Katalog

1218 MAYIS 2021 SALI DOLAR AVRO STERLIN FAİZ ekonomi@cumhuriyet.com.tr BORSA EKONOMİ ALTIN CUMHURİYET ALTIN 24 AYAR 8.3100 1.3 kuruş 10.0700 3.2 kuruş 11.7300 7.1 kuruş 17.94 Sabit 1454 12.92 puan 3359.00 61.3 lira 493.29 2.61 lira Restoran ve kafeler ‘paket servise devam’ diyen kısmi açılma kararına tepkili Kapamayı bırak, aşıla! Mutluluğun Türkiye, ramazan ayındaki 17 günlük tam kapanmanın ardından kısmi normalleşme dönemine başladı. Açık alanlarda tam ALİ CAN POLAT açılma beklerken, “paket servise devam” kararıyla karşılaşan kafe ve restoran işletmecileri, “hayal kırıklığı” yaşadıklarını belirterek tepki gösterdi. İşletmeciler, alışveriş merkezleri (AVM) saat 20.00’ye kadar açıkken, yeme içme katındaki kafe ve restoranların sadece paket servisi verebilmesinin ise çelişkili olduğunu belirterek “Dayanma gücümüz kalmadı” dedi. 1 Haziran’a kadar süreceği açıklanan yeni açılma dönemini yorumlayan Ramazan Bingöl Tüm ResAçık mekânlarda HES kodu sorgulaması ile hizmet vermeye hazırlanan işletmeciler “hayal kırıklığı” yaşadıklarını açıkladı. İşletmeciler kapama değil, aşılamanın hızlanmasını istiyor. toranlar ve Turizmciler Derneği (TÜRES) Başkanı Ramazan Bingöl, belli kurallarla açılma beklerken hayal kırıklığı yaşadıklarını belirtti. Bingöl, kararın çelişkili olduğunu ifade ederek şunları söyledi: “Biz, ramazandan önceki gibi yine yüzde 50 kapasite ve HES kodu sorgulaması ile hizmet verebilmeyi bekliyorduk ancak açıklanan karar bizi çok şaşırttı. Şimdi sektörün ayakta kalabilmesi için acilen uygulamaya geçilmesini istediğimiz başka bir öneri var. Dünyadaki birçok ülkeden veriler aldık, görüştük, birçok ülkede bu uygulama var. Hemen şimdi mekânların açık alanlarına müsaade edilmesini istiyoruz. Açık alanı olmayan mekânların da kaldırımlara masa atabilmesine izin verilmeli. Bizim en yüksek ciro yaptığımız ay, ramazandı. Kapandığımız için hiç para kazanamadık, sektör gerçekten çok zor durumda.” Bingöl, hammadde fiyatlarında artış olduğunu da hatırlatarak bu artışa paralel olarak tüketiciyi zamlı fiyatların beklediğini de belirtti. Kaderimize terk edildik Sektörün dayanacak gücünün kalmadığını belirten Turizm Restaurant Yatırımcıları ve İşletmecileri Derneği (TURYİD) Başkanı Kaya Demirer de “Kapalı mekânlar olan AVM’ler ve toplu taşıma araçları hizmet verebiliyorken neden aynı AVM’nin içinde terası ve açık alanı bulunan restoranlar, kafeler açılmadı, bunu sormak istiyoruz” dedi. Bilimsel açıdan restoranların açılmamasının bir sebebi bulunmadığını söyleyen Demirer, şöyle konuştu: “Sektörün bu kadar kaderine terk edilmesi gerçekten akıl alacak bir durum değil. Hiçbir şekilde geleceğimizi bilmiyoruz, bu kararlar bizi şaşkına uğratıyor. Biz, 1 Haziran’dan sonra ruhsat saatlerimizde hizmet vermek istiyoruz. Diğer ülkelerde bu takvim böyle ilerledi. Ancak anladığımız kadarıyla bu iş kapanmayla değil, aşılama ile rayına girebilecek bir şey. Bizde söz konusu aşı olunca kimse bir şey söylemiyor, yalnızca kapanma önlemleri alınıyor.” Kaya Demirer 8.30’DA DENGE ARIYOR Dolar, bayram dönüşü sakin! Dolar/TL, 12 Mayıs’taki hacimli son işlem gününde ABD enflasyonunun beklentilerin oldukça üzerinde gelmesinin, gelişmekte olan para birimleri genelinde yarattığı baskıyla 8.3’ten 8.5’in üzerine kadar yükseldikten sonra, dün sabah bayram sonrası yeni haftaya 8.4 civarında başladı. Gün boyu da 8.328.45 lira arasında aşağı yönlü hareket etti. Öte yandan 5 yıl vadeli CDS’ler dün, 402407 seviyesinde oluştu. Küresel piyasalarda dolar, Asya’da koronavirüs kısıtlamalarıyla ilgili endişelerin yeniden artmasından destek buldu ancak Fed, faizleri düşük tuttuğu için yatırımcılar doların değer kaybetmesini bekliyor. l Ekonomi Servisi 78.3 MILYON AVRO ÖDENDI Arçelik, Whirlpool Beyaz Eşya’yı aldı Arçelik, ABD merkezli beyaz eşya üreticisi Whirlpool’un Manisa’daki işletmesi içerisinde yer alan iki fabrikası ve depolama alanına sahip olan Whirlpool Beyaz Eşya Sanayi ve Ticaret AŞ’yi 78.3 milyon Avro’ya satın almak üzere anlaşma imzaladı. Anlaşma, Whirlpool’un Manisa’da yıllık toplam 1.3 milyon adet soğutucu ve 1.4 milyon adet çamaşır makinesi kapasiteli üretim tesisleri ve depolama alanını kapsıyor. Arçelik’in yatırım yaptığı yıllık 2.7 milyon adet üretim kapasitesine sahip olan çamaşır makinesi ve soğutucu fabrikalarından 3 yıl boyunca Whirlpool’un Avrupa’daki şirketlerine ihracat gerçekleştirilecek. Satın alma ile Arçelik’in yurtiçinde üretim tesisi sayısı 10’a yükselirken, toplam istihdamı da 1000 kişi artacak. İlgili otoritelerin onayının alınması dahil, kapanış koşullarının gerçekleşmesini takiben satın alma işlemi tamamlanacak. TÜİK VERİLERI AÇIKLANDI Üretici fiyatları nisanda durdu TÜİK’in “Tarım Ürünleri Üretici Fiyat Endeksi, Nisan 2021” raporuna göre TarımÜFE’de, 2021 yılı nisan ayında bir önceki aya (aylık) göre yüzde 0.79 azalış, bir önceki yılın aralık ayına göre yüzde 7.53, bir önceki yılın aynı ayına (yıllık) göre yüzde 21.77 ve 12 aylık ortalamalara göre yüzde 18.80 artış gerçekleşti. Yıllık oran, mart ayında yüzde 22.06 idi. Aylık en fazla artış yüzde 13.99 ile turunçgiller, en fazla azalış yüzde 2.88 ile çeltikte görüldü. Nisanda, endekste kapsanan 77 maddeden 14’ünün ortalama fiyatı azaldı, 10 maddenin fiyatı değişmedi ve 53 maddenin fiyatı arttı. l Ekonomi Servisi YILIN ILK 4 AYINDA FAIZ ÖDEMELERINE 67.5 MILYAR LIRA GITTI Bütçe açığı 17 milyar TL MUSTAFA ÇAKIR Hazine ve Maliye Bakanlığı, dün 2021 yılı nisan ayı ve ilk dört aylık merkezi yönetim bütçe gerçekleşme sonuçlarını açıkladı. Nisanda bütçe giderleri yüzde 2.1 artışla 110.7 milyar TL olurken, bütçe gelirleri yüzde 43.8 artışla 93.8 milyar TL’de kaldı. Bütçe 16.9 milyar TL açık verdi. Fazi dışı denge ise 1.7 milyar lira fazla verdi. Ocaknisan döneminde ise giderler yüzde 9.7 artışla 432 milyar TL, gelirler yüzde 36.4 artışla 437.9 milyar TL oldu ve bütçe 5.9 milyar TL fazla verdi. Faizi dışı denge de 73.4 milyar lira fazla verdi. Faiz giderlerine ise nisanda yüzde 9 artışla 18.5 milyar lira, ocaknisanda yüzde 22.1 artışla 67.5 milyar lira gitti. Geçen yıl salgının ağır etkisi ve ertelemelerle özellikle mart ve nisan aylarında vergi gelirleri düşmeye başlamıştı. Bu yıl aynı dönemde açılmanın da etkisiyle vergi gelirleri hızla arttı. Nisanda vergi gelirleri tahsilatı geçen yılın aynı ayına göre yüzde 55.4 artarak 76.3 milyar lira oldu. Geçen yılın ocaknisan döneminde 225.2 milyar lira olan vergi gelirleri ise bu yılın aynı döneminde 331.4 milyar liraya çıktı. Vergi gelirleri tahsilatında 4 aylık dönemde geçen yıla göre yüzde 47.2 oranında artış oldu. 781 milyon ‘gizli’ Nereye harcandığı gizli tutulan “örtülü ödenekten” nisanda 52.7 milyon lira, 4 aylık dönemde ise 781.4 milyon lira harcama yapıldı. Kiralanan araçlar için nisanda 27.9 milyon lira, 4 ayda 93.7 milyon lira ödendi. Hizmet binaları için de 4 ayda 87.7 milyon lira kira ödemesi yapıldı. Hava taşıtı kiralama giderlerinde nisan ayındaki büyük artış dikkat çekti. Bu taşıtlar için martta 2.8 milyon lira kira ödemesi yapılırken, nisanda bu rakam 44.8 milyon liraya fırladı. Salgın nedeniyle organizasyonlar büyük oranda azaltılmış olmasına karşın temsil ve tanıtma giderleri için ocaknisan döneminde bütçeden 26.8 milyon lira çıktı. Nisanda 40.9 milyar lira cari transfer gerçekleştirildi. Yıl başından bu yana yapılan cari transfer toplamı 186.6 milyar lira oldu. “Görevlendirme giderleri” olarak gösterilmeye başlanılan görev zararları kapsamında nisanda bütçeden 8.4 milyar lira, 4 ayda ise 30.7 milyar lira çıktı. Sosyal güvenlik kurumlarının 4 aylık görev zararları 27 milyar lirayı aştı. Aralarında kamu bankalarının da bulunduğu mali kurumların aynı dönemdeki görev zararı da 2.3 milyar liraya ulaştı. l ANKARA BISAM’ın açlık sınırı nisanda 2 bin 816 liraya çıktı ‘Asgari’ye 10 lira kaldı Birleşik Metalİş Sendikası Araştırma Merkezi’nin (BİSAM) hesaplamasına göre do¨rt kis¸ilik bir ailenin sagˆlıklı beslenmesi ic¸in aylık yapması gereken harcama tutarı (açlık sınırı) nisan ayında 2 bin 816 TL’ye yükseldi. Ac¸lık sınırı u¨zerinden hanehalkı tu¨ketim harcamaları esas alınarak yapılan hesaplama sonuc¸larına go¨re yoksulluk sınırı da 9 bin 739 TL’ye ulaştı. Bu rakamlar geçen mart ayında sırasıyla 2 bin 716 TL ve 9 bin 395 TL idi. Bu verilere göre ayrıca 2021 yılı için belirlenen 2 bin 826 liralık net asgari ücrete de çok yaklaşıldı. Mayıs ayıyla birlikte asgari ücretin açlık sınırının altında kalması kaçınılmaz görünüyor. Yine BİSAM’ın açıkladığı verilere göre yetis¸kin bir erkegˆin sagˆlıklı bir bic¸imde beslenmesi ic¸in tu¨ketmesi gereken gıdaların aylık kars¸ılıgˆı 758 TL oldu. Bu degˆer yetis¸kin bir kadın ic¸in 733 TL, 1518 yas¸ bir genc¸ ic¸in 800 TL, 46 yas¸ arası bir c¸ocuk ic¸in 524 TL. Böylece do¨rt kis¸ilik bir ailenin sagˆlıklı bir bic¸imde beslenebilmesi ic¸in gu¨nlu¨k en az 93.85 TL harcaması gerektiği de ortaya çıktı. İzmir ilk sırada Aras¸tırma kapsamında u¨c¸ bu¨yu¨k şehirle ilgili açıklanan ac¸lık sınırı verileri de dikkat çekti. Buna go¨re I·zmir’de ac¸lık sınırı 3 bin 39 lira olarak belirlendi. I·zmir’i, I·stanbul 2 bin 974 liralık ac¸lık sınırı ile İstanbul takip etti. Ankara’da ise ac¸lık sınırı 2 bin 760 lira olarak tespit edildi. Bir anlamda İstanbul, işçilerin hem salgınla hem yoksullukla en çok mücadele ettiği kent oldu. l Ekonomi Servisi Çayda alım fiyatı 3.87 lira oldu Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan, Toprak Mahsulleri Ofisi’nin 2021 alım fiyatlarını açıkladı. Kabine toplantısı sonrasında konuşan Erdoğan, “Sert ekmekli buğday alım fiyatı 2 bin 250 lira, arpa alım fiyatı 1750 lira, kırmızı mercimekte ton başına 5 bin lira, nohutta ise 4 bin 50 lira olarak belirlenmiştir. Ton başına hububatta 275 lirayı, bakliyatta ise 910 lirayı bulan prim ve destekler verilerek üreticilerimizin giderlerine katkı sağlayacaktır. Çay üreticilerimiz için alım fiyatı: 752 milyon tonun üzerinden çay alımı yaparak toplamda 2 milyar 760 milyon lira ödeme gerçekleştirdik. Bu yıl için yaş çay alım fiyatı kilo başına 3,87 liraya destekleme ile birlikte 4 liraya yükseltilmiştir” bilgisini paylaştı. CHP Rize İl Başkanı Saltuk Deniz, yaş çay alım fiyatının destekleme fiyatı ile birlikte 5 TL olmasını istemişti. resmine özlem.. Körfez savaşının Iraklıların canlarını çok yaktığı günlerden gülümseten bir fotoğraf karesini anımsadım.. Mermilerin delemeden çukurlar açtığı kalın duvarlara yuva yapmış kuşların yaşam sevinçleri, kim bilir bu ödül almış fotoğrafı görmüş ne çok insanın yüreğini ısıtmıştır? Tiyatro sanatımızın ustalığı, yeteneği büyük sanatçıları arasında, sesi kadar her koşulda içi gülümseyen gözleri ile ışık saçan sevgili Işık Yenersu’nun, Körfez savaşının acılarını yansıtan Cumhuriyet gazetesinin Strateji Dergisi’nin kapağındaki bu fotoğrafa verdiği duyarlı tepki hâlâ kulaklarımda. Çok özlemişim.. Bayram günlerinde Filistin halkına, çocuklarına, kadınlarına biçilen acıların dehşeti sonrasında, insanların acıları üzerinden gülümsetebilecek fotoğraf karelerinde neler olabileceğinin düşünü kurmak istemiş olabilirim. İsrail bombardımanlarında ölenlerin cenazelerinin koşturularak toplu mezarlara götürülmelerinin fotoğraf kareleri, görüntüleri acıları ile yarışırcasına hızla gözlerimizin önünden kayıp giderken.. Yaşananlar kameralardan canlı yansıtılamasın hesaplı olsa gerek, gazetecilerin kaldıkları otelin yerle bir edilmesi kuşkusuz siyaseten hesaplanmış bir eylem. İnsanların yaşam direnci ile sonradan çizilebilecek, bir küçücük mutluluk için şimdilik hiçbir kare düşünemedim.. Ama galiba dünya ölçeğinde, insanlığın gelişimi ile çok ters işleyen, çok kirli bir dünya, emperyal çıkarlar sarmalında, en çok da sarmalın içinde nefes alabilmek için çırpınan sıradan insanların, tepkilerinin aynası, en dipten, tabandan gelen tepkilerin yansıması eylemlerin haberlerinden ufaktan ufaktan umutlanmaya başladım.. HHH Amerika’nın, İsrail’in, İngiltere’nin, AB ülkelerinin içinden çıkan protesto eylemlerinin haberleri, görüntüleri, giderek etki yapan boyutları, şimdilik mutluluğa özlem ölçeğinde gibi görünseler de bir o kadar değerli ve anlamlı.. En azından siyasal İslamın en güçlü siyasetlerinin iktidarları rollerinde başı çekenlerin, “Tavşana kaç tazıya tut diyen” ikiyüzlü oyunlarının yanında, tartışmasız bedeli olan haklılıktan yana çıkışların örnekleri olarak değerli. Benzeri travmalarda benzeri ülkelerde yaşanan alışılmış başını toprağa gömen duyarsız çoğunluğun varlığında değişen bir şeylerin de yaşanmakta olduğunun ilk habercileri.. En azından geçmişten tanıklık edilmiş bir dönemi anımsatıyor.. Hani Amerika’nın Vietnam’da acımasız kan akıttığı yılların sonrasında, bedel ödeyen Amerikalı askerlerin yaşadıklarının tepkilerinden beslenmiş bir akış, dönem, çıkarlara isyan süreci vardı ya..1968’in dünya ve ülkemizdeki gençlik direnişlerinin ardından, Londra’da bir dil kursunda AB ülkelerinden gelmiş gençlik olarak buluşmuştuk. Öğretmenlerimiz bizi Vietnam karşıtı mitinge taşımışlardı. Yüz binler meydanları doldurmuş, kiliselerdeki protesto ayinlerine katılmış, Amerikan elçiliği önünde soluksuz protesto gösterileri yapmışlardı.. Henüz o çaptan çok uzak ama hafta sonunun protesto gösterilerinin görüntüleri bir yeni başlangıcın habercileri olabilecek gibi.. HHH Bizim iç dünyamızda yaşadıklarımız üzerinden de küçükten küçükten benzer yansımaların ardı arkası kesilmez oldu gibi. Hafta sonu Karadeniz’in en uç kıyılarından doğadan yana yükselen tepkilerin simgesi, kadınların fotoğraf kareleri çok çarpıcıydı. Direnişlerini kırmak üzere kullanılan etkin jandarma gücü karşısında yılmadan duran yaşlı, bir o kadar inatçı duruşlu güçlü kadınların fotoğrafları çok etkiliydi. Ağaçların üstüne bile tırmanmaktan çekinmez olmuşlardı. Dimdik duruşlarıyla inanılmaz etkiliydiler. Dün, direnenlere daha şiddetli baskının haberleri ulaştı.. Oysa Urfa’dan tarikat liderinin cenazesinde, virüs cenazelerinde kim olursa olsun genel kural aile yakınları dışında kimselere izin verilmemesi uygulaması zorunlu bir önlem adına geçerli olacakken.. Vali, milletvekilleri, belediye başkanı sarmalında elbette müritlerinin lebaleb kalabalık katılımlarıyla yapılan törenin fotoğrafı, siyasetin yürüdüğü yollarda değişen hiçbir şeyin olmadığı, olamayacağının meydan okumasının sayısız örneklerine bir yenisi katılmış oluyordu. Çok merak ediyorum, önümüzdeki yakın günlerin gündeminde çalışanların, işçiler, emekçiler yanında çaresizlikte kilitlenip kalmış esnafın, çok sayıda örgütlenmenin, yaşamları adına seslerini duyurma çırpınışlarının eylemleri sıralanmış gibiler.. Birlikte bile değil, teke tek, en çaresiz durumları, sorunları adına ses duyurma çabasındalar. Üstüne üstük güvenlik önlemleri adına ne isteniyorsa yapmaya da hazırlar. Bu en yasal, en masum hak arayışlarına lütfedip izin verebilecekler mi? Hep yaptıkları gibi en haksız, en yasadışı şiddetle güç gösterisiyle susturmayı mı seçecekler? Thodex’te haciz başladı 400 bine yakın kişinin mağdur olduğu Thodex kripto para borsasına ilişkin soruşturmada ilk haciz işlemi yapıldı. Şirketin Kadıköy’deki ofisine giden haciz memurları 3 lüks aracı haczetti. Thodex mağdurlarının avukatı Sinan Keskin, “Ofis içerisinde coin’lerin yer aldığı gizli bir sistem gördük. Bunlar da haciz tutanağına geçirildi” dedi.