Katalog

EKONOMİ DOLAR ekonomi@cumhuriyet.com. AVRO STERLIN FAİZ BORSA 11 4 MART 2021 PERŞEMBE ALTIN CUMHURİYET ALTIN 24 AYAR 7.4200 8.5 kuruş 8.9480 11.6 kuruş 10.3700 13.5 kuruş 15.08 Sabit 1.531 2.23 puan 2782.47 3.84 lira 409.37 51 kuruş Şubat ayında aylık genel TÜFE yüzde 0.91 artarken gıdada yüzde 2.57’ye ulaştı Gıda fiyatları uçuyor Enflasyonda artış, şubat ayında da devam etti. Yıllık TÜFE yüzde 15.61’e yükselirken ilk 2 aylık fiyat artışı genelde yüzde 2.6, gıdada yüzde 5.12 oldu. Türkiye İstatik Kurumu’nun (TÜİK) “Tüketici Fiyat Endeksi, Şubat 2021” raporuna göre TÜFE’de şubatta önceki aya göre yüzde 0.91, Aralık 2020’ye göre yüzde 2.6, 2020’nin aynı ayına göre yüzde 15.61 ve 12 aylık ortalamalara göre yüzde 12.81 artış gerçekleşti. Böylece enflasyonun hız kesmeden devam ettiği ortaya çıkarken ayrıca yıllık TÜFE de Temmuz 2019’dan beri en yüksek değerine ulaştı. İşte diğer detaylar: Dolmalık biber yaktı 4 Şubat 2021’de, TÜFE’de kapsanan 415 maddeden 117’sinde aylık ortalama fiyatı düşerken 35’inde ortalama fiyatı değişmedi. 263 maddenin ortalama fiyatı ise arttı. 4 Ana harcama gruplarının en büyüğü gıdada, aylık artış yüzde 2.57, ilk 2 aylık artış yüzde 5.12 ve yıllık artış yüzde 18.4 ile dikkat çekti. Sağlıkta ise aylık artış yüzde 3, ilk 2 aylık artış yüzde 7.38 oldu. 4 Aylık olarak fiyatların en çok arttığı ürün yüzde 26.96 ile dolmalık biber olurken, bunu yüzde 19.92 kabak, yüzde 19.47 ile salatalık izledi. En çok fiyat düşüşü ise yüzde 19.04 ile evcil hayvan için gıdada. Bunu yüzde 14.11 ile karnabahar, yüzde 10.42 ile ıspanak izliyor. 4 Yüzde 1.46 ile aylık artışın en çok olduğu bölge “Tekirdağ, Edirne ve Kırıkkale”, en az artışın olduğu bölge yüzde 0.54 ile “Malatya, Bingöl, Elazığ ve Tunceli”. Bölgesel olarak aylık fiyatlar “İstanbul”da yüzde 0.84, “İzmir”de yüzde 0.86, “Ankara”da yüzde 0.71 arttı. 4 TÜİK’in “Yurtiçi Üretici Fiyat Endeksi, Şubat 2021” raporuna göre YİÜFE 2021 yılı şubat ayında bir önceki aya göre yüzde 1.22, 2020 yılı aralık ayına göre yüzde 3.92, bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 27.09 ve 12 aylık ortalamalara göre yüzde 15.14 artış gösterdi. Uzmanlara göre TÜFE ile YÜFE arasındaki ciddi farklılık önümüzdeki aylarda TÜFE’nin hızlanmasına neden olabilecek. Faiz artışı olur mu? Öte yandan Reuters’a konuşan piyasa uzmanlarına göre bu enflasyon verileri sonrası Merkez Bankası’ndan faiz artışı beklentileri kuvvetleniyor. Dün ayrıca dolar kuru da ani bir harektle 7.45 liranın üstüne çıktı. l Ekonomi Servisi İşçi, memur ve emeklinin ücret artışları, ilk 2 ayda büyük darbe aldı Enflasyon emekçiyi eritti Restoranlar YÜZDE 15 zamlı açılıyor Salgınla ilgili kısıtlamaların hafiflemesiyle 7 aydır kapalı olan restoranlar da açılmaya başladı. Ancak aradan geçen zamanda maliyetlerde yaşanan artışların mönülere yansıması da bekleniyor. Haber Global’e konuşan Turizm Restoran Yatırımcıları ve İşletmecileri Derneği (TURYİD) Başkanı Kaya Demirer, “Maliyetler arttığı için enflasyon oranında zam kaçınılmaz. Ülkede yüzde 20’ye yakın enflasyon varsa zamların da yüzde 1520 olması gerekir. Bunu herkesin makul karşılaması lazım” dedi. Demirer, zamları engellemesi için KDV indirimi talep ettiklerini ifade etti. MUSTAFA ÇAKIR İşçi, memur ve emekliyi yakından ilgilendiren ve dün şubat ayı verileri açıklanan enflasyon (TÜFE), daha yılın ilk iki ayında emekçileri ezmeye başladı: n Memur ve memur emeklilerine, hakem kurulu kararıyla bu yıl için yüzde 3+3 toplusözleşme zammı verildi. 2020’nin ikinci 6 ayındaki yüzde 4.36’lık enflasyon farkıyla birlikte bu kesime toplam yüzde 7.36 zam yapıldı. Ancak şubatta yıllık enflasyon yüzde 15.61, ilk 2 aylık enflasyon yüzde 2.6’ya ulaşınca memur ve emeklilerin ücret artışları hızla erimeye başladı. Çünkü 2 aylık enflasyon bile yüzde 3’lük ilk zam dilimini aşmaya çok yaklaştı. Bu, önümüzdeki aylarda memur ve memur emeklisi için kesin enflasyon farkı oluşacağı anlamına geliyor. Ancak milyonlarca memur ve memur emeklisi haziran enflasyonunun açıklanması ile netleşecek olan bu enflasyon farkını ancak temmuz ayında alabilecek. n BağKur, işçi ve çiftçi emeklileri ise gerçekleşen 6 aylık enflasyona göANKARA’DA EKMEK FIYATI 1.75 LIRA OLDU Ankara Fırıncılar Odası Başkanı Gürsel Alnıaçık, fırıncıların daha fazla zarar etmemesi için ekmek fiyatına yaklaşık yüzde 16 zam yapıldığını belirterek “1.5 lira olan 200 gram ekmek satış fiyatı 1.75 liraya çıktı” dedi. AA’ya konuşan ve fiyat artışının dün itibarıyla uygulanmaya başladığını belirten Alnıaçık, şöyle devam etti: “Toplantılarda yüzde 30 zam talep ettik. Son 3 ay içinde yüzde 45 civarında una, yüzde 90 civarında da mayaya zam geldi. İşçiliğe de yaklaşık yüzde 20 zam oldu. Fırıncılarımız zarar ediyordu.” re zam alıyor. Geçen yılın ikinci altı ayındaki yüzde 8.36’lık enflasyon, emekliye ocakta zam olarak verildi. Yüzde 15’i aşan yıllık enflasyon karşısında emeklinin zammı çok düşük kaldı. Milyonlarca emekli ilk 6 aydaki enflasyona göre belirlenecek olan bu yılki ikinci zammı temmuz ayında alacak. O zamana kadar maaşları enflasyon karşısında erimeye devam edecek. TÜİK’in açıkladığından çok daha fazla olan çarşıpazardaki “hissedilen” enflasyon, önemli bir bölümü asgari ücret ya da onun biraz üzerindeki ücretlerle çalıştırıldıkları için emekli maaşları da çok düşük kalan milyonlarca emekliyi önümüzdeki aylarda da zorlamayı sürdürecek. n Ayrıca sendikaların imzaladıkları bazı toplusözleşmelerde ücret zamları 6’şar aylık gerçekleşen enflasyonu esas alıyor. Bu kapsamda Eylül 2020Şubat 2021 dönemi itibarıyla 6 aylık enflasyon yüzde 9.6 oldu. Eğer sözleşmeleri bu dönemdeyse işçiler buna göre fark alacak. Ücretlere enflasyon oranında zam ile fiyat artışları nedeniyle oluşan kaybın telafisi amaçlanıyor. Bu nedenle de “enflasyon oranında zam sıfır zam” olarak nitelendiriliyor. l ANKARA Akaryakıtçılara fiyat incelemesi Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK), geçen kasım ayından bu yana döviz kurunda kaydedilen düşüşe rağmen akaryakıt fiyatlarında artış yapan dağıtım şirketleri hakkında inceleme başlattı. Rafineri çıkış fiyatlarındaki artışların benzinde aralık ayı, motorinde ise kasım ayından bu yana akaryakıttan alınan ÖTV’den karşılandığı hatırlatılan EPDK açıklamasında, pompa satış fiyatlarında bu tarihlerden bu yana herhangi bir artış olmaması gerektiği ifade edildi. Ancak EPDK’nin döviz kurundaki düşüşe rağmen akaryakıt fiyatlarında makul olmayan artışlar olduğunu tespit ettiği ve ilk aşamada haksız kâr artışı sağladığı tespit edilen şirketler hakkında inceleme başlatıldığı belirtildi. l Ekonomi Servisi Sanayileşmeden başka çare yok Ege Bölgesi Sanayi Odası (EBSO) Yönetim Kurulu Başkanı Ender rı söyledi: “Türkiye’de her alanda bir niteYorgancılar, 2020 yılı büyüme ve lik sıçramasına ihtiyaç bulunuyor. rilerini değerlendirerek pandemi Bu ihtiyaç sadece yatırım, üretim, sürecinin, sürdürülebilir büyüistihdam değil, aynı zamanme ve istihdam açısından sanada insandoğa ve üretimekoyi sektörünün önemini çok açık loji boyutlarını da içermelibir şekilde ortaya koyduğunu, dir. Bunların yanında ahlaki Türkiye’nin sanayileşmekten ve standartlar, eğitim sistemi, lisanayi sektörünü bilgi çağıyla yakat konuları da önem tauyumlu hale getirmekşıyor. Ayrıca demokraten başka çaresi olsi, hukuk ve özgürlükmadığını ifade etti. ler konusundaki ekYorgancılar, yasikliklerimizi de bir pılması gerekenan önce gidermelilerle ilgili şunlaEnder Yorgancılar yiz.” l İZMİR MOODY’S: POLITIKA DEĞIŞIMI POZITIF Kredi derecelendirme kuruluşu Moody’s, Türkiye ile ilgili değerlendirme yaparak “Para biriminin güçlenmesine, sermaye girişlerinin yenilenmesine, döviz rezervlerindeki azalışın durdurulmasına yol açan ve kasım ayından bu yana devam eden politika değişikliği, net bir pozitif kredi unsurudur” dedi. Londra’daki yönetimden AA’ya yapılan açıklamaya göre “daha tutarlı politika çerçevesinin korunması” da önemli olacak. l Ekonomi Servisi ALÜMINYUMCUYA KÖTÜ HABER VAR ABD Ticaret Bakanlığı’nın, aralarında Türkiye’nin de bulunduğu 18 ülkeye alüminyum alaşım levha ithalatına damping veya sübvansiyon uygulandığı gerekçesiyle ek gümrük vergisi getirdiği açıklandı. En fazla anti damping vergisi, yüzde 242.8 ile bu alanda en çok mal satan Almanya’ya getirilirken ikinci sıradaki Bahreyn’e uygulanacak oran yüzde 4.83 oldu. Türkiye’ye ise yüzde 4.34 ek gümrük vergisi uygulanacak. l Ekonomi Servisi ‘Halkın Ekonomi Dersleri’ başlıyor Boğaziçi Üniversitesi’ne atanan AKP’li rektör Melih Bulu’yu protesto devam ederken üniversitenin iktisat bölümü öğrencilerinin bu kapsamda 1 ay önce kurduğu “Özgür İktisat” isimli grup, “Halkın Ekonomi Dersleri” başlığıyla yeni bir etkinlik serisi başlattı. Sosyal medya üzerinden yapılacak etkinliğin bugünkü ilk dersine “Ekonominin Dönem Taşları” başlığıyla Prof. Dr. Erinç Yeldan katılacak. İktisat bölümü 2. sınıf öğrencisi Teslime Yongacı, grubu kurma amaçlarını şöyle anlattı: “Boğaziçi eylemleri başlayınca fark ettiğimiz şey, ana akım medyada olayların yanlış verilmesiydi. Bunun üzerine sosyal medyadan kendimizi anlatmaya başladık. Ayrıca Türkiye’de neler oluyor diye bir çalışma da başlattık. Özgür İktisat böyle doğdu.” l İSTANBUL ‘Büyük yalan’, mağduriyet ve faşizm Faşist entelijansiyanın kitle duyarlılıklarını şekillendirme hareketi, partiyi inşa etme sürecinde bir “büyük yalan” ve “mağduriyet” iddiası belirleyici rol oynar. Almanya’da faşist hareket, “Aslında savaşı kaybetmedik, Yahudiler sırtımızdan bıçakladı” yalanıyla hem yaralanan ulusal onura “milliyetçilik merhemi” sürüyor hem de Yahudi düşmanlığını bir düzenleyici “ana gösterge” olarak “dünya görüşünün” merkezine yerleştiriyordu. Daha yakın bir dönemde, Türkiye’de siyasal İslamın rejimi “Katı laikçi askeri vesayet demokratikleşmeyi engelledi, Müslümanları ezdi, dinlerini yaşatmadı” iddiasıyla bir hegemonya söylemi inşa etti; ederken de liberal entelijansiyanın orduyu ülke siyasetinde bir “bağımsız aktör” olarak gören, geçmişteki darbelerin ekonomi politiğini ve jeopolitik bileşenini gizleyen sakat yaklaşımına dayandı. ABD’de geçen hafta sonunda toplanan yıllık Muhafazakâr Siyasi Eylem Konferansı (CPAC), “süreç olarak faşizmin” bu özelliğini korkutucu biçimde sergiliyordu. GOP yeniden şekilleniyor Trump, “büyük yalanın” zeminini başkanlık seçimlerine giderken hazırladı: “Ben ancak, seçimler çalınırsa kaybederim” diyordu. ABD başkanlık seçimlerini 7 milyon oy farkıyla kaybedince “Ben büyük farkla kazandım ama çaldılar... Büyük yolsuzluklar yapıldı” iddialarını hiçbir kanıt olmadan, iddiaları kendi atadığı muhafazakâr hâkimlerin mahkemelerinde ve Yüksek Mahkeme’de reddedilmesine karşın ısrarla tekrarlamaya devam etti. Bu “büyük yalan”, faşist hareketin 6 Ocak’ta kongre binasını işgal ederek, seçim sonuçlarının ve Biden’ın başkanlığının onaylanmasını engellemeyi amaçlayan silahlı kalkışmasının sloganıydı. Trump bu kalkışmayı kışkırttı, destekledi sonra da eleştirmeyi reddetti. Çevresindeki propaganda makinesi, “aslında olaylar antifa (antifaşist hareket) militanlarının provokasyonuydu” yalanını yaymaya başladı. CPAC’de oluşan hava, bu “büyük yalanın” yalnızca “hareketi” değil, artık partiyi de şekillendirmeye başladığını gösteriyordu. Trump konuşurken salon “sen kazandın, sen kazandın” sloganlarıyla inliyordu. Trump bu yalanı kabul etmeyen, hâkimleri suçladı, GOP’nin bu yalanı kabullenmeyen senatörlerinin isimlerini tek tek sayarak, bunların siyasi yaşamlarını bitirmek için çabalayacağını açıkça ifade etti. Trump’ın hedef aldığı politikacıların hepsinin, geleneksel GOP liderleri olması, partinin artık salondaki kimi pankartlarda da ifade edildiği gibi “Trump’ın partisine” dönüştüğünü gösteriyor, hedef alınanların sessizce kenara çekilmeleri, Pence’in CPAC toplantısına katılmaması da beklenen “parti içi savaşın” gerçekleşmeyeceğini, sürecin tamamlandığını düşündürüyordu. Yeniden Trump mı? Trump’ın konuşmasında ne Covid19 krizine ne ekonomik krize ne de uluslararası ilişkilere değindi. Konuşmanın tamamı tabanı kışkırtmaya, “büyük yalanı” tekrarlamaya dayanıyordu. “İki kez kazandım, belki bir kez daha kazanırım” sözleri, “Gelecek başkan GOP’den olacak. Kim olacak dersiniz” sorusu, yeniden partinin başkan adayı olmayı düşündüğünü ima ediyordu. GOP, Trump’ın “dünya görüşü” ve taraftarlarının enerjisiyle, yeniden ve geleneksel çizgisinin çok daha sağında bir “yeni faşizmin partisi” olmaya doğru şekillenmeye başladı ama partinin Trump’ı taşımaya devam edip etmeyeceği henüz belli değil. CPAC toplantısına katılanlar arasında yapılan oylamalar ilginç sonuçlar sergiledi. Trump’ın başarılı olduğunu düşünenlerin oranı yüzde 98 dolayındaydı. Başkan olmasını isteyenlere gelince bu oran yüzde 69’a geriliyordu. “Bugün seçim olsa Trump’a oy veririz” diyenlerin oranıysa yüzde 55’te kalıyordu. Bu oran 2019’da yüzde 82 düzeyindeydi. Trump’ı katmayan bir oylamada yüzde 43 oy alan Florida Valisi Ron DeSantis, salon konuşmasında “Solcular gelince kabullenecek misiniz yoksa mücadele edecek misiniz” diye soruyor, “Eski GOP düzenine asla geri dönmeyeceğiz” diyordu. Bu sırada medyada, GOP’nin yönetimde olduğu eyaletlerde seçim yasalarının, siyahların ve azınlıkların katılımını caydıracak yönde değiştirilmeye başladığı aktarılıyordu. Belli ki “büyük yalana” GOP’nin kendisi de inanmıyor, böyle giderse bir daha hiç seçimleri kazanamayacaklarını düşünüyor, süreç olarak faşizmi ilerletecek önlemleri almaya çalışıyor.