Katalog

Cumhuriyet PARASIZ CUMARTESİ EKİ SAYI 8 3 1 EKİM 1 9 8 8 Bir bakışta nasıl tanırız? Elektronik nöron ve yapay zekâ Teori dediğimiz nedir? Ekim ayında gökyüzü Kurşun ve insan Çizilen plana göre insanın yarattığı fare Yeni yoğurt türleri üretildi Gökdelenden düşen kedi yaşar mı? Derleyen: MuratArın Alçaktan düşüşler kedi için tehliketi. 10 katlı apartmandan düşen kedinin yaşama şansı nedir? 4 ayak üzerine nasıl düşer? ir kedi, gökdelenin 32. katından düştü. 30 saniyelik bir inişten sonra, 100 m aşağıdaki asfalt yola çarptı. Öldü mü? Hayır. Bir veteriner klinikte iki günlük dinlenmeden sonra sapasağlam evine döndü. Yalnızca bir dişi kırılmıştı. Bu olay New York'ta yaşandı. Kediye bakan veterinerler, Wayne O.Whitney ve Cheryl J. Mehlhoff, daha önce de bu tür olaylar görmüşlerdi: Manhattan'da havadan kedi yağdığını söylemek abartmalı olur, fakat kedilerin düşüşü üstüne bir çalışma yapmaya yol açacak kadar çok olay olmakta. İşte böyle bir çalışmanın sonuçları Amerikan Veterinerler Birliği Dergisi'nde yayımlandı Çalışma, 6 ile 100 m (2 ile 32 kat) arasındaki yüksekliklerden çoğunlukla beton zemine düşmüş 132 kediyi kapsıyordu. Veterinerler, hastane masraflarını karşılamak ıstemedikleri ya da karşılayamayacakları ıçin sahipleri tarafından iğneyle öldürtülen 17 kedıyı araştırmalarından çıkardılar. Gerıye 115 kedi kaldı. Aralarından 11'ı yaralanmalar sonucu, özellikle göğüs kafesındekı kırıklardan öldüler. 104'ü, yani %90'ı, insanlardaon kez daha fazla ölümcül olan düşüşlerden sonra yaşadı. Tahmin edilebileceği gibi klinik verilerin çözümlenmesi, kedilerdeki yara sayısının ve önemınin, düşüş yüksekliğine göre arttığını gösterdi. Fakat sürpriz, bu yalnızca 7. kata kadar geçerliydi (21 m'ye kadar). Bu yükseklikten sonra düşüşün sonuçları yükseklik arttıkça daha az önemli oluyordu. Bu çelişki nasıl açıklanabilir? Kedi, ağaçlara tırmanabılen etoburlar aılesındendir. işte bu jimnastik, atalarında mükemmelleşmiş bir vestibüler sıstemin evrimine yol açmıştır. iç kulağa yerleşmiş bu sistem, vücudun ivmelenmesini ve pozisyonlarını "ölçer", dengenin kontrolünü saglar Kedi, ayakları yukarı doğru boşluğa bırakıldığında düzelmesini sağlayan, anlık ve çok iyi düzenlenmiş bir dizi hareketten oluşan jiroskopik (dengeleme) refleksi mükemmel olarak kullanır. Bu refleksler, hayvanın tüm düşüş boyunca yaDevamı 2. Sayfada B Gilbert adı verılen kasırga, ikı hafta önce Jamaika, Oomlnik, Meksika üzerinde "esmış" ve uçaklan bile kaldırıp yere vurmuştu. Tayfun veya kasırgalar nasıl oluşuyor? T ropikal bölgelerde çok hızlı fırtınalar halinde beliren rüzgârların dönerek bir merkeze doğru estiği küçük, fakat güçlü siklonlara "tropikal siklonlar" denilir. Siklonlar çok önceden beri Hindistan'da bilindiğinden siklon terimi önce bu bölgelerde kullanılmıştır. Tropikal siklon olarak isimlendirilen bu çok hızlı fırtınalara Hint Okyanusu'nda siklon, Büyük Okyanus veya Pasifik'te tayfun, Meksika Körfezi'nde hurrican veya kasırga, Filipinlerde bagulo, Avusturya'da vvilly vvilly adı verılir. Gerek karada gerek denizde büyük zararlar veren tropikal siklonların oluşum nedenlerinin araştırılmasında büyük güçlüklerle karşılaşılmaktadır. Ancak son yıllarda radar sistemleri ile donatılmış erken uyarı uçaklan ve uyduların yardımı ile tropikal siklonların oluşum nedenleri çözümlenmektedir. Son kurban Meksika'ydı Barış Mater Tropikal siklonların oluşumları Tropikal siklonların oluşumlarında birçok koşulun bir anda gerçekleşmesi gerekır. Bu koşullardan biri geniş okyanus yüzeylerinde sıcaklığın 27°C veya daha fazla olmasıdır. Tropikal siklon veya kasırga, bir merkeze doğru esen, sürtünme ve koriyolis gücü nedeni ile dönüş gösteren tipik bir girdaptır Bunlann çapı 30800 km arasında değışir. Koriyolis gücünün sıîır olduğu ekvatorda pek oluşmayan siklonlar genelde 510° kuzey enlemi ile 5° güney enlemlerınde sıkça gelişır Böylece kasırgalar veya daha geniş terimi ile tropikal siklonlar genellikle yaz sonu ile sonbahar başlarında subtropikal antisiklon çekirdeklerinin yanında ve denız üzerinde oluşurlar Nitekim ekvatoral doldrum veya durgunlar sahasının mevsimlik yeri ile yine aynı sahada, ancak stratosferde meydanâ gelen ve "jet streams" adı verilen güçlü rüzgârlar (hızları saatte 50600 km) sahasının hemen altındaki bölgeler kasırga oluşumu için uygun sahalardır Tipik bir kasırganın çapı yaklaşık 650 km kadardır. Ancak Güneydoğu Asya'daki Çin Denizi'nde oluşan ve tayfun olarak tanımlanan tropikal siklonlar 950 km çapında olabilirler. Tipik bir girdabı andıran ve çok hızlı bir dönüş gösteren tropikal siklonun merkezınde rüzgâr hızı 200250 km'yi aşar. Bu kesimde yükselen çok güçlü hava hareketlerı vardır. Yine bu bölgeDevamı 2. Sayfada