Katalog

YEŞİL SAYFA Çevrebilimci Gözüyle: Sıcak duş almanın zararları da var! Uzun bir günün başlangıcında ya da yorgun blr günün ardından sıcacık bir duş yapmak hanglmizı rahatlatmaz? Hangimiz sıcak bir duşun cazlbesine direnebiliriz? Fakat eçen eylül ayında Kaliforniya'da toplanan Amerikan imyacılar Birliği, sıcak ve uzun süreli duşların sağiığa zararlı olduğunu ileri sürdü. Buket Uzunel Söğüt ağacının böceklere karşı kimyasal silahı S S u kımyacısı Prof Andelman, "Dostlarıma kısa ve soğuk duş yapmalarını önerıyorum" dıyerek konuşmasına başladı Daha sonra, su kaynaklarında bulunan zehırlı maddelerın basınçlı sıcak suyla uzun uzun yapılan duşlarda buharlaşıp, solunum yoluyla vucuda gıren zehırlı maddeler oluşturduğunu vurguladı Evde yaşayan ve duş yapmayan dığerlerı de bu zehırden nasıplerını alıyorlar elbefe Çunku, buhar butun eve yayılıyor ve böylelıkle ev halkını tumden tehdıt edıyor Konuyu bıraz açarak, Amerikan Kımyacılar Bırlığı'nın ne demek ıstedığını ırdelersek, su kaynaklarında en çok bulunan ıkı temel kımyasal TCE (trichloretıl) ve k'loroforma bir göz atmamız gerekecek TCE'nın kaynağı yeraltı suları, kloroformsa suları dezenfekte etmek uzere yapılan klorlama ışlemı sonucu oluşan bir yan urun Sıcak duş sırasında kloroformun % 50 sı, TCE'nın % 80'nı buharlaşıp zehırlı etkı yaratıyorlar Kuvetı doldurarak yapılan banyodakı buhar oranı (duştan gelen suyun toplam alanı duşunulerek) duştakı buharın getırdığı kımyasalların yarısı kadar bulunmuştur Bu da sıcak duş yapmanın en zehırlı temızlenme bıçımı olduğunu göstermektedır Aynı araştırma, duşun sıcaklığının ve suresının artmasının, zehırlı kımyasalların artmasıyla doğru orantılı olduğunu göstermıştır Başka bir deyışle, on dakıkalık sıcak bir duştan aldığımız kımyasal mıktarı, beş dakıkalık duştan tam dört kez daha fazla Bızlerı dostu sayıp, kısa ve soğuk duş yapmamızı öneren Prof Andelman aynı toplantıda, ev ıçınde aılecek yuzyuze kaldığımız dığer tehlıkelerı de şoyle özetlıyor "Içme sularından aldığımız kımyasalların 6100 katı fazlasını banyo, duş, bulaşık ve çamaşır makınelerınden kaynaklanan buharı soluyarak almakta olduğumuz tahmın edılıyor" Bu konudakı sağlık rısklerının ancak tahmın duzeyınde kalmasının nedenı olarak solunum yoluyla vucuda gıren kımyasallar konusunda, mıde yoluyla alınanlar kadar fazla araştırmanın henuz yapılmaması gosterılıyor Amerikan Çevre Koruma Kurumu (EPA) mıde yoluyla alınan kımyasallar konusunda yaptığı araştırmalardan şu sonucu elde etmıştı Içme sularındakı dezenfektan klor nedenıyle oluşan kloroform yuzunden Amerıka'da yılda 201000 kışı kanserden ölmektedır Kloroformun deney hayvanlarında kanserojen (kanser yapıcı) oldu ğu da saptanmıştı Prof Andelman'ın uyarılarına destek sağlayan başka araştırmaların sonuçlarına göre onbır kımyasal maddenın ev ıçı kullanımı, açık havada kullanımına göre 25 katı buyuk tehlıke oluşturmaktadır Bu çalışmada 600 kışılık bir grup, evde, ışte, arabada havayı ve nefeslerını ölçen monıtörler takmışlardır Nefes ölçumlerıyle kandakı kımyasallar kaydedılmış, aynca yaşadıkları ev ve ışyerlerıne de monıtörler yerleştırılmıştır Işte sonuçta saptanan en tehlıkelı yedı eylem ve ortam. Evdeki 7 tehlike 1. Sigara içmek, 2. Slgara ıçenlerin evlerlnde yaşamak, 3. Araba surmek, 4. Sıcak duş yapmak, 5. Benzln Istasyonları ve benzln doldurma ışlemi, 6. Kuru temlzleme ve kuru temlzleme dükkânları, 7. Oda spraylari, böcek oldürücü spreyler. Şımdı bu lısteye bakıp, o guzelım sıcak duşlardan (eğer sular akıyorsa ve havagazı yeterlıyse ) vaz mı geçeceğız? Ya da sigara ıçmeye, kuru temızleme, oda spreylerıne veda mı etmelı? Hayır, fakat bıraz dıkkatle kendımızı ve evımızdekılen koruyabıllrız Nasıl mı'' Kısa suren sıcak duş ve ılık/soğuk duş yaparak Sıcak duş sırasında banyo kapısını kapatıp, ama mutlaka banyo camını açarak Arabanızı park edeceğınız yer evınıze çok yakınsa (ya da garajınız varsa ve garaj duvarı eve bıtışıkse) arabanızı yakın bir yerde önce soğutup, sonra park ederek Kuru temızleyıcıden aldığınız gıysılerı 6 saat kadar dışarda havalandırıp daha sonra eve alarak Kullanılmış, varım kalmış boya, sprey, çözucu gıbı kımyasalları evde tutmak yerıne kıler, balkon gıbı yerlerde ağzı sıkıca kapatılmış olarak saklayarak veya yıne ağzı sıkıca kapalı olarak atarak Sıgaraya gelınce Artık akcığer kanserınden söz eden çevrecı ve sağlıkçılardan kımse etkılenmez olduğuna göre, ben bu kez leukeamıadan (kan kanserı) bahsederek, sigara tJryakılerını etkılemeyı deneyeceğım insanlarda leukeamıamn en etken nedenının benzen adlı madde olduğu saptandı Benzen, sigara ıçenlerin evındekı havada, ıçmeyenlere göre % 50 fazla bulundu Sigara ıçen bir ınsan gunde 2 mg benzen alırken, sigara ıçmeyende bu mıktarın 0 2 mg olduğu ölçuldu Pekı, sigara ıçen annebabaların evınde bu zehırı solumak zorunda olan çocukların suçu ne? Bu sorunun yanıtını sigara tıryakılerı versın' Ev ıçınde dışardakıne göre çok daha fazla zehırleyıcı olan kımyasallar konusunda araştırmalar surerken, sıcak duş sevenler, "bazıları sıcak sever"ın artık tarıhe karıştığını duşunmekte haklılar Berı yandan "Turk hamamı ve Fın saunasının tehlıkelerı" adlı epısodun da kapıda bekledığınden hıç kuşkumuz yok Söğüt ağaçların ürettlöl zehirli sallsilen, maddesî bazı böcekieri kaçırırken, bazıların iştahını arttırıyor. B Su kaynaklarında bulunan zehırlı maddelenn, basınçlı su ıle buharlaşıp solunum yoluyla vucuda gırdiğı iddıa edılıyor. ıtkıler obur zararlı böceklere karşı korunmak ıçın değışık yollar gelıştırmıştır Bazı bıtkıler uzun ve sıvrı dıkenlerle böceklerın gözunu korkutur, yıne de bu dıkenlere aldırmayan açgozlu böcekler vardır Bıtkıler tarafından uretılen kımyasal maddeler bırçok bıtkının yararlandığı etkın bir savunma yöntemıdır Ancak bu konuda en ıddıalı olan bıtkılerın bıle zayıf yanları vardır Daha ılgıncı, bu kımyasal sılahın dramatık bir bıçımde gerı teptığı de olur Bıtkı kendı sılahı ıle yenık duşer Kalıfornıya Unıversıtesı'nden J Z Smıley, beslendığı bıtkının zehırlı maddesım kendı savunmasında kullanan bir bocek turu bıldırıyor Söğut (Salx) ağaçları salısılık asıdın zehırlı bir glıkozıdı olan salısın maddesım uretırler Sıerra Nevada'da yetışen bir soğut turunun kuru yapraklarında yuzde 5 oranında salısın mevcut Boyle yuksek salısın yoğunluğu olan bıtkılerın böcek hucumlarına karşı ozellıkle lyı korunması beklenırdı Oysa durum ne yazık kı tam tersını gösterıyor Aynı bolgede yaşayan bir bıtkı zararlısının salısıne karşı ozel bir ılgısı var Yapraklarında ne denlı çok salısın bulunursa böceğın ıştahı daha fazla artıyor Bocek aldığı salısını ozel bir salgı bezınde glıkoz ve salısılaldehıde parçalıyor Bu bezın salgısı boceğı başka canlılara yem olmaktan koruyor Karıncalar, dığer bocekler ve orumcekler salısınlı böceğe yaklaşamıyorlar Sıerra söğutlerı don olayı nedenıyle böceğın yaşamadığı yuksek bolgelerde yetışebılıyor Daha aşağıdakı ağaçlar salısın boceğı tarafından yenıp bıtırılıyor Kalıfornıyalı bılım adamları salısın maddesının söğute nasıl bir avantaj kazandırdığını henuz çözebilmış değıller. Belkı mıkroorganızmalar veya yabanı hayvanlar salısınden etkılenıyor D