Katalog

14 10 MAYIS 2021 PAZARTESİ KÜLTÜR NFT’nin en önemli özelliği, bu sayede orijinalliğinin korunabilmesi, kopyalanamaması! NFT’nin sahtesi yok! Chris Torres’in “Nyan Cat” adlı 590.000 USD’ye satılan işi. NFT’ler dijital pazarlarda satılıyor Şifreli olan NFT, sanatta bir devrimdir. Sanat dünyası NFT’yi kullanıyor, alıyor, satıyor ama bu grubun dışında ne kadar biliniyor, tartışılır. ÖZNUR OĞRAŞ ÇOLAK Bu kavram yeni bir dünyanın ilk ve halen yabancısı olduğumuz öğelerinden biri. ArtDog çağdaş sanat dergisi, konunun taraflarıyla konuşarak NFT ile ilgili birkaç dosya hazırladı. Derginin İstanbul Genel Yayın Yönetmeni Şebnem Kırmacı da bizim sorularımızı yanıtladı. Kırmacı, “NFT’yi anlamak sancılı bir süreç; konu hakkında o kadar çok okuma yaptığım halde baştan sona anlamakta zorlanıyorum. Bilindiği gibi NFT’nin açılımı Nonfungible token başka bir eşi daha bulunmayan varlık demek. Mesela Bitcoin “fungible” yani başka bir bitcoin ile değiştirebilir, eşsiz değildir. NFT ise Ethereum blockchain’e (blokzinciri)’ ait. Ethereum da bir kripto para birimi. Taklit edilmesi, kopyalanması, değişimi mümkün olmayan kripto para birimi NFT’nin bu kadar ses getirmesinin nedeni satılabilen sanat eserleri. NFT tabanlı sanat işi eşsiz ve değiştirilemez olduğu için diğer kripto paralardan farklı olarak her biri kendine özgü özelliklere sahip token’ları ifade ediyor. Sanat eserinin içinde bulunan bu token’lar işin değerini belirliyor. Şifreli olan NFT’ler ne kopyalanabiliyor, ne değiştirebiliyor. NFT’den başka para birimi ile takas edilemiyor. Eserin bağlandığı blockchain altyapısı verileri şifreli bir şekilde tutuyor ve istenmeyen kişilerin erişimi bu şekilde engelleniyor. Sonuç olarak sanat eseri özgünlüğünü koruyor ve kopyalanamıyor” diyor. Kırmacı, “Bildiğimiz dünyada her türlü sanat eseri kopyalanabiliyor diyor ve ekliyor; “Bugün hâlâ dünyanın belli başlı sanat eserlerinin sahte olup olmadığı hakkında tartışmalar sürerken NFT sanatında kopyalama yapılamaması global sanat dünyasını heyecanlandırıyor. Yediden yetmişe herkesin bildiği Mona Lisa tablosunun bile hâlâ sahte mi gerçek mi olduğu tartışmaları sürerken NFT’nin sanat eserini benzersiz ve kopyalanamaz kılması nereden bakarsanız bakın bir devrimdir.” Peki nerden alınır bu NFT’ler? NFT’leri elbette süpermarketlerden ve benzeri yerlerden satın alamayız. Bu dijital sanat eserlerini satın almak için Ephimera, Mintbase, Opensea, Nift Gateway, Portion, SuperRare ve Terra Virtua gibi dijital pazarları ziyaret etmek gerekiyor. NFT patlamasından sonra en çok konuşulan konulardan biri dijital sanat koleksiyonerliğinde bir evrim yaşanması oldu. Bu arada dijitale aktarılabilen her şeyin NFT olarak satılabildiğinin de altını çizelim. ‘Moronlar’ Kırmacı, “Kripto para blok zincir firması Injective Protocol dünyaca ünlü sokak sanatçısı Banksy’nin eserini yok ederek NFT’ye çevirdi. Injective Protocol Banksy’nin 2006 yılında ürettiği “Moronlar” adlı eserini 95 bin dolar ödeyerek bir sanat galerisinden aldı. Sonrasında “BurntBanksy” adlı bir Twitter hesabı açıp işi yakarak yok ettiği videoyu canlı olarak yayımladı. Üzerinde “Siz moronların gerçekten bu boktan şeyi satın alacağınıza inanamıyorum,” yazan iş, yakılmadan önce blok zincir altyapısına yüklenip NFT’ye dönüştürüldü. İşin NFT versiyonu 382 bin dolara alıcı buldu” diyor. Kalıcı olacak mı? Dünya gündemine oturan bir diğer NFT macerası Elon Musk’ın sevgilisi olan müzisyen Grimes’ın erkek kardeşi Mac Boucher ile ürettiği WarNymph adlı 10 eserden oluşan seriyi 20 dakika içinde 6 milyon dolara satması oldu. Akıl almaz NFT satışları devam ederken bu işin kalıcı olup olmayacağı konusunda birçok tartışma sürüyor. Sanat eserleri, videolar hatta tweet’ler artık sanal dünyada sertifikalandırılıyor, eşsiz olan bu ürünler kripto paralarla satın alınıp sadece sizin oluyor... Sanat dünyasının bir süredir yabancısı olmadığı ama sıradan insanların yeni fark ettiği bir kavram NFT. İngilizce açılımıyla “NonFungible Tokens” Türkçesiyle “takas edileORHUN ATMIŞ meyen/değiştirilemeyen jetonlar”. Şimdiye kadar bir sanat eserini satın aldığınızda yaşanan bir şüphe vardı; sahte mi, kopya mı? Dijital dünyada NFT devreye giriyor. NFT’ler, dijital ortamdaki eşsiz, yani orijinal bir varlığın dijital sertifikasıdır. NFT’ler dijital paraların aksine takas edilemiyor. NFT’ler eşsiz olmaları dolayısıyla koleksiyon ürünü olarak kabul ediliyor. Amaç koleksiyon Fiziksel dünyada olduğu gibi dijital ürünlere sahip olmak yaygınlaştığı için 2017’de ortaya çıkan NFT’lere bugüne kadar yüz milyonlarca dolar harcandı. Twitter’ın CEO’su Jack Dorsey, ilk attığı tweet’i 2.9 milyon dolara sattı. ABD’li sanatçı Beeple’ın (Mike Winkelmann) eserlerinden oluşan bir kolaj ise müzayede evi Christie’s tarafından düzenlenen açık artırmada 69.4 milyon dolara alıcı buldu. Bu konuyu Uluslararası Plastik Sanatlar Derneği Başkanı, ressam, yazar Bedri Baykam’a sorduk. Bedri Baykam: Dijital tapu sayesinde sanat eseri çalınamıyor, orijinalliği korunabiliyor NFT, bir eserin dijital tapusu Bedri Baykam NFT’leri şöyle tanımlıyor: “NFT’ler, sanat dünyasında yepyeni bir dönemeç. Çağın nabzı, bu değişimin kaçınılmaz tetikleyicisi. İleride, İzlenimcilik veya Pop Art kadar kalıcı olacak yeni bir sayfa mı olacak yaşayarak göreceğiz. Bedri Baykam NFT’ler bir eserin dijital tapusu. Sanatçılar bu sayede eserlerini dijital ortamda pazarlayabiliyorlar. Dijital cüzdan, herkesin görebildiği bir hesap defteri gibi. Bu yöntemin en önemli noktası, bu dijital kimlik ile korunan “ürün”ün hiçbir şekilde çalınamaması veya kopyalanamaması. NFT’ler, satışının üzerinden asırlar geçse de ‘eserin orijinalliğini koruyan değiştirilemez dijital bir tapu’ olarak da öne çıkıyor, çıkarılıyor! Kripto para dünyasının ‘art’ yansıması. Gerek Mike Winkelmann’ın 69.3 milyon dolara satılan şaşırtıcı eseri, gerek efsane grafitici Banksy’nin bir işinin yakıldıktan sonra dijitalize edilerek NFT’lere dönüştürülerek satışa çıkarılması, gerek basın ve televizyonların konuya gösterdikleri büyük ilgi, konunun kotasının sanat tüccarları ve sanatçılar arasında gözle görülür şekilde yükselmesine neden oldu. ‘Fiyatlar ne kadar kalıcı?’ Biz sanatçılar da konuyu ilgiyle izlerken bir yandan da bu yeni dünya hakkında aklımıza sayısız soru geliyor: Bu fırlayan, fakat ne kadar güvenilir ya da gerçek olduğunu kimsenin tam anlayamadığı fiyatlar ne kadar kalıcı? Ne kadar daha böyle patlamalar eşliğinde ilerleyecek? Daha da ötesinde bugün o kadar güvenceli ve aşılmaz kaleler olarak görünen NFT’ler, hacker’ların radarına girecek mi, ne kadar zaman içinde teknolojik değişimler ve aksaklıklar bu gidişatın ışıltılı dünyasına gölge düşürebilecek? Sanatçılar gerçek anlamda, para dışında bu yeni kulvardan tat alabilecekler mi, hepsini yaşayarak izleyeceğiz. Bu alemin içinden çıkan perspektifteki potansiyel soyut ve gri alanlar saymakla bitmez. Tabii ki dünyada sayısız koleksiyoner ve sanatçı bu işlerden özellikle uzak duracak. ‘Ben boyanın dokusunu, fırçanın izlerini, ressamın pençesini yapıtta görmek istiyorum’ veya ‘Ben rüyasını gördüğüm yapıtı ellerimle oluşturmak istiyorum’ diyecekler. Bir kısmı inatlarından vazgeçecek, bir kısmı ise bu konuda yeminli kalacak, bununla da övünecek, bu şimdiden belli. Sonuç: Antenler açık, şüpheler ayakta, ufuk çizgisi sisli, yağışlı ve gözlerimiz bir adacık aramakla meşgul... Beeple’ın NFT ile 69.4 milyon dolara satılan kolaj eseri... Bugay’ın öyküsü 10 bin dolara satıldı Zeynep Bugay’ın fantastik tarzda kaleme aldığı kitabı “Proti Adası’nın Esrarı” adlı eserinin içinde yer almayan, ancak tüm seriyi tasarlamasına sebep olan “Anne” isimli ilk öyküsü NFT teknolojisi ile www.rarible.com’da 3 Ethereum’dan (yaklaşık olarak 10 bin 300 dolar) satın alınarak Türk edebiyat dünyasında dijitalizasyonun kullanımında bir ilk oldu. Bugay’ın kitaptaki Mırmır isimli kedi kahramanın tüm serüvenini tasarlamasını sağlayan, kitaba eklenmemiş, yazarın el yazısıyla 2016 yılında kaleme aldığı “Anne” isimli ilk öykü önce NFT teknolojisi ile dijital olarak teliflendirildi. Eser block zincirinde yer almasının ardından, bir gün gibi kısa bir sürede kripto para birimi olan Ethereum ödenerek satın alındı. Böylece ülkemizde edebiyat alanında da bir NFT ilki yaşandı, hem de kitap satış rakamlarının çok da üstünde bir gelirle? Sivaslı halk ozanı Ali Doğan yaşamını yitirdi BIR süredir pankreas kanseri tedavisi gören 71 yaşındaki Sivaslı halk ozanı Ali Doğan yaşamını yitirdi. Sivas’ın Yıldızeli ilçesinin Doğanlı köyünde dünyaya gelen Doğan, müzik yaşantısının dışında ilkokul öğretmenliği yaptı. 1973 yılında ilk plağını çıkardı. Yirmiye yakın kırkbeşlik plağı, kırk kadar da kaset ve CD’si var. Otuza yakın türküsü ise TRT denetiminde geçmiştir. Doğan, pazartesi günü Yıldızeli ilçesi Doğanlı köyünde toprağa verilecek. Savaşın kadın kahramanları Macar Kültür Merkezi’nde Macar Kültür Merkezi, 1. Dünya Savaşı zamanında erkeklerin savaştığı esnada kadınların yaptığı “kahramanlıkları” bir sergide bir araya getiriyor. Kadınların Macaristan’da hayata geçirdiği faaliyetlerin yanında Türkiye’deki çalışmalarına da yer veren sergi 18 Nisan – 28 Mayıs tarihleri arasında gezilebilecek. ‘Sevda Bir Ateş Buldu Sende’ İş Sanat’ın, Edip Cansever’in eserlerinin yer aldığı “Sevda Bir Ateş Buldu Sende” başlıklı şiir dinletisi ile sezonu tamamlıyor. İmgelerin şairi Cansever’in “Sonrası Kalır”, “Eylülün Sesiyle”, “Kirli Ağustos” ve “Yerçekimli Karanfil” şiirlerinin de seslendirildiği dinletinin ilk gösterimi İş Sanat’ın YouTube kanalında ve internet site sinde 10 Mayıs’ta saat 20.30’da yapılacak. Atilla Birkiye’nin hazırladığı, müzik yönetmenliğini Serdar Yalçın’ın üstlendiği, Mehmet Birkiye’nin sahneye uyarladığı dinletide şiirler, Tilbe Saran, Metin Belgin, Bülent Emin Yarar ve Hakan Gerçek tarafından seslendiriliyor. İş Sanat’ın pandemi sebebiyle çevrimiçi sürdürdüğü 21. sezonunda yayımladığı Nâzım Hikmet Bir Tren Kalkar Haydarpaşa Garı’ndan, Gülten Akın Kestim Kara Saçlarımı, Cahit Sıtkı Tarancı Düşten Güzel başlıklı şiir dinletileri ile Sait Faik Abasıyanık Her Şey İnsanı Sevmekle Başlar, Haldun Taner İnsan Sadece Bir Araç başlıklı hikâye dinletileri ücretsiz izlenebilecek. ‘Veronika’nın Dünyası’... Ayçe Abana’nın yazdığı ve yönettiği “Veronika’nın Dünyası” oyunu, online olarak 10 Mayıs saat 20.30’dan 11 Mayıs 23.59’a kadar seyredix üzerinden izleyicisiyle buluşuyor. Oyun, hayatta olmanın yaşama değerini oluşturmadığına karar veren Veronika’nın on günlük öyküsüdür. Yaşamın hüznü ve mutluluğu üzerine girişilen bir sorgulama... Normalin ve normalleşmenin süreci... Oyunda, Ayçe Abana, Ömer Varol, Gülden Güney, Igor Onur Yıldız, Berk Emili, Elçin Akyüz, Gözde Dalan, Başak Erk, Uğur Ercan, Ahmet Yıldız rol alıyor. Erdal Özyağcılar ve Berna Laçin. Donald Churchill’in ‘Hoşgeldin Boyacı’ online Walter, hayatı boyunca aktör olma hayalleri kuraryazdığı, Arif Akkaya’nın yönettiği ve Füsun Günersel’in dilimize çevirdiği “Hoşgeldin Boyacı” online 15 Mayıs saat 20.30’dan, 16 Mayıs saat 23.59’a kadar seyredix üzerinden izlenebilir. Oyunda, Berna Laçin, Erdal Özyağcılar ve Gözde Çetiner rol alıyor. Oyun konusu kısaca şöyle; ken para kazanmak adına boyacılığa başlamıştır. Bir gün bir evi boyarken birden Marcia ile karşılaşır, üzerine kapı çalınır; gelen kocası tarafından aldatılan Jane’dir.