Katalog

ÇEVRE VE SAĞLIK EKİM A Y I N D A G Ö K Y Ü Z Ü Kurşunun insan sağlığına etkileri Ertuğrul Erdin Kurşun ve insan Akanyıldız yağmuru Aslan takımyıldızı içindeki Venüs, güneşten 3 saat önce doğacak. ODTÜ Amatör Astronomi Topluluğu Gökyüzündeki göz doktoru Çift yıldızlar urşunun insan sağlığını tehdıt eden bır madde olduğu uzun suredır bılınıyor Kurşunun toksık etkısı partıkel buyukluğune, vucuda gırış şeklıne ve vucut sıvısında çdzunebılırlığıne bağlıdır Kurşun sıs, duman, buhar ve toz şeklınde solunum yolu, su, ıçecek, yıyecek şeklınde ağız yolu ve organo kurşun bıleşıklerı ıse den yolu ıle alınmaktadır Kurşun eşya veya anorganık bıleşıklerı ıle temas etmek hıç de tehlıkelı değıldır Ancak ağıza almak veya teneffus etmek sakıncalıdır Toz ve buhar şeklınde alınanın resorbsıyonu ağız yolu ıle alınandan daha kolay ve hızlıdır Kurşun alkıller beyın fonksıyonunu etkıler Etkısı kronık değıldır, bılakıs akut toksık psıkoze şeklındedır ve ölume kadar göturur Organızmanın almış olduğu kurşun ıdrar yolu ıle dışarı atılır, ancak atılan mıktar az olduğundan böbrek ve karacığerde bırıkımler olur Kemık dokusuna karşı şıddetlı afınıtesı olduğu Içın orada da bırıkır Akut kurşun zehırlenmesi kusmaya, kendınden geçmeye, bılıncını kayıp etmeye neden olur Kronık zehırlenme uzun sure ağız veya solunum yolu ıle alınması sonucunda oluşur K H avanın açık olduğu gecelerde gözlem yaparsak çok sayıda meteor (akanyıldız) görurüz Bunlar yılın belirtı zamanlarında çoğalarak meteor yağmuriarını oluştururlar Meteor yağmurlarının bır noktadan çıkıyor gıbı görunmelerı, bunları oluşturan meteorların bırbırıne parelel yörungeler uzerınde hareket ettıklerını gösterır Bu noktaya meteor yağmurlarırun saçılma noktası dıyoruz Ekım ayı ıçerısınde ıkı meteor yağmuru gözlemleyebılırız Bırıncısı 12 ekımde maksımum duzeye ulaşacak olan Balık takımyıldızındakı N.PIsclds Meteor yağmurunun hızı ortalama 29 km/sn Dığerı çok tanınmış bır meteor yağmuru Orıon takımyıldızındakı Orionldler. 21 ekımde evrensel saatle 04 OO'te (Turkıye saatı ıle kış saatı uygulamasına göre 2 saat çıkarılır) gozlenebılır, Orıonıdlerın hızı 66 km/sn'dır Koordınatları ıse = 06h20m = 15° Merkur gezegenı ekım ayının başlarında görulemeyecek 26 ekım Merkur batı yönunde en uzun uzanım açısına sahıp olacak Ancak ayın sonlarında Guneş doğmadan kısa bır sure önce görulebılır Afenüs, bu ay Guneş'ten 3 saat önce doğuyor Aslan takımyıldızı ıçınde hareket eden Venus 4 ekımde Regulus'un 0 2° guneyınde ve ay başında parlaklığı 4 1 olacaktır Kırmızı gezegen Mars bu ay Balık takımyıldızında 30 ekımde durağan olan Mars daha sonra doğu tarafında hareketıne devam edecek ve ay başındakı parlaklığı 2 7 olacaktır Jüplter, Boğa takımyıldızındakı yolculuğuna devam edıyor Geceyarısından önce doğan Jupıter, Guneş doğarken gökyuzunde en yuksek gezegen konumunda Tanrılar tanrısının ay başındakı parlaklığı 2 6'dır Saturn gezegenı ıse Yay takımyıldızında Guneş batmadan önce merıdyenden geçıyor ve yaklaşık 3 saat sonra batıyor 18 ekımde Saturn, Uranus'un 1 1° kuzeyınde olacak ve ay başındakı parlaklığı 05'tır D G AYIN İLGİNÇ GÖK OLAYLARI GunSaat (UT) OLAYLAR 1658 Sondördun Venus Ftegulus'un 0 2° guneyınde Merkur, Spıca'nın 1 2° guneyınde Regulus, Ay'ın 1 0° guneyınde öriulme Venus, Ay'ın 06° guneyınde ortulme Ay, Dunya'ya en uzak konumda (405977 km) Yenıay N Pıscıds Meteor Yağmuru Antares, Ay'ın 06° kuzeyınde Saturn, Ay'ın 6° kuzeyınde Uranus, Ay'ın 5° kuzeyınde Neptun, Ay'ın 6° kuzeyınde Saturn, Uranus'un 11° kuzeyınde llkdördun Merkur durağan Orıonıd Meteor Yağmuru Mars Ay'ın 5° guneyınde Ay Dunya'ya en yakın konumda (361111 km) Dolunay Merkur en uzun batı uzanımında (18°) Jupıter, Ay'ın 6° guneyınde Mars durağan 2000 2149 ökyuzundekı yıldızların yaklaşık yarısının Guneş gıbı tek yıldız olmadığını oğrenmek slze şaşırtıcı gelebılır Bu yıldızlar Sirlus gıbı ortak bır kutle merkezı etrafında dönen çıft yıldızlardır Bunlar bırbırlerıne çok yakın ve çekım kuvvetı ıle bağlıdırlar Çıft yıldızları Dunya ve Ay'a benzetebılırız Kımı çıft yıldızların yörungelerı eşlerın bırbırınden sureklı uzakta kalmasını sağlayacak ölçude buyuktur Bu tur yıldız sıstemlerınde her yıldız dığerınden en duşuk duzeyde etkılenerek yaşamını surdurur Dığer yandan bazı çıft yıldızların yörungelerı kuçuktur ve eşler sureklı olarak bırbırlerının çok yakı nındadırlar öyle yakın çıft yıldızlar vardır kı ortak kutle merkezı çevresınde döner ken yıldızların yuzeylerl bırbırıne değer Bu yakın çıft yıldızlarda eşlerden bırının evrımı dığerını önemlı ölçude etkıler Örneğın yıldızların bırınden dığerıne buyuk mıktarda gaz akımı olabılır Astronomlar böyle yakın çıft yıldızlarda kutle transferı olduğuna ılışkın önemlı ıpuçları bulmuşlardır Nasıl yararlanıyoruz? Pekı, gunluk yaşamda çıft yıldızlardan nasıl yararlanabılırız? Sanıyoruz bunun en kolay yolu gökyuzundekı göz doktoru ıle tanışmak Büyükayı takımyıldızı ıçınde bulunan Mizar çıplak gozle çok kolay görulebılır Gözlerınızde bır rahatsızlık yoksa ve dıkkatlıysenız Mızar'ın çevresındekı Alcor yıldızını görebılırsınız 59 ışıkyılı uzakhktakı Mızar gerçekte bır çıft yıldız değıl, bır çıft yıldız çıftıdır Bu yıldızlar etrafında hareket eden Alcor çiftıni de sayarsak Mızar gözler önune 6 kışılık bır aıle olarak çıkar Alcor ve Mızar bırbırı etrafında 20 gunde bır tur tamamlar Bır teorıye göre Mızar eskıden tek bır yıldızdı Kendı etrafında o kadar hızlı dönuyordu kı, sonunda parçalandı ve bugunku 6 yıldızı oluşturdu D Belırtılerı ıse yorgunluk, zayıflık, ıştahsızlık, başağnsı, sureklı kabızlık, yağ ve ağırlık kaybı şeklınde kendını gösterır Çok ılerlemış zehırlenmenın belırtılerı mıde, bağırsak kolıklerı, vucudun alt kısımlarında ağrılar ve duyarlılık, kan dolaşımı bozuklukları, anemı, tıtreme, eklem ve kas ağrıları, el ve kolda yavaş yavaş felçleşme, ve sınır sıstemının bozulması gıbı arızalardır Kurşun enzım zehındır, hucre solunumunu bloke eder, kan hucrelerı dışında omurılığı, sınır hucrelerını etkıler Ayrıca kurşunun kanserojen olduğu da söylenmektedır ' Kurşun kıl mınerallerı, humus maddelerı ve demır oksıtlerı tarafından şıddetlı bır şekılde tutulur Bu nedenle havaya, suya verılen kurşun toprakta bağlanır Suda kurşun su urunlerı canlılarının metalık zehırlenmelerıne neden olur Kurşunun topraktan bıtkıye geçmesı humus cınsıne ve mıktarına, mubadele kapasıtesıne, kıreç mıktarına ve pH değerıne bağlıdır Asıtık ortamda kurşun alınması daha hızlı olur Bıtkı, aldığı kurşunu daha zıyade kök bölgesınde toplar Kurşunun blr yandan ekonomık önemı varken bır yandan da ekolojık tehlıkesı vardır Bu nedenle kurşunu olabıldığınce gerı kazanmaya çalışmak lâzım Boya kalıntıları, organo kurşun çamurları gıbı uretıme özgu artıkların özel artık depolama yerlerınde depolanması gerekır D 1301 0400 And Anndnomeda, Aqr Kava, Aql Kartal, Arl Koç, Aur Arabacı Cam Zürafa, Cap Oğlak, Cas Kralıçe, Cep Kral, Cet Ballna, Cyg Kuğu, Del Yunus, En Nehır. For Fınn, Gem Ikızler, Her Herkul, Lac Kertenkele, Lyn Vaşak, Orı Avcı, Peg Kanatlıat Per Pers Psc Balıklar, PsA Guney balığı, Scl Heykeltıraş, Tau BoTrı Uçgen UMa Buyukayı 12 00 25 26 27 30 04 35 50° i V ,•' İP.r \ 1* ^ Merkur Venus f Mars A lupıter O Saturn •• Uranus f Neptun | GUnes ©