lenın tarafından ortaya atıldığını ılerı suren varsayımlarının ve teknıklerının yararsızlığıLyssenko Vavılof'a şöyle dıyordu "Bana nı ortaya koyacaktı 1937 yılı ılkbahar aylakarşı itaatsizlik gosteriyorsunuz... Buna rında Stalin 'partı ıçınde çözulmeler oldukarşı blr onlem almanın zamanı geldi sağunu ve Trockı yandaşları ıle haınlen ortadan nırım..." kaldırmak ıçın onlemler alınması gerektığını" 1940 yılının ağustos ayında, AlmanSovyet vurgularken bır anlamda Lyssenko'nun elı Paktı ıle Sovyetler'e bağlanan Romanya'nın ne buyuk bır koz vermış oluyordu Lyssenko Bukuvın bolgesınde bır araştırrna gezısıne ve Prezent 'Lyssenkızm' e karşı tum geneçıkan Vavilof, tutuklandı Hılelı bır dava dutık bılımcılerını "halk duşmanı" ılan etmek zenlendı Yalancı tanıklar Vavılof'un Ingııçın kampanyaya başladılar liz casusu. Sovyet tarımını baltalayan bir Vavilof da polıtık suçlamaların hedefı hasabota|cı olduğunu ılerı surduler 9 Temmuz lıne geldı, ancak kendısı hıçbır zaman bu tur 1941 tarıhınde ölume mahkum edılen Vavıbır sıldhı kullanmadı Iş arkadaşlarından bırı lof'un cozası daha sonra muebbet hapse daha sonra Vavilof ıçın "O, bu şekılde saçevrıldı 26 Ocak 1943 tarıhınde Saratov Ha vaşmayı beceremeyecek bir blllm adamıypısanesınde öldu Tum dokumanları ortadan dı" dıyecektı Vavilof, Lyssenko'ya verdığı kaldırıldı Başka genetıkçıler ve bıyologlar yanıtta, bugun ıçın kabul edılecek başka bır surgune gondenldılpr bazıları kaçmayı ba varsayım olmadığını, bunun ıçın de, gelenekşardı sel bılımın bır kenara atılması ıçın bır neden Sovyet Yuksek Mahkemesı 1955 yılında goremedığını belırtmıştı Vavılof'u yenıden saygmlığına kavuşturdu Ancak mantık Lyssenko'nun yobaz ofkeAncak bu kararın, Sovyet genetık bılımı uze sı karşısında çok guçsuz bır sılahtı Ulusla rıne hıçbır etkısı olmadı Lyssenko kurumun rarası Genetık Kongresı 1938 yılına ertelenbaşında 1965 yılına kadar kaldı Sovyet ba dı daha sonra da organızasyon komıtesının sını, ulkede genetık bılımın artık normal bıbırçok uyesının tutuklanması uzerıne ıptal lım yoluna gırdığını vurgulamaktan kaçınmıedıldı Lyssenko ıse 1935 yılına kadar baş yor (Scıence & Vie)