Katalog

DIŞ HABERLER dishab@cumhuriyet.com.tr 7 8 OCAK 2021 CUMA Gerilimli seçim süreci ve Trump’ın destekçilerine çağrısı sonrasında Kongre baskını, Washington’ın ‘müttefiklerinden düşmanlarına’ küresel tepkilere yol açtı. ABD’ye demokrasi çağrısı ABD’de başkanlık seçimlerinde hile yapıldığı iddiasıyla ülkeyi geren Başkan Donald Trump’ın destekçilerinin önceki gece Kongre’yi basmasına dünyadan tepki yağdı. Uluslararası örgüt ve ülkelerden olaylar için “korkunç” ve “demokrasiye saldırı” çıkışları gelirken ABD’ye, başkan değişiminin barışçıl şekilde devri çağrısında bulunuldu. Hukukun üstünlüğü vurgusu Avrupa Birliği Konseyi Başkanı Charles Michel, “Amerikan Kongresi demokrasinin tapınağı. Gördüklerimiz şoke edici” ifadesini kullanırken Avrupa Parlamentosu Başkanı David Sassoli de yaşananları kaygı verici olarak yorumladı. Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, “ABD kurumlarının ve demokrasinin gücüne inanıyorum. Joe Biden seçimi kazandı. Onunla çalışmayı dört gözle bekliyorum” dedi. BM Genel Sekreteri Antonio Guterres’in sözcüsü, “Bu gibi durumlarda, siyasi liderlerin takipçilerine şiddetten kaçınmanın yanı sıra demokratik süreçlere ve hukukun üstünlüğüne saygı duyma gereğini göstermeleri önemlidir” dedi. NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg, Washington’daki protestoları “şoke edici sahneler” olarak nitelendirdi ve demokratik ABD seçiminin sonucuna saygı duyulması gerektiğini söyledi. Almanya Cumhurbaşkanı FrankWalter Steinmeier de yaşananları, “demokrasinin kalbine saldırı” olarak tanımladı. “Nefret, kışkırtıcı dil, yalanlar ve şiddet demokrasiyi tehdit ediyor” dedi. Trump’ın olayları kışkırttığına atıf yaptı. Almanya Başbakanı Angela Merkel, “Demokrasinin temel bir kuralı, seçimlerden sonra kazananların ve kaybedenlerin olmasıdır. Her ikisinin de rolleri dürüstABD basınında tüylü ve boynuzlu miğferiyle Kongre önünde görüntülenen protestoculük ve sorumlulukla olacak, böylece demoknun aşırı sağcı bir örgütün des rasinin kendisi tekçisi olduğu savunuldu. kazanan olmaya devam edecek” dedi. Olayların çıkmasında Trump’ın sonuçları kabul etmemesinin de rolü olduğunu belirtti. ‘Utanç verici’ Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, “Dünyanın en eski demokrasilerinden birinde görevini devredecek bir başkanın taraftarları meşru bir seçimin sonuçlarına silahlarla meydan okuyorsa bu evrensel bir fikre zarar verir. Washington’da olanlar ABD’yi yansıtmıyor” ifadesini kullandı. Trump ile yakın ilişkileri bilinen İngiltere Başbakanı Boris Johnson ise “utanç verici” olarak nitelediği olayları kınadı. Trump’ın yakın müttefiki İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, “Kongre binasına saldırılması utanç vericidir ve en sert şekilde kınanmalıdır. Amerikan demokrasisinin galip geleceğinden şüphem yok” çıkışı yaptı. Hindistan Başbakanı Narendra Modi de “ayaklanma ve şiddet görüntülerinin rahatsızlık verici olduğunu” belirtti. İsveç, Avusturya, Finlandiya, Çekya, İspanya, İrlanda, Japonya, Kanada, Kolombiya, Arjantin, Şili, Ekvador, Uruguay ve Yeni Zelanda’dan da şiddeti kınayan, sonuçlara saygı çağrısı yapılan açıklamalar geldi. BIDEN DÖNEMİNE KONGRE’DEN ONAY GELDİ ABD’de, önceki gün seçim yenilgisini kabul etmeyen mevcut başkan Donald Trump’ın destekçilerinin Kongre çevresine akın etmesi, bazı grupların binayı basmasıyla birlikte ülke tarihinde kritik bir sürece tanıklık ediliyor. 3 Kasım’da başkanlık seçimlerine derin bir kutuplaşmanın gölgesinde giden Dört kişinin yaşamını ABD’de şiddet tırmanıyor. Başkent Washington DC’de önceki gün seçim sonuçlarına göre belirlenen delege oylarıyitirdiği olayların ardından Trump, görevi 20 nın sayılıp, sonuçların resmen Ocak’ta devredeceği tescil edileceği oturumun düzenlendiği Kongre binası, aralarında aşırı sağcı, silahlı grupmesajı verdi. Diğer yandan da ra götürüldü, gaz maskeleri dağıtıldı. Bu arada seların da yer aldığı Trump yanlıla “mücadeleye çilmiş Başkan Joe Biden, rının baskınına uğramıştı. Kongre devam” dedi. kameraların karşısına geçebinasındaki karmaşa Trump’ın Berek “ABD demokrasisi ve huyaz Saray yakınında toplanan binlerkukun üstünlüğüne yönelik salce göstericiye seslenmesinin ve onlara dırılara son verilmesi” çağrısı yapKongre’ye giderek “öfkelerini göstermeleri tı. Biden, “Başkan Trump’ı TV’ye çıkarak etni” söylemesinin ardından yaşandı. Trump, tiği yemini yerine getirmeye, anayasayı sagöstericilere seçimle göreve getirdikleri vunmaya ve bu kuşatmaya son verilmesiyetkililere seçim sonuçlarını reddetmeleri ni talep etmeye çağırıyorum” dedi. Bunun için baskı yapmalarını istedi. ardından Trump bir video mesaj yayımlaYaşanan çatışmalarda polis, biber gazı ve dı. Bir yandan “seçimlerin çalındığı” iddiases bombaları kullanırken Kongre binasına larından geri adım atmazken diğer yandan giren, eski bir asker olduğu savunulan ka da destekçilerine teşekkür ederek barışdın bir göstericinin polis tarafından vurul çıl gösteri vurgusu yaptı, ”evlerinize dönün” duğu, yaşamını yitirdiği belirtildi. Polis, bi dedi. Bir süre sonra Kongre önündeki kalana dışında da üç kişinin yaşamını yitirdiğini balık dağılmaya başladı. Bölgede tansiyoduyurdu. Ölüm nedenleri ise “sağlık sorun nun düşmesinin ardından Kongre’deki otuları” olarak gösterildi. Çok sayıda polisin de rumlara kaldığı yerden başlandı. Yeni başyaralandığı duyuruldu. Şiddet olayları nede kanın tescili için delege oylarının sayımı deniyle başkentte önceki gün 12 saatlik soka vam etti. Biden’ın zafer için gereken 270 ğa çıkma yasağı ilan edildi. En az 68 kişinin oyu garantilemesiyle ABD’nin yeni başkanı, gözaltına alındığı belirtildi. Öte yandan ba Kongre’de resmen onaylanmış oldu. Otuzı yetkililer, Cumhuriyetçi ve Demokrat Par rumda, Biden’ın seçimde aldığı 306 oyun ti Ulusal Komiteleri’nin merkezlerinde iki tamamı tescil edildi. bombanın bulunduğunu bildirdi. 2024 seçimi iması Biden’dan çağrı Kongre’de Biden dönemine onay veriGerilimin artması, kalabalık grupların bi lirken oturuma başkanlık yapan ABD Başnaya zorla girmesi, camları kırıp ofislekan Yardımcısı Mike Pence’in konuşmari basması üzerine Kongre’deki oturumla sında, “Bu gece buraya zarar verenler kara ara verildi. Kongre üyeleri güvenli alanla zanamadı. Hiçbir zaman kazanamayacakBiden döneminin onaylandığı gerilimli Kongre oturumuna Trump’ın yardımcısı Pence başkanlık etti. Kongre’de Demokrat rüzgârı esiyor ABD’de Demokratlar Georgia eyaletindeki seçimlerde iki sandalyeyi birden kazanarak Senato’da da çoğunluğu ele geçirdi. ABD basınında Trump’ın, 88 yıldır hem başkanlık seçimini hem Kongre’nin iki kanadını birden kaybeden ilk başkan olduğu belirtildi. Bu sonuçla birlikte Biden yönetiminin, istediği yasaları Kongre’den rahatlıkla çıkarma şansına sahip olacağına dikkat çekiliyor. lar” ifadesi dikkat çekti. Kongre’nin iki kanadında Demokratlar’ın çoğunluğu alması, Biden döneminin onaylanmasının ardından Trump’tan yeni açıklama geldi. ABD’yi yangın alanına çeviren çıkışları sonrasında Trump, bu kez kendi isteğiyle görevi devretmeye hazırlandığını dile getirdi. Başkanlık seçimlerinin sonuçlarına karşı olmasına rağmen 20 Ocak’ta yapılacak devir teslimde düzenli bir geçiş sürecinin olacağını savundu. Trump, “Bu, başkanlık tarihinin en büyük ilk döneminin sonunu temsil etse de ‘ABD’yi Yeniden Harika Yapma’ mücadelemizin yalnızca başlangıcı!” ifadesini kullandı. Bu sözleri 2024 seçimlerine göz kırpıyor yorumlarını da beraberinde getirdi. Biden: Onlar terörist Delaware’de basın toplantısı düzenleyen Biden ise Kongre binasına girenler için, “Onlar protestocu değil terörist” ifadesini kullandı. Trump’ın ABD demokrasisine zarar verdiğini söyleyen Biden, “Trump demokrasimize zarar verdi. Bizim demokraside başkan, hiçbir şekilde ‘kral’ değildir. Demokrasimizin 3 eşit ve bağımsız kolu vardır ve Başkan kanunların üzerinde değildir. Hukuk devletiyiz, hukukla yönetiliriz” dedi. ‘Muz cumhuriyeti...’ Trump’ın ülkedeki yüksek gerilimi körükleyen çıkışlarına karşı partisi Cumhuriyetçi kanattan da tepkiler dikkat çekiyor. Daha önce de Trump’ı desteklemediğini ilan eden eski ABD Başkanı Cumhuriyetçi George W. Bush, olaylara ilişkin “Seçim sonuçları ancak bir muz cumhuriyetinde böyle tartışılır, demokratik cumhuriyetimizde değil” dedi. Demokrat cepheden eski ABD başkanları Bill Clinton ve Barack Obama da yaşananlara tepki gösterdi. Trump döneminin eski savunma bakanlarından Jim Mattis de “ülke demokrasisine saldırı” yorumunda bulundu. ABD’nin eski Adalet Bakanı William Barr ise ABD Başkanı Donald Trump’ın tavırlarının “görevine ve taraftarlarına ihanet” olduğunu söyledi. Azledilsin tartışması Kimi Demokrat isimler ise Trump’ın 20 Ocak devir teslimi beklenmeden görevden alınması, hakkında azil sürecinin başlatılması yönünde çağrı yaptı. Trump’ın şiddet olaylarına yol açacak eylemleri için yargılanması gerektiğini savundu. ABD Temsilciler Meclisi Başkanı Demokrat Nancy Pelosi de Trump’ın görevden alınması için Başkan Yardımcısı Mike Pence’e, Anayasanın 25. Ek Maddesini uygulama çağrısı yaptı. Pelosi, bu taleplerinin kabul edilmemesi durumunda Kongre’deki Demokratların azil süreci başlatabileceğini ifade etti. Aralarında Exxon Mobil Corp, Pfizer Inc ve Toyota Motor Corp’un da bulunduğu 14 bin şirketi temsil eden Ulusal Üreticiler Birliği Başkanı, Pence’in yetkisini kullanarak Trump’ı görevden almayı değerlendirmesi görüşünü aktardı. Öte yandan Facebook, Trump’ın hesabının süresiz olarak kısıtlandığını açıkladı. ‘TOPALLAYAN SİSTEM’ Dünyanın pek çok bölgesine askeri/yönetimsel müdahaleler yapan, tartışmalı hamlelerle “demokrasi” mesajları veren Washington’ın küresel ölçekte rakibi Rusya, Çin ile İran ve Türkiye’den ‘15 Temmuz’ göndermesi ABD Başkanı Donald Trump’ın yöndurmalarını tavsiye ediyoruz” denildi. lendirdiği protestocuların önceki ge 15 Temmuz 2016 gecesi dönemin çe ve İngilizce olarak “ABD’deki olayları endişe ile izliyor; tarafları öncelikle sükunete Venezüella’dan da tepkiler gündeme yansıdı. ce ABD Kongre binasına girmesiyle ya ABD Dışişleri Bakanı John Kerry, darbe davet ediyoruz. Daima hukuk ve demokrasi Rusya Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Maria Zaharoşanan krize ilişkin Türkiye’den ilk tepki, girişimiyle ilgili ilk açıklamasında Türkiye içinde sorunların çözüleceğine inanıyoruz. va, ABD’deki “arkaik seçim sisteminin demokraDışişleri Bakanlığı’nın 15 Temmuz gön saatiyle 23.57’de “Türkiye’de barış, is Türkiye olarak her zaman hukuktan ve detik standartları karşılamadığını ve Amerikan topdermeli mesajıyla geldi. Dışişleri Bakan tikrar ve devamlılık olmasını umuyorum” mokrasiden yana olduk; herkese de bunu lumundaki bölünmenin sebebi olduğunu” savunlığı, Beyaz Saray’ın 15 Temmuz 2016’da demiş, darbe girişiminin başarısızlığa uğ tavsiye ediyoruz” ifadesini kullandı. du. Zaharova, dost ABD halkının tarihlerindeki bu Türkiye’de FETÖ’nün darbe girişimi ge rayacağının ortaya çıkmasının ardından Adalet Bakanı Abdulhamit Gül ise “ABD dramatik anı saygın bir şekilde geride bırakmacesi yaptığı açıklamadakine benzer ifa saat 02.05’te Beyaz Saray ve ABD Dı Kongresi’nde yaşanan ibretlik olayları enlssğncdbutkatuiieeeıeamramnBÇırrdrnnFıbudaıanişedekınucyşi,u.aidnülıoklDiulİermlsezıraerşğnıarteurşnıdiriıdntankirz”iışıunisue”rKCnoplakdye.ddoylurrl“oedraoeeAösmivnnrutdaSneBıtehğnçiKböeoD.usıgueoizlHprtkirünvvckinoboaanvua,üsaçlylnieat“lsneşıabdAagrknükydaenTeıBlşaKiitıdrlğtağDlinaUouartateırıtirmnnılşad.futHakglılfRiea”psa.aalt’aurdlm’ssevaAıırsnnaaöupraoBykınaşynk“ksDairmnliRüaerye’agPdausaköynrösaeıshuesnirksİınansienşrlsıaeieslınlemiaktğirnçesioKüavinlkoağreTPtieymoreeamıdlsamylioetıraaneıssniil’cniilneroMfdylrmlteeiaesaeerrarYiiiblacsdnedaeiflıinarizlennsatlıaveeldiriıaseışşBia“ırştgienadTtçebeiıaşıüıdynnkbldklmadeleügaialyasnödmtvotnüasıiealranktdyuresdieaiapzr.aafşi”kğcl,eaaaidç“dnlrdAeuaiıayarByğniortutDriraıvvydusreaabazaırigaraç.lbfduyaşuışAvuanzanasnk.eBgvdpiclayiuAeüçaDatnsakıtBnnğ.’aslgdıeıDiikğenKbçedk’ldaaoiknsiinrşysuneiiiidmnozıngytçlieüaiubemomnulışişleri Bakanlığı’ndan yapılan eşzamanlı açıklamada “Türkiye’deki tüm taraflar seçilmiş hükümeti desteklemeli, itidal göstermeli ve şiddete başvurmamalıdır” ifadelerine yer verilmişti. AKP’den ‘sonuçlara saygı’ mesajı Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü İbrahim Kalın da Twitter’den “ABD’de yaşanan gelişmeleri endişeyle takip ediyoruz” mesajını paylaştı. Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanı dişeyle takip ettik. Her zaman ve her yerde savunduğumuz gibi Birleşik Devletler’de de demokrasi ve hukukun işlemesini, seçmen iradesine saygı duyulmasını ve bu iradenin tecelli etmesini diliyorum” mesajını paylaştı. AKP Sözcüsü Ömer Çelik, dünyanın her yerinde demokratik süreçlerin üstünlüğünü savunduklarını kaydederek “Herkes seçim sonuçlarını olgunlukla kabul etmelidir. Kesinleşmiş seçim sonuçlarını ve hukuku tanımayan eylemler meşru değildir” dedi. Çelik, “Şiddete başvuran protestolar yanni, “Yaşananların Batı demokrasisinin zayoruz. ABD’deki Fahrettin Altun da Kalın’ın bu mesajını alın lış ve hukuksuzdur. Demokratik süreçleyıflığını kanıtladığını” savundu. Venevatandaşları tılayarak “ABD’de demokrasinin tüm ku rin üstünlüğüne karşı çıkmak meşru değilzüella hükümeti, “Bu üzücü sahnelermızın kalaba rum ve teamülleriyle bir an önce işler hale dir. Şiddet asla bir hak arama yöntemi dele, ABD’nin, başka ülkelerde saldırganca lık mekânlar ve geleceğine olan inancımızı koruyoruz” de ğildir. Herkesi demokratik değerlere saygılı politikalarıyla yol açtığı sonuçların aynıgösteri yapılan di. TBMM Başkanı Mustafa Şentop ise ön olmaya davet ediyoruz” ifadelerini kullandı. sına katlandığı” görüşünü dile getirdi. yerlerden uzak ceki gece sosyal medya hesabından Türk l ANKARA/Cumhuriyet Güvenlik eleştirilerin merkezinde ABD medyasında yer alan kimi yorumda Kongre baskını, şiddet olayları “bozguncuların, çetelerin işgali” olarak nitelendirildi. Gazeteler, güvenlik zafiyetini de gündeme getirdi. Washington Post gazetesi, Trump’ın kışkırttığı şiddet olaylarını bastırmak için saatlerce hiçbir şey yapılmadığını yazdı. ‘Faşizm’ Gazetede çıkan yorumlarda Donald Trump, ABD demokrasisine yönelik bir tehdit olarak tanımlandı, görevden alınması çağrısı yapıldı, “darbe girişiminden” söz edildi. Washington Post, Kongre baskınının anlatıldığı haberinde, “244 yıllık demokrasiyi sabote etmeye kalkanlar ‘ABD ABD’ diye bağırıyordu” diye yazdı. Gazetede “Trump adına faşizm bayrağını taşımak” başlığıyla çıkan yorumda polisin, Siyahların Yaşamı Değerlidir gibi adalet isteyen eylemlere yönelik tutumuyla karşılaştırıldığında, Kongre önünde toplananlara başta turist muamelemesi yapıldığına dikkat çekildi. New York Times gazetesindeki haberde yaşananlar, “otoriter ülkelerdeki darbe ve ayaklanma görüntülerini anımsatan olağanüstü sahneler” olarak tanımladı. CNN’in muhabiri Clarissa Ward, Türkiye’nin sağduyu çağrısı yaptığı ve vatandaşlarını uyardığı açıklamasıyla ilgili “Bu dil, tam da bir kriz veya ayaklanma durumunda bir Ortadoğu şehrinde olan ABD vatandaşlarına yönelik ABD basın açıklamasında görmeye alışık olduğumuz dil” ifadelerini kullandı. Irak yargısı Trump’ın peşinde Irak’ın başkenti Bağdat’ta mahkeme, İranlı Komutan Kasım Süleymani ve Haşdi Şabi Başkan Yardımcısı Ebu Mehdi Mühendis’in öldürülmesi olayıyla ilgili olarak ABD Başkanı Donald Trump hakkında “yakalama kararı” verdi. Kudüs Gücü Komutanı Süleymani ile Mühendis geçen yıl, Trump’ın verdiği emirle Bağdat Havalimanı yakınında insansız hava aracıyla düzenlenen suikast sonucu ölmüştü. Bağdat’ta bulunan Rusafa Soruşturma Mahkemesi tarafından yapılan açıklamada, “Mühendis ve onun arkadaşlarının suikastını takip eden hâkim, Irak’ın 406. ceza yasasına göre ABD Başkanı Trump hakkında yakalama kararı çıkardı” ifadeleri kullanıldı. Bunun ön soruşturma çerçevesinde alınan bir karar olduğuna, suikasta karışan isimlere yönelik araştırmaların sürdüğüne işaret edildi. İran hafta başında Interpol’den Trump hakkında yakalama kararı içeren kırmızı bülten yayımlanmasını talep ettiğini duyurmuştu. Mecliste kavga Batı Afrika ülkesi Gana’da yeni parlamentonun göreve başlaması öncesinde muhalif partiler arasında tansiyon yükseldi. Kavganın büyümesinin ardından ise olayları bastırmak gerekçesiyle meclise ordu birlikleri girdi. Gerilim, iktidar partisinden bir milletvekilinin parlamento başkanı seçimi sırasında bir oy sandığına el koyduğu iddiasıyla başladı. Gözlemcilerin seçimlerde usulsüzlük olmadığı yönündeki ifadelerine karşın muhalefet sonuçlara itiraz edeceğini belirtti.