Katalog

DIŞ HABERLER dishab@cumhuriyet.com.tr 7 14 NİSAN 2021 ÇARŞAMBA Lavrov, Tahran ziyaretinde yaptırımlara karşı tutumunu yineledi, AB’ye tepki gösterdi Birlik mesajı verdiler Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, Kahire temaslarının ardından dün Tahran’daydı. Ziyaret, ABD ile Avrupa Birliği’nin her iki ülkeye de baskıyı artırdığı bir dönemde gerçekleşti. Lavrov, İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani ve mevkidaşı Cevad Zarif ile bir araya geldi. Zarif ile ortak basın toplantısında konuşan Lavrov, “ABD’nin nükleer anlaşmayı uygulamaya tam anlamıyla dönüş yapması gerektiğini” söyledi. “İran’a karşı getirilen yasadışı yaptırımların yanı sıra İran’la işbirliği yaptıkları gerekçesiyle yabancı şirketlere uygulanan tüm yaptırımların kaldırılması gerektiğini” kaydetti. ‘Süreci baltalamayın’ Lavrov, ABD gerekli adımları atarsa İran’ın derhal anlaşmanın tam manasıyla uygulanmasından yana hareket etmeye hazır olduğunu ifade etti. Avrupa Birliği’nin (AB) İran’a uyguladığı son yaptırımları da eleştirdi. Lavrov, “AB’de bir koordinasyon eksikliği varsa, bu talihsizlik. Eğer bu karar Viyana’da anlaşmayı kurtarmaya yönelik görüşmeler devam ederken kasıtlı olarak alındıysa, bu talihsizlik değil, suçtan daha kötü bir hata. Süreci baltalamaya yönelik her türlü girişimi kınıyoruz” ifadelerini kullandı. Nükleer anlaşmaya ilişkin ABD ile İran arasında dolaylı görüşmeler geçen hafta İran Dışişleri Bakanı Zarif, Rusya’nın ülkesi için stratejik önemde olduğunu belirtti. Rus mevkidaşı Lavrov’dan ise Washington’a “Nükleer anlaşmaya dön” çağrısı geldi. Görüşme sonrasında iki ülke arasında kültür alanında bir anlaşma ve biyolojik güvenlik alanında işbirliği belgesi imzalandı. Viyana’da başlamıştı. Zarif ise yaptırımların ya da ülkesine yönelik sabotajların ABD ile nükleer müzakere imkânı sağlamayacağını ve durumu daha karmaşık hale getireceğini söyledi. Rusya’nın ülkesi için stratejik önemde olduğuna işaret ederek “İki ülke liderlerinin kararlarına dayanarak çeşitli ikili bölgesel ve uluslararası işbirliğimiz devam ediyor. Bu her zamankinden daha geniş ve stratejik. Biz bu işbirliğini Astana ve diğer formatlarda sürdüreceğiz” dedi. Zarif, AB’nin İranlı yetkililere yönelik yaptırımlarına karşılık Avrupalı yetkilileri yaptırım listesine alabileceklerine işaret etti. Suriye’de çatışmasızlık bölgeleri uzlaşısının çıktığı Astana sürecinin bir diğer ortağı da Türkiye. İran’dan uranyum kartı İran Dışişleri Bakanı, Natanz nükleer tesisine saldırı düzenlemekle suçladığı İsrail’e yönelik ise şu çıkışı yaptı: “İsrail, saldırıyla İran’ın nükleer görüşmelerdeki elini zayıflatacağını düşünüyorsa çok kötü bir kumar oynadı. Aksine bu, konumumuzu güçlendirecek. Sizi temin ederim ki, yakında daha gelişmiş uranyum zenginleştirme santrifüjleri Natanz tesisine yerleştirilecek” ifadesini kullandı. İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani de, ABD’nin nükleer anlaşmaya dönmesinin tek yolunun yaptırımların kaldırılması olduğu görüşünü yineledi. İran ve Rusya arasındaki askeri konular ve savunma alanlarındaki işbirliğinin genişletilmesi gerektiğini kaydetti. Öte yandan İran Dışişleri Bakan Yardımcısı ve nükleer müzakerelerden sorumlu Abbas Arakçı dün yüzde 60 oranında zenginleştirilmiş uranyum üretmeye başlayacaklarını duyurdu. Reuters zenginleştirmenin bugün başlayacağını savundu. AB, önceki gün İran’a “ciddi insan hakları ihlalleri” gerekçesiyle 10 yıldır uyguladığı yaptırımları uzatmıştı. Yaptırımlar, seyahat yasakları, varlıkların dondurulması ve iç baskı unsuru olarak kullanılabilecek malzemelerle iletişimi izlemede kullanılan ekipmanın İran’a satışının yasaklanmasını içeriyordu. Konsey açıklamasında ayrıca yaptırım listesine 8 kişi ve 3 kurumun eklendiği kaydedildi. Böylece yaptırım uygulanan toplam kişi sayısı 89, kurum sayısı 4’e yükseldi. Yaptırım listesine eklenenlerin Kasım 2019’da İran’da düzenlenen, kimi kaynağa göre en az 304 kişinin yaşamını yitirdiği protestoların şiddetle bastırılmasında rolleri bulunduğu belirtildi. Bu kişiler arasında İran Devrim Muhafızları ve Besiç milis güçlerinin komutanı da var. ABD’den Almanya kararı BARUT FIÇISI MİSALİ KrampKarrenbauer ile Austin ‘Çekilme yerine ek konuşlanma’ Washington’ın Rusya ile Almanya arasındaki Kuzey Akımı 2 projesine karşıtlığı sürerken ABD Savunma Bakanı Lloyd Austin dün Berlin’de temaslardaydı. Austin, Başkan Joe Biden’ın selefi Donald Trump döneminde alınan Almanya’dan 12 bin asker çekme kararının geri çekildiğini duyurdu. “Almanya’dan asker çekmeyi artık planlamıyoruz” diyen Austin, bilakis Almanya’ya ilave 500 asker konuşlandıracaklarını açıkladı. Austin, Biden’ın kabinesinden Almanya’yı ziyaret eden ilk bakan oldu. Alman mevkidaşı Annegret KrampKarrenbauer ile ortak basın toplantısı düzenleyen Austin, Trump’ın Almanya’dan 12 bin ABD askeri çekme kararına atıfla “Bu planları bıraktık. Bence ilave 500 asker daha görevlendirmemiz, ortaklığımızın düzeyine ve NATO’ya olan bağlılığımıza tercüman oluyor” dedi. Austin, ABD’nin yaptırım tehdidinde bulunduğu Kuzey Akımı 2 projesine de değindi. “Bu anlaşmaya ve Rusya’ya kazandıracağı nüfuza muhalefetimizi dile getirmiştik, ama meselenin Almanya ile sahip olduğumuz muazzam ilişkinin önüne geçmesine izin vermeyeceğiz” dedi. KrampKarrenbauer’in Kuzey Akım 2 anlaşmasına işaretle hattan ne kadar gazın geçeceğinin Rusya’nın davranışına bağlı olacağı çıkışı da dikkat çekti. Öte yandan ABD yönetiminin, Afganistan’daki tüm askerlerini 11 Eylül’den önce çekmeyi planladığı bilgisi teyit edildi. ABD yönetiminden isminin verilmesini istemeyen üst düzey bir yetkili, Biden’ın, bu kararını bugün açıklayacağını kaydederek bu kararının, Kongre’ye, kabine üyelerine, Afgan hükümetine, NATO müttefiklerine, eski ABD’li yetkililere ve Afganistan’a yardımda bulunan diğer ülkelere tebliğ edildiğini söyledi. ‘Sınıfta kaldık’ Birleşmiş Milletler (BM) Genel Sekreteri Antonio Guterres, aşılama ve ekonomik yardımlar çerçevesinde yeni tip koronavirüs salgınıyla mücadelenin çok taraflı bir sınav olduğunu belirtti. “Pandemi karşısında adil bir küresel tepki konusunda şimdiye kadar başarısız olduk” dedi. Hükümetleri, pandemi kaynaklı aşırı eşitsizlikleri azaltmak için dayanışmaya veya vergi uygulamayı düşünmeye çağırdı. Gücüm tükendi istifası Avusturya Sağlık Bakanı Rudolf Anschober, “fazla çalıştığı ve gücünün tükendiği” gerekçesiyle görevinden istifa etti. 60 yaşındaki Bakan görevdeki 15 ayın 15 yıla eşit olduğunu söyledi. Moskova ile yüksek gerilimdeki Kiev, NATO ile işbirliğini genişletme arayışında. Ukrayna Dışişleri Bakanı Dimitro Kuleba dün Brüksel’de NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg ile bir araya geldi. Ortak basın toplantısında Stoltenberg Rusya’yı, Ukrayna sınırlarındaki askerlerini geri çekmeye çağırdı. “Geçen haftalarda Rusya, savaşa hazır binlerce askeri Ukrayna sınırlarına taşıdı; bu, 2014’te Kırım’ın yasadışı ilhakından bu yana en büyük Rus askeri yığınını oluşturdu” dedi. Kuleba da Kiev’in diplomatik bir çözüm istediğini söyledi. Diğer yandan da “2014’te Kırım’ın ilhakı sırasında hazırlıksız yakalandıklarını ancak bu kez ihtiyatlı olduklarını” belirterek Rusya’ya karşı NATO’dan askeri ve yaptırımlar dahil daha fazla destek vermesini istedi. G7 ülkeleri dışişleri bakanları tarafından yapılan açıklamada da “Rus askeri yapılanmasının Ukrayna sınırında ve yasadışı şekilde ilhak edilen Kırım’da yoğunlaşmasından endişe duyulduğu” kaydedildi. ‘Sınırımızdan uzak dur’ Bu çıkışlara ise Moskova’dan tepki geldi. Rusya, NATO ülkelerini Ukrayna’yı “barut fıçısına” çevirmekle suçladı. Rusya Dışişleri Bakan Yardımcısı Sergey Ryabkov, Karadeniz’e iki savaş gemisi gönderen ABD’yi de Rusya sınırlarından uzak durması konusunda uyardı.“Amerikan savaş gemilerinin kıyılarımız yakınlarında kesinlikle hiçbir işi olamaz. Bu düpedüz provokasyondur” dedi. Bu girişimin bölgede olay çıkması riskini çok yükselttiğini kaydeden Ryabkov, Moskova’nın Ukrayna’nın doğusundaki Donbass bölgesinde yaşayan vatandaşlarını korumaya devam edeceğini söyledi. Bu arada Ryabkov’un hedefinde Ankara da vardı. Sputnik’in haberine göre Ryabkov, “Türkiye yapımı insansız hava araçlarının (İHA) Donbass’ta uçuş yaptığı şeklindeki haberlerin kendilerinde mutluluk uyandırmadığını” belirtti. Söz konusu haberleri, Türkiye ile ikili görüşmelerinde ele aldıklarını da kaydetti. Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov da önceki gün Türk İHA’larının satışına işaretle Türkiye Ukrayna’nın doğusunda Donbass bölgesinde ateş yer yer sürüyor. Rusya yanlısı ayrılıkçıların açtığı ateş sonucu önceki gün bir Ukrayna askerinin öldüğü bildirildi. Kuleba Stoltenberg dahil tüm ülkelere “Kiev’in militarist eğilimlerini güçlendirecek adımlardan kaçınılması çağrısı yaptıklarını” belirtmişti. Rusya Savunma Bakanlığı Güney Bölgesi Askeri Komutanlığı ise 15 savaş gemisi ve Hazar filosuna ait donanmanın Karadeniz’e gönderildiğini açıkladı. Donanmanın kış eğitim döneminin bitmesiyle yapılacak kontrollerin bir parçası olarak gönderildiği belirtildi. Hazar Filosu gemilerindeki mürettebatın Karadeniz Filosu’ndaki güçlerle birlikte bölgede tatbikatlara katılacağı kaydedildi. Diğer yandan da kimi kaynak NATO dışişleri ve savunma bakanlarının Ukrayna ve Afganistan gündemiyle bugün videokonferans üzerinden toplanacağını duyurdu. Ukrayna’nın doğusunda Donbass bölgesinde ise Rusya yanlısı ayrılıkçıların açtığı ateş sonucu bir Ukrayna askerinin öldüğü, 2 askerin yaralandığı bildirildi. BIDENPUTİN KONUŞTU ABD Başkanı Joe Biden daha önce “katil” nitelendirmesinde bulunduğu Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile dün bir telefon görüşmesi yaptı. Beyaz Saray’dan yapılan açıklamada görüşmede Ukrayna krizi, siber saldırılar, ABD’deki seçimlere müdahale konularının ele alındığı belirtildi. Buna göre Biden, Kiev hükümetinin yanında olduklarını ve Ukrayna’nın toprak bütünlüğünün korunması gerektiğini söyledi. Zirve önerdi Başta Kırım olmak üzere Ukrayna sınırlarında da Rusya askerlerinin olmasını kaygıyla karşıladıklarını belirten Biden, Rusya’nın gerilimi azaltmaya yönelik adım atması gerektiğini kaydetti. Biden, üçüncü bir ülkede Putin ile zirve düzenlemeyi de önerdi. Açıklamada Biden’ın, Putin’e Rusya’nın “siber saldırılar ve seçimlere müdahale” gibi adımları karşısında ABD’nin ulusal çıkarlarını koruyacağını söylediği aktarıldı. Öte yandan Ukrayna Devlet Başkanlığı Ofisi Başkanı Andrey Yermak, ABD’nin ürettiği Patriot füzelerinin Ukrayna’da olması gerektiğini savundu. Yerel basına yansıyan haberlere göre Yermak, “Ukrayna, Rusya karşısında sadece kendisinin değil Batı’nın da güvenliğini sağlıyor” dedi. ‘SAVAŞ GANİMETLERİ’... Azerbaycan’da Cumhurbaşkanı İlham Aliyev’in açılışını yaptığı “Savaş Ganimetleri Müzesi” tartışma yarattı. Bazı kaynaklar, silah ve zırhlı araçların sergilendiği alana Karabağ savaşında ölen Ermenistan askerlerinin miğferlerinin de konulduğunu belirtti. Parkta Aliyev’in asker üniformasıyla miğferlerin arasında poz vermesi dikkat çekti. Ermenistan askerlerinin maketlerinin de yer aldığı parkta 2 binden fazla Ermenistan araç plakasının yan yana dizildiği levhada, “Karabağ Azerbaycan’dır” sözleri yazıyor. Atina ile diplomasi Yunanistan Dışişleri Bakanı Nikos Dendias bugün Ankara’ya geliyor. Dendias’ın ziyareti Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen ve Avrupa Konseyi Başkanı Charles Michel’in geçen haftaki Ankara temaslarının ardından yapılıyor. Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu’nun Yunan mevkidaşı ile bir araya geleceği belirtildi. Dendias’ın iftar yemeğine katılacağı da Yunan basınına yansıyan haberler arasında. Yunan medyası, Dendias’ın önce İstanbul’da Fener Rum Patriği Bartholomeos ile görüşeceğini aktardı. Dendias önceki gün Libya’nın Bingazi kentini ziyaret etmiş, “yabancı güçlerin ülkeden çekilmesi” çağrısı yapmıştı. Atina, Türkiye’nin Libya’da Ulusal Uzlaşı Hükümeti ile yaptığı deniz yetki alanları anlaşmasına karşıtlığını sıklıkla dile getiriyor. Güney Kore’de çevreci örgütler Suga liderliğindeki Japon hükümetinin kararını protesto etti. Radyoaktif su okyanusa akıtılacak Tokyo hükümeti, 2011’de şiddetli deprem ve tsunami felaketinde ağır hasar gördükten sonra Fukuşima Daiiçi nükleer santralında biriken radyoaktif özellikli bir milyon tondan fazla atık suyu denize boşaltmaya karar verdi. Su, içme suyu için belirlenen seviyenin altına inecek şekilde radyasyon miktarını düşürmek üzere işlemden geçirilerek seyreltilecek. Ancak balıkçılık endüstrisi, Çin ve Güney Kore’nin yanı sıra Greenpeace gibi çevre örgütleri de plana karşı çıkıyor. Tokyo, nükleer yakıtı soğutmakta kullanılan suyu boşaltma işleminin iki yıl içinde başlayabileceğini, bütün sürecin onlarca yıl alabileceğini bildirdi. Kararı, Fukuşima’da biriken işlenmiş atık suyun geleceğine ilişkin kabine toplantısının ardından Başbakan Suga Yoşihide açıkladı. Suga, “Fukuşima Daiiçi tesisinin devreden çıkarılması konusunda işlenmiş suyun bertaraf edilmesi kaçınılmaz bir mesele. Hasarı önlemek için geniş ölçüde ve sağlam adımlarla güvenlik standartları sağlanarak plan uygulanacaktır” dedi. Suga, Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (UAEA) ve diğer üçüncü taraf kuruluşların, planın şeffaflıkla yürütüldüğünün gözlemlenmesi için sürece dahil olacağını belirtti. “6 yıldan fazladır uzmanların incelemesi sonucunda, suyun okyanusa salıverilmesi planının gerçekçi olduğuna karar verildi” diye konuştu. ‘Tank dolmak üzere’ Reaktörleri soğutma işlevi gören saf su içinde oluşan radyoaktif maddeler, gelişmiş sıvı işleme sistemi sayesinde, trityum materyali haricinde ayrışıyor. Plana göre trityum elementi içeren su, litre başına 1500 bekerel seviyesinde sulandırılarak seyreltilecek. Böylelikle, tesis işleticisi Tokyo Electric Power (TEPCO) günden güne artış gösteren suyu aşamalı olarak denize boşaltabilecek. TEPCO santralda muhafaza edilen suyun salıverilmemesi halinde, tesisin depolama tank kapasitesini en geç 2022 sonbaharında dolduracağını tahmin ediyor. Blinken’la gündem Afganistan İSTANBUL Dışişleri Bakanı Mevlüt KONFERANSI Çavuşoğlu, ABD’li mev 24 NİSAN’DA kidaşı Antony Blinken ile BAŞLIYOR önceki akşam telefonda görüştü. Çavuşoğlu, “Faydalı ve yapıcı bir görüşme gerçekleştirdik. Gündemimizdeki ikili meseleleri, Afganistan barış sürecini, bu amaçla düzenlenecek İstanbul Konferansı’nı, Suriye ve Ortadoğu konularını ele aldık” dedi. Kâbil yönetimi ile Taliban arasında, İstanbul’da yapılması planlanan toplantıyı ABD’nin desteklediği daha önce gündeme yansımıştı. ÇavuşoğluBlinken görüşmesiyle aynı gün ise Taliban’dan “Konferansa katılımla ilgili görüşmeler henüz sürdüğünden 16 Nisan’da Türkiye’deki konferansa katılamayabiliriz” açıklaması geldi. Taliban’ın İstanbul toplantısına yönelik çıkışına ise Kâbil’den tepki yükseldi. ABD Dışişleri Bakanlığı da önceki gün zamanlama konusuna değinmeden konferans hazırlıklarının sürdüğünü açıkladı. Dün ise AA, Dışişleri Bakanlığı’nın “Türkiye, Katar ve BM’nin eş düzenleyiciliğinde, 24 Nisan 4 Mayıs’ta Afganistan İslam Cumhuriyeti ve Taliban temsilcileri arasında yüksek düzeyli ve kapsayıcı bir konferans düzenleneceği” açıklamasını aktardı. Konferansa Türkiye’nin İstanbul’da ev sahipliği yapacağı bildirilen açıklamada, “Eş düzenleyiciler, egemen, bağımsız ve birleşik bir Afganistan’a destek olunması gerektiği görüşünü paylaşmaktadırlar” denildi. Konferansın temel amacının, adil ve kalıcı bir siyasi çözüm bulunmasına yönelik Doha’da devam eden Afganlar arası müzakerelere hız kazandırmak ve tamamlayıcı bir işlev görmek olduğu kaydedildi.