Katalog

^ ^ Ulkemize bilim ve teknoloji müzesi gerekli •• Ziyaretçilerin bilimin temel konularında deneyler yaparak ögrenmelerini sağlayan çağdaş bilim müzeleri, yeni bir eğitim kurumu kavramı oluşturdu. Miraç Banu Sezgin akın çevrenizdekı müzeyi gezdıniî mi hiç? Yoksa siz de ilkokul oğretmemnızin önderliğinde yaptığınız zorunlu geziden sonra bir kez daha gıtmek ıçin pek fırsat bulamayanlardan mısınız? Ne yazık kı ülkemizde müze kavramı belleklerde "eski... ıssız. taş toprak yığını karanlık bir depo" olmaktan öteye geçememış, belki de çok kaba bir tahminle varlığını yalnızca turistik amaçlar için sürdürdüğü düşünülen binalar olarak görulmüştür. (Günlük konuşmalara yerleşen ve alaycı nitelemeler ıçın kullanılan "müzelik" sözcüğünu de unutmayalım bu arada.. ) Bu yaygın yanlışlığı, bir yönü ile ülkemızdeki arkeoloıı müzelerınin çoğunluğuna ve onların vıtrın arkası sunuşlarına bağlamak mümkündür Arkeolo|ik bir bulguyu gereğınce tanıyıp değerlendirmeye tek nık bilgısı yeterli olmayan, gereksinimı olan bilgiyi bir rehbere sormaya çekınen ve vıtrindeki yazılı açıklamayı okumaya üşenen tipik bir zıyaretçı ıçın, tekrar gıtmeye fırsat bulamamasının nedenı "...bir dolu irili ufaklı taşın bir daha gorulecek nesi olduğu " sorusudur Gerçekte temeldekı eksıklık, müzelerın caddenın köşesındekı basıt binalar değıl, evımızdekı televızyon, radyo ya da ansiklopedı gıbı bir iletişim ve bılgılenme aracı olduğunun kavranamamasıdır Evet, müze bir ıletışım aracıdır Görme duyumuza hıtap etmesı yanında süresiz ınceleme vo araştırmaya da olanak tanıması nedeniyle dığer tüm araçlar arasında en etkılı olanıdır "Müzeler, ulusiarın varlıklarını koruyabilmeleri, yeni nesillere tüm maddi ve manevi değerleri aktarabilmeleri amacıyla bilgilerin derlendiği, korundu ILIM lıKNIK ğu, araştırılıp halka sunulduğu kurumlardır." Bu işlevler nedeniyle de günümüzü, geçmişi ve geleceğı bir arada yaşayan, yaşatan, apayrı dünyalardır. Burada, bu haftadan başlayarak bu dünyalardan bırını bilim ve teknoloji müzelerinl tanıtmaya, örneklendirmeye çalışacağız. "Bilim ve teknoloji müzeleri endüstri devriminin ürünleridir. Kuruluşlarındaki ana amaç, yeterli bir teknik öğretimden yoksun olan işçilerin kullandıkları teknoloji ve bunun bilimsel dayanakları konusunda bilgı sahibi olmalarını sağlamaktı. Bu nedenle ilk bılım ve teknoloji müzelerınde genellikle sergi salonları, kütüphaneler, konferans ve seminer salonlarından oluşan üçlü bir kuruluş öngörülmüştür. Müzeyi gezen işçi, kendisinin de bir parçasında görev aldığı üretim sürecinin tamamını tanıyacak, sürecin gerisindeki bilimsel ve teknolojik mantığı kavrayacaktı. Bu alandakı bilgisıni genişletmek isterse kütüphaneden yararlanacak, konferans ve seminerlere katılabilecekti." (1) Londra'daki 'Sclence Museum' ve Münıh'teki 'Deutsches Museum' bu uygulamalara örnek gösterilebilir ^2^|XİLbQ^Sfl ^^^T S A Y I : 89 12 CUMARTESI PARASIZ EKI KASIM 1988 Beyninizi daha yakından tanıyın Türkçe, bilim dili olabilir Tatlı, kişiyi canlandırır mı? Bilim müzelerine doğru Böcekler nasıl uçar? Katil arıjara karşı uzay teknolojisi Toplum ve akıl hastaları Kentlerde smog oluşumu. ua kı sıcak hava tabakası, yüzeye yakın olan soğuk havanın yükselmesinı önlüyor. Rüzgârsız havada hava kütleleri karışmadığından atık gazlar soğuk havayla birlikte kentin üzerinde asılı kalıyor. Y Yarını yaşatan müze 19. yy başlarında bir bilim adamı, John Stuart Mlll, bilimin ve metodolojisinin deneye dayalı olduğunu, eğer amaç gerçekten kışıye bilimsel ve teknolojik mantığı kavratmaksa bunun yolunun ziyaretçiyi, ızleyicı olmaktan çıkartıp katılımcı hale dönüştürmek olduğunu, bunun da ancak bu yönde tasarlanmış sergilerle sağlanabileceğini savundu. 0 zamana kadar genelde durağan bir vitrin arkası sergilenDevamı 2. Sayfada Dikkat: Nefes almak tehlikeli! K Şıkago Bılıın vc Sanayı Muzcsınde, bir zıyaretçı teleskopla gökyüzünü ıncclıvor ' ışın gelmesiyle birlikte kentlerde, özellikle sanayi bölgeleri içindeki ı yerleşım yerlerinde hava kirliliği sorunu, yine en önemlı sağlık konularından biri oldu. Altmışlarda hava kirliliği so mut bir sorun olarak doğdu. Kirli havayı artık görebiliyor, tadabiliyor, koklayabiliyor, kısacası hissedebiliyorduk. Smoke (duman) ve fog (sis) sözcüklerinden elde edilen "smog" sözcüğü, artık hava olmayan bu "havayı" ifade etmek üzere günlük yaşamdaki yerinı almıştı. Ve hava kirliliği, sonunda o kadar kötü bir noktaya geldi ki büyük şehırlerde "Dikkat: Nefes almak sağlığa zararlıdır" şeklinde uyarı levhalarının asılması doğru olacaktı. Havayı kirleten sanayı kuruluşlannın yoğunlaştığı yerleşim merkezlerinde hava kırlıiıği yüzünden toplu ölümler görulmeye başlanmıştı. Hava kirliliğinin olağanüstü Devamı 2. sayfada