Katalog

EKONOMİ ekonomi@cumhuriyet.com.tr 13 31 OCAK 2021 PAZAR Cumhurbaşkanlığı sisteminde faturalar 6 yılda iki kat, dağıtım bedeli üç kat arttı Yurttaşı elektrik çarptı Cumhurbaşkanlığı hükümet sistemine geçildiği 2014’ten bu yana elektrik faturalarında 2.2 kat artış yaşanırken dağıtım şirketlerine ayrılan dağıtım bedeli ise 3 kat arttı. Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) Enerji ve Altyapıdan Sorumlu Genel Başkan Yardımcısı Ahmet Akın, 2014’teki Cumhurbaşkanlığı seçiminden bugüne kadar elektrik faturalarındaki değişimi araştırdı. Akın’ın yaptığı çalışmada, iktidarın vaatlerinin aksine elektrik faturalarının nasıl yükseldiği verilerle ortaya konuldu. Çalışmada şu tespitler yer aldı: CHP’li Ahmet Akın, elektrikte fiyatların vaatlerin aksine düşmeyip yükseldiğini belirterek vatandaş yerine özelleştirilen dağıtım şirketlerinin kollandığını açıkladı. 4 Ocak 2014’te bir hanenin 277 kilovatsaat olan tüketimi 100 liralık bir fatura olarak yansırken Ocak 2021 tarihinde aynı tüketim 220 lira 50 kuruş olarak fatura edildi. Başka bir deyişle Recep Tayyip Erdoğan’ın ilk kez Cumhurbaşkanı seçildiği 2014’ten bugüne kadar vatandaşların ödediği elektrik faturası 2.2 kat arttı. 4 2014’te 100 liralık elektrik faturasının 21.04 lirası dağıtım bedeli olurken 2021’de bu bedel 3 kattan fazla artarak 68.26 liraya çıktı. Bu durum “tek adam sisteminde” vatandaş yerine özelleştirilen dağıtım şirketlerinin kollandığını da gösterdi. 81 ilde dağıtılacak CHP’li Akın’ın çalışması ayrıca broşür haline de getirildi. Elektrik faturasındaki artışın gözler önüne serildiği broşürün “Tek Adam AŞ Elektrik Faturası” başlığıyla 81 ilde parti örgütü aracılığıyla yurttaşlara da dağıtılması planlanıyor. Broşürde, “Elektrik tüketimi bütçenizi sarsar, cüzdanınız için yüksek çarpma riski barındırır” uyarısı yer alıyor. Akın, “tek adamın faturasını yurttaşların ödediğini” belirterek CHP’nin iktidarında elektrik dağıtım şirketlerinin değil, yurttaşların kollanacağını kaydetti. Enerji kooperatifleri aracılığıyla halkın enerjide söz sahibi olacağını vurgulayan Akın, “Enerji üretiminde de tüketiminde de önceliğimiz halkımız, esnafımız, çiftçimiz ve sanayicimiz olacak” değerlendirmesinde bulundu. l ANKARA / Cumhuriyet CENT, KURUŞ OLDU Yenilenebilirde destek azaldı Yenilenebilir Enerji Kaynak (YEK) belgeli üretim tesisleri için uygulanacak YEK Destekleme Mekanizması (YEKDEM) alım ve yerli katkı fiyatları ile uygulama süreleri tespit edildi. Daha önce cent olarak belirlenen ücretler kuruşa döndürüldü. Buna göre 1 Temmuz 2021’den 31 Aralık 2025’e kadar işletmeye girecek YEK belgeli üretim tesisleri için uygulanacak YEKDEM fiyatı kilovatsaat başına hidroelektrik üretim tesisi için 40 kuruş, rüzgâr ve güneş enerjisine dayalı üretim tesisi için 32 kuruş, jeotermal enerjisine dayalı üretim tesisi için 54 kuruş belirlendi. Uygulama süresinin 10 yıl olacağı bu tesisler için yerli katkı fiyatının kilovatsaat başına 8 kuruş olmasına karar verildi. l Ekonomi Servisi SON ÜÇ GÜN 7.3 milyon kişi başvuru yaptı Vergi ve bazı alacakların yeniden yapılandırılması için son üç güne girildi. Bugüne kadar 105 milyar 712 milyon liralık alacak yapılandırıldı. Gelir İdaresi Başkanlığı’ndan edinilen bilgiye göre kanundan yararlanmak için vergi dairelerine 7 milyon 349 bin mükellef başvuruda bulundu, bu kapsamda 8 milyon 770 bin dilekçe işleme alındı. Yapılandırılan alacağa karşılık ise 3 milyar 678 milyon lira tahsilat gerçekleştirildi. 17 Şubat 2020 tarihinde yürürlüğe giren kanundan yararlanmak isteyenlerin 1 Şubat 2021 Pazartesi günü mesai saati bitimine kadar başvuruda bulunmaları gerekiyor. Sürenin ise uzatılmayacağı belirtiliyor. l Ekonomi Servisi GİRDİLER ARTIRDI Gıdada indirim için vergi düşsün Gıda fiyatlarındaki artış ve istikrarsızlığa ilişkin tartışma sürüyor. Ziraatçı ve sebze meyve satıcılarının temsilcileri fiyatların aşağı çekilebilmesi için gıda ürünlerinde aracıların ortadan kalkmasının ve KDV indiriminin gerektiğini açıkladı. Türkiye Ziraatçılar Derneği Genel Başkanı Hüseyin Demirtaş, çiftçilerin girdi maliyetlerinin yükseldiğine dikkat çekti. Türkiye Sebzeciler, Meyveciler ve Seyyar Pazarcılar Federasyonu (TÜSPAF) Başkanı Ali Karaca ise geçen yıldan bu yana üreticilerin maliyetlerinin yaklaşık yüzde 50 yükseldiğine dikkat çekerek “En azından pandemi döneminde, gıda ürünleri üzerindeki KDV ve ÖTV’de indirim yapılsın” dedi. l Ekonomi Servisi ÖZEL İLETIŞIM VERGISINE ZAM 1999 yılındaki Marmara depreminin ardından geçici olarak getirilen ve 2003’te AKP hükümeti tarafından kalıcı hale getirilen özel iletişim vergisinde (ÖİV) oran yüzde 7.5’ten yüzde 10’a yükseltildi. Kamuoyunda “deprem vergisi” olarak bilinen ve kullanım şekli zaman zaman tartışma konusu olan ÖİV ile ilgili Cumhurbaşkanı kararı, dünkü Resmi Gazete’de yayımlandı. ÖİV geliri, 21 yılda 72 milyar TL’ye ulaştı. Öte yandan yayımlanan bir başka karara göre riskli yapılara yönelik dönüşüm projeleri çerçevesinde taşınmaz maliklerine ait mevcut inşaat alanının 1.5 katına kadar olan yeni inşaat alanlarında yapılacak konutlara ilişkin inşaat taahhüt işlerinde KDV yüzde 1’e indi. Kararla dönüşüm maliyetinin azaltılması hedefleniyor. l Ekonomi Servisi ‘Tahsilat’ın lideri Kocaeli SERHAT ALİGİL Türkiye’nin 2020 yılı bütçesi 1 trilyon 78 milyar lira vergi tahakkukuna karşın 833.1 milyar lira vergi geliri tahsilatıyla kapandı. 2020 yılıyla ilgili 784.6 milyar liralık ilk tahsilat hedefi aşılsa da 2019’da yüzde 77.84 olan genel tahsilat oranı geçen yıl yüzde 77.27’ye geriledi. Bu orana iller bazında bakmak ise ekonominin ülke genelindeki durumu, insanların vergi ödeme alışkanlıkları, memur yoğunluğu gibi konulardaki farklılıkları dikkat çekici şekilde ortaya çıkarıyor. Elbette geçen yıl bu süreci Covid19 salgını da etkiledi. Hazine ve Maliye Bakanlığı Muhasebat Genel Müdürlüğü’nün verilerine göre işte detaylar: 4 Geçen yıl genel tahsilat oranı sadece 11 ilde aşılırken 70 ilde düştü. Ayrıca 2019 yılına göre 2020’de 56 ilde tahsilat oranı düşerken 25 ilde yükseldi. 4 Geçen yıl en yüksek vergi tahsilatı oranı ise bir kez daha Kocaeli’nde elde edildi ve yüzde 90.96 oldu. Sanayi kenti olması, akaryakıt vergileri açısından TÜPRAŞ merkezinin burada bulunması gibi nedenler, şehrin bu özelliğini yıllardır destekliyor. Ayrıca toplam vergi tahsilatının da yüzde 10.86’sı bu şehirde yapıldı. Kilis son sırada 4 Tahsilat oranında bu ili yüzde 85.08 ile Tunceli, yüzde 84.96 ile Mersin, yüzde 84.12 ile İzmir ve yüzde 82.55 ile Rize izliyor. 4 Toplam vergi tahsilatının yüzde 46.08’inin yapıldığı İstanbul ise yüzde 80.2 olan tahsilat oranıyla yedinci sırada yer aldı. 4 2020 yılında tahsilat oranının en düşük olduğu il ise yüzde 16.34 ile Kilis. Bu ilde 1 milyar 629 milyon liralık vergi tahakkununa karşılık 266 milyon liralık tahsilat yapıldı. Kilis’in toplam vergi tahsilatı içindeki payı da yüzde 0.03. 4 Tahsilat oranında bu ili yüzde 32.47 ile Mardin, yüzde 33.6 ile Sakarya, yüzde 34.2 ile Şırnak ve yüzde 41.48 ile Hakkâri takip ediyor. Öte yandan geçen yıl 2019’a göre tahsilat oranının en çok arttığı il Sakarya oldu. Oran yüzde 14.97’den yüzde 33.6’ya çıktı. En çok düşüş ise Şırnak’ta görüldü. Oran yüzde 50.84’ten yüzde 34.2’ye indi. Bankacılık sektöründe istihdam, geçen yıl net 2 bin 224 kişi azaldı ‘Kadın bankacılar’da kayıp yüksek Türkiye Bankalar Birliği’nin (TBB) 2020 yılı verileri, teknolojik gelişmeler ile ekonomik krize geçen yıl eklenen Covid19 salgınının etkilerinin bankacılıkta da istihdamı azalttığını gösterdi. 2020 Aralık sonu verilerine göre, bankalarda çalışan sayısı 2019’a kıyasla net 2 bin 224 kişi azalarak 186 bin 613’e indi. Bu sayı 2015’te 201 bin 215 kişiydi. Bankaların şube sayısı da 256 adet azalarak 9 bin 943’e düştü. Bu sayı da 2014’te 11 bin 223’tü. Bu kapsamda erkek çalışan sayısı 753 kişi azalışla 93 bin 315, kadın çalışan 1471 kişi azalışla 95 bin 522 oldu. İstihdamın yüzde 49.6’sı erkek, yüzde 50.4’ü kadınlardan oluştu. En çok ‘özel’de Geçen yıl, istihdamdaki kaybın 1548 kişiyle en büyük kısmı özel sermayeli bankalarda yaşandı. İstihdam 67 bin 523 kişiye düştü. Kamu sermayeli bankalarda çalışanların sayısı ise 1227 kişi artarak 61 bin 592’ye ulaştı. Yabancı sermayelilerde istihdam 1844 kişi azalarak 52 bin 156, kalkınma ve yatırım bankalarında 54 kişi azalarak 5 bin 124’e geriledi. l Ekonomi Servisi KÂR DAĞITIMINA YÜZDE 10 SINIRI Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK), salgının etkilerine atıfla 2020 yılı dönemi net kârının yüzde 10’una kadar dağıtım izni verdi. BDDK, koşullar nedeniyle 2018 ve 2019’da bankaların hissedarlara kâr dağıtmasına izin vermemişti. BDKK’nin bu konudaki açıklamasını, önceki akşam TBB ve Finansal Kurumlar Birliği duyurdu. Esnaf Bir ülkede, sürekli bir şekilde gıda ürünleri fiyatı ve onun enflasyonu konuşuluyorsa ortada ya tarım ürünü arzında bir sorun vardır ya da gelirsizlik belirgin bir hale gelmiş demektir. Belki de her ikisi birden... Geçen günlerin sıcak tartışma konularının başında yine enflasyon, özellikle de gıda fiyatlarındaki “fahiş” artışlar geldi. Tüketici sürekli yukarı giden fiyatlardan yakınırken, aynı zamanda TOBB, TÜSİAD ve MÜSİAD, ortak bildirilerinde, piyasa fiyat oynaklığının ekonomiyi ve özünde ise yatırımları sarstığını ve bunun daha kararlı hale getirilmesi için adım atılması gerektiğini vurguladı. Bununla da kalmadı, karar vericiler ise fiyat artışlarında satıcıları yani temel olarak esnafı ve market yönetimlerini sorumlu tuttu. Üreticinin tarlada etiketini yapıştıramadığı tarımsal ürünleri piyasaya sunanların üyesi olduğu yukarıdaki dernek ve birliklerle beraber, yüksek gıda fiyatlarında sorumluluğu bir cümle ile üzerinden atan siyasetin bu davranışları kafaları iyiden iyiye karıştırdı. Ortada açıkçası neredeyse çiftçiden başka sorumlu kalmadı... Geriye bir de yabancı güçler kaldı... Birleşmiş Milletler Gıda Örgütü (FAO) son raporunda, küresel gıda fiyatlarının son altı yıldan beri en yüksek seviyeye çıktığını, ayçiçek yağında artışın yüzde 15’lere ulaştığını, Arjantin buğday üretiminde yaşanan sorunların fiyat değişimlerini olumsuz etkilediğini ve hatta şeker fiyatlarında aylık artışın bile yüzde 34’lere ulaştığını belirtti. Belki de bu dış ekonomik kuvvetler Türkiye’de yaşadığımız gıda enflasyonunun nedenidir diye düşünmeden edemiyor insan. Her zaman olduğu gibi, kimse bu konuda da sorumluluğu üzerine almak istemiyor. Halbuki yine bu köşede 29 Mart’ta yazdığımız yazı içeriğinde, Covid19 krizi arifesinde gıda stokunun yeterli olup olmadığını sormuş ve bunun da istatistiğini vermiştik. Orada ifade edilen stok ve stok değişimlerinin verilerinin de ABD Tarım Bakanlığı’ndan elde edildiğini vurgulamış, salgına girerken de stok ve üretim kapasitemizdeki sorunları özetlemiş, günlük politikaların tarımda çok büyük sorunlar yarattığını anlatmaya çalışmıştık. Özü itibarıyla, stok yönetimi yanında tarımsal arzı kontrol edemeyen, çiftçi ve hayvan üreticisini kaderine bırakan bir tarım politikasızlığının sorumlu olmadığı düşünülebilir mi? Sorulacak daha çok soru var elbette... Örneğin, çiftçisine dünya fiyatlarının çok altında sözde referans fiyatı denilen, taban fiyat özentisi ile uygulanan fiyat politikasızlığına ne demeli? Düşünün, bir de devlet yardımıyla, özellikle hububat ve pamukta referans fiyatı, taban fiyatının altında uygulanırken, onun neredeyse yüzde 50’sinden fazla olan fiyat seviyesinde bu ürünleri ithal ediyoruz. Yanlış sayısı ve seviyesi artık dayanılmaz boyutta. Sadece tarım politikasında değil, hemen tüm ekonomik konularda böyle. Buradan çıkış yolunun ise sorumluluğu inkâr etmeden geçtiğini sanmak sanırım çok saflık olacaktır. Gıda komisyonu toplantısı ve sloganların üstesinden geleceği bir sorun da değil bu... Sorun gelir yaratma tarafında, sorun yaratılan ek milli gelirin nereye gittiğinde aslında. Yükselen fiyatlara karşı ürün satışları başladı ancak... PTT’nin yağı daha pahalı çıktı Gıda fiyatlarındaki artışlara gelen tepki üzerine PTT; Toprak Mahsulleri Ofisi (TMO), Atatürk Orman Çiftliği (AOÇ), Tarım Kredi Kooperatifleri (TKK), Fiskobirlik ve ÇAYKUR ürünlerini internet üzerinden satışa çıkardığını duyurdu. Böylece PTT’nin bu kooperatif ve üretici şirketlerin şubesinin bulunmadığı yerlerde internet üzerinden yurttaşlara indirimli ürün satacağı belirtildi. Yapılan plana göre ayçiçek yağı başta olmak üzere, zeytinyağlı, şeker, bakliyat, un, tuz, salça ve bal gibi temel gıda ürünlerinde fiyatların aşağıya çekilmesi için kooperatif ürünlerine ağırlık verilecekti. Ancak Anka’da yer alan habere göre, PTT’nin ürünleri, marketten daha pahalı oldu. PTT’nin indirimli olarak sattığı ayçiçeği yağlarının üreticisi olan Helvacızade firması, kendi sitesinden 10 litrelik teneke ambalajdaki ayçiçeği yağını 145.90 TL’ye satıyor. PTT’nin sitesinde ise aynı ürün indirim yapıldığı iddiası ile 176.89 TL’den satılıyor. l ANKARA/Cumhuriyet METRO Türkiye CEO’su Sinem Türüng: Fiyat artışına karşı kooperatif Türkiye’nin uluslararası sermayeli en büyük market zincirlerinden biri olan Metro Türkiye’nin CEO’su Sinem Türüng, fiyat artışlarının önüne geçilebilmesinin yolunun kooperatifleşmenin desteklenerek yerli üretimin güçlendirilmesinden geçtiğini belirtti. Metro Türkiye’nin 30. yılını değerlendirmek üzere online bir toplantı düzenleyen Sinem Türüng, 21 şehirde 37 mağazada yaklaşık 4 bin 500 çalışanla faaliyet gösterdiklerini anlattı. Gündemin en önemli tartışmalarından biri olan fiyat artışlarına ilişkin önerilerini de açıklayan Türüng, Metro Türkiye olarak kooperatifçiliğin gelişimine destek olmak amacıyla 800’ün üzerinde üretici, üretici örgütü, kooperatifle işbirliği yaptıklarını söyledi. Türüng, “Tarım Kredi Kooperatifi logolu meyve sebze ürünlerini satan ilk nokta olduk. Ayrıca yerel tohum kullanılarak yetiştirilen ürünler için yüzde 100 alım garantisi vererek de onları teşvik ediyoruz” ifadelerini kullandı. Türüng, pandemi döneminde otel, restoran, kafeleri desteklediklerini belirterek toplam 10 milyon TL’yi bulan maddi destek sağladıklarını söyledi. Sinem Türüng C DAYANIŞMA İLANLARINIZ İÇİN İLETİŞİM BİLGİLERİMİZ İSTANBUL : 0212 343 72 74 ANKARA : 0312 442 30 50 İZMİR : 0232 441 12 20 Email : ilan@cumhuriyet.com.tr