Katalog

TTz\ Işınla gelen sağlık Tıp, lazer ışınıyla böbrek taşlarının parçalandığı haberlne önce omuz silkmişti. Ama bugün lazer, göz hastalıklarından böbrek, mesane, pankreas, safra kesesi taşlarını yok etmekten, tümörlerl öldürmeye ve damar kireçlenmelerini parçalamaya kadar her alanda kullanılıyor. Derleyen: tsmail Murat lazer tıbbının henüz işin başında olduğunu söylüyor ve "Lazer tedavisinin bcyutlarını şimdiden kestirmek oldukça güç" diyor Hofstetter. 1960'da ilk yakut lazerinin mucidi Amerikalı fizikçi Theodore Maiman da herhalde bir gün yüksek enerjili lazer ışınlarının böbrek taşlarını paramparça edeceğini aklına getirmemıştı. Gerçekten Maiman'ın buluşu önceleri pek yankı yaratmamıştı. Hiçbir bilimsel dergi Maiman'ın buluşu ile ilgilenmemiş, yayımlamak zahmetini göstermemişti. Ancak lazerin yazgısı hızla değişti. Birkaç yıl içinde teknoloji lazerin nimeilerini anlamıştı. Ardından lazerin ilk tıbbi uygulaması geldi: Göz doktorları yüksek enerjili ve küçük bir alana odaklanmış lazer ışınlarını gözün hasarlı ağtabakasını onarmak ve göz küresinden ayrılan ağtabakayı yenıden eski yerine "kaynak yapmak" için kullanmışlardı. Bu öncü çalışmanın parlak sonuçlarından cesaret alan diğer tıp dalları da lazerden yararlanmak için sıraya girdiler. Teknoloji ile tıp arasında bir köprü daha kurulmuştu. Doktorların elindeki "ışın bıçağı" T ıbbın kurucusu olarak kabul edilen Hipokrat'ın ortaya attığı* varsayılan genel bir tedavi kuralı vardır: "Otların iyileştiremediği hastalığı bıçak, bıçağın iyileştiremediği hastalıkları da alev iyileştirir." Hipokrat "otlarla", hastalıkların tedavisinde kullanılan yararlı otları; "bıçakla", cerrahi tedavi yöntemlerini ve "alevle" de yaraların dağlanması yöntemini anlatmak ıstemışti. Ufak değişiklikler yaparak üstadın özdeyişini güncelleştırmek mümkün. "Ot" yerine kullandığımız ilaçları, "bıçak" yerine neşteri ve diğer cerrahi araçları, "alev" yerine de "lazeri" oturttuğumuzda, Hipokrat'ın 2500 yıllık "tedavi denklemini" günümüzün koşullarına uygun bir biçimde çözmüş oluyoruz. ilaç tedavisi ve cerrahinin uzun bir geçmişi olmasma karşın lazer tedavisi, 70'li yıilarda tıbbın gündemine giren bir tedavi yöntemı. 1972'den beri kendi alanında lazerle başarılı sonuçlar alan hekimlerden ürolog Dr. Hofstetter, gerek tedavi gerek te"şhis olanakları yönünden "LASER"sözcüğü "Light Amplification by Stimulated Emission of Radiation" sözcüklerinin baş harflerinden oluşan bir kısaltma. Türkçesi, "uyarılmış ışın salınması yoluyla ışığın güçlendirilmesi" anlamına geliyor. Maiman'ın ilk lazeri silindir biçımındeki bir yakut (rubi) çubuktan oluşuyordu. Çubuğun parlatılmış uçlarından biri ince bir metal tabaka ile ışığı geçirmeyecek şekilde kapatılmıştı. öbür uç ise ışığa karşı yarı geçirgen nitelıkteydi. Çubuğun çevresinde sarmal (helezoni) yapıda bir ışık kaynağı yer almaktaydı (LASER hakkında ayrıntılı bilgi için Bkz. Bilim Teknik, S.3 ve 17). Aygıtın ışın kaynağını çalıştınnca yakut çubuğun içine ışık pompalanıyordu". Işık yakut çubuğun aynaya benzer duvarları arasında bir tenis topu gibi sayısız kez çarparak yansıdıktan sonra yarı geçirgen duvardan dışarı fırlıyordu. Işığın üretilip güçlendirildiği materyale göre katı sıvı ve gaz lazerleri vardır. Tıpta kullanılan daha çok NeodymYAG lazerldlr. Neodyum, yitriyum, aluminyum oksıtten meydana gelen bu kırmızı ötesi ışın lazeri, diğer lazerlerde olduğu gibi bazı özel nıteliklere sahip. Söz konusu lazer ışınları güneş ışınlarının tersine, tek bir dalga boyundan meydana geliyor. Ayrıca ışın demetleri yoğun bir bıçımde odaklanmış olduğundan doğrusal bir yolda uzak hedeflere dağılmaksızın erişebiliyorlar. Bu tür bir ışın dalga boyuna göre değişen ve fiziksel olarak farklı etkiler gösteren yüksek bir enerji yoğunluğuna sahip oluyor. Tıbbı ilgilendiren lazer ışınlan arasında NeodymYAĞ, C 0 2 , Argon ve bunların yanında Morötesnazeri sayılabilir. Kırmızı ötesi NeodymYAĞ lazerinin özelliği, yüzeysel dokulara hasar vermeden geçerek 6 mm'lik derinlikte etkisini göstermesi. Bu derinlikte kırmızı ötesi lazeri, ışınlama süresine göre kurutucukavurucu, buharlaştırıcı yeya kömürleştirici bir etki gösteriyor. NeodymYAĞ lazerıyle tümör dokularını buharlaştırmak ve aynı zamanda tümöre giden kan damarlarını "kaynak yaparak" kapatmak mümkün. Yine kırmızı ötesi lazer gibi, gözle görülmeyen türden bir ışın demeti yollayan COo lazsrl bütün enerjisini vücut yüzeyinae bırakıyor. Bu etkısınden dolayı bir ışın bıçağı denebilir CO 2 lazerine; yüzeysel dokuları kolayca Kesebiliyor. Argon lazerinin yeşil ışığı, gözün ağtabakasını kaynatarak yapıştıran ışın türü. Ayrıca Argon lazeri hemanjiyom gibi urların deriden kesilmesinde işe yanyor. istenmeyen dovmeier de Argon lazeri ile kazınabiliyor. Doktorun görünmeyen ışın yönünü beliıieyebilmesi için COo ve NeodymYAĞ gibi görünmeyen ışıntarın yönüne giden görünür nitelikte bir lazer ışını, örneğin HelyumNeon türü bir lazer kullanılıyor. Bu "pilot ışın" tam tamına tedavi ışınıyla aynı noktaya Isabet ediyor. Vücudun derinliklerinde çalışmak gerekiiğinde lazer ile birlikte Üstte bir çocuğun yüzündeki, doğuştan mevcut heman/iyon (bir damar tümörü). Hemanıiyon önce lazer cerrahisıyle kuçultüldükten sonra bölge, plastik cerrahıyle onanlıyor. (Altta). bir endoskop, yani iç organları görme olanağı sağlayan bir optık sistem kullanılıyor. Lazer ışınlarının dokular üzerinde üç değişik etkisi söz konusu: 4şık etkisi Isı etkisi "Yüksek Enerji" etkisi Işık etkisinden beklenen, monokrom lazer ışığının hücredeki metabolik süreçleri olumlu yönde etkılemesi. Örneğin bu yolla romatizma ağrılarının dindirilmesi veya yara iyileşmesınin hızlanması umuluyor. Lazerin ısı etkısinin açığa çıkmadığı bu düşük dozda ne denli etkili olduğu henüz kesin olarak bilinmiyor. Bu "yumuşak lazerin" hastalar üzerinde sadece psikolojik yönden olumlu etkisi olduğu iddia edilmekte. Batı Almanya'nın önde gelen lazer tedavisi araştırma merkezlennden biri Lübeck kentinde. Dr. Hofstetter bu tıp merkezinde çalışıyor. "Lazerle vücudun içindeki veya dışındaki ışığın erişebileceği her tümörü yok edebilirsiniz" diyor Horeettetter "beyin tümöründen serçe parmaktaki deri kanserine kadar tepe 10