Katalog

YORUM / BULMACA TASARIM: SERPİL ÜNAY 9 1 MAYIS 2020 CUMA Ne zaman? Değerli dostlar bugün “Bir Mayıs” “emek”in, “emekçi”nin bayramı; ne yazık ki ancak özel bir mikroskopla görülecek boyuttaki bir varlık, bir “virüs” “Covid19”, bu bayramın gereğince kutlanmasını engelliyor. Tüm emekçilerin bayramı kutlu olsun! Başlığı oluşturan soru, şu günlerde pek çok bağlamda soruluyor, en çok da, “Hayat ne zaman normale dönecek” sorusu olarak. Kolay kolay dönmeyecek gibi; “Covid19” bir yandan can alırken, bir yandan da hem “devlet”i yönetenler hem de “din” konusunun yöneticileri, birlikte “toplumsal ayrıştırmayı”, olabildiğince koyulaştırarak, tehlikeli bir boyutta sürdürüyorlar. Anımsanacağı gibi, ilkin Diyanet İşleri Başkanı (DİB) Ali Erbaş, geçen cuma günkü hutbesinde, “LGBTİ”lere karşı dile getirdiği bir din adamına hiç de yakışmayan “nefret söylemi” ortalığı karıştırdı. (24.4.2020) Ankara Barosu Başkanı Erinç Sağkan’ın, Erbaş’a “Avukatlık Kanunu”nun “95. Maddesi”nde yer alan, “insan haklarını korumak” doğrultusunda verdiği yanıtı, Cumhurbaşkanı R.T. Erdoğan beğenmeyip devreye girdi. Salgın hastalıkları, “eşcinselliğe”, “nikâhsız yaşamaya” bağlayan “Diyanet İşleri Başkanı”nı korumasına aldı. Başka türlü davranamazdı, “İmam Hatip” eğitimi alan biri olarak. Oysa, “Ankara Cumhuriyet Başsavcılığı”nca soruşturma başlatılmıştı. Olsun, “Tek Kişilik Yönetim”le yönetilen ülkelerde olduğu gibi, devletimizin başındaki olaya el koydu; Erdoğan: “Diyanet İşleri Başkanımıza saldırı, devlete yapılan saldırıdır!” diyerek tarihe geçecek bir deyişle korudu Erbaş’ı... Bu söylem, “laikliğe aykırıdır!” diye karşı çıkmak, doğrusu “haksızlık” olur; neden derseniz, “Hem Müslüman hem laik olunamaz! Ya Müslüman olacaksın ya laik!” diye seslenmiş Erdoğan, daha “1993”lerde... Ardından: “Elhamdülillah şeriatçıyız!” diye bildirmiş, “1994”lerde... “Referansımız İslamdır, hedefi miz ‘İslam Devleti’dir!” diye de sürdürüp, açıkça doğrultusunu, yürüyeceği yolu belirtmiş. Ne ki değerli dostlar, bir süre sonra da Erdoğan, “İslamın kuralları güncelleşmeli!” diyecektir, “2018”lerde... Dahası, bu söylemini noktalar noktalamaz da, şöyle: “Hangi, medeniyet kodlarında oturuyorsak, yaşantımız da o doğrultuda olacaktır” diye seslenecektir “2019” yılında... Eh, böyle olunca da “bilim”, “ilimleşir”; “salgın”ın nedeni de “eşcinselliğe” bağlanır. Ve değerli dostlar, ne “İslam”ın doğuş yıllarında, ne “Dört Halife” döneminde, ne “Emeviler”, ardından “Abbasiler” döneminde ne de “Osmanlı Devleti” yönetiminde, devleti yönetenlerce “din” bu denli “günlük yaşam” konusu durumuna getirilmiştir... Bu köşede, bir iki kez değinmiştim. Halife Sultan İkinci Mahmud’un (1808 1839) Şeyhülislam’dan gelen bir muhtırayı, sadrazamı (başbakan), vezirleri (bakanları), öteki devlet adamları önünde yırtıp attığını... Ve ayrıca değerli dostlar, “Basın Özgürlüğü”, özellikle her türlü özgürlüğe karşı çıkan Sultan İkinci Abdülhamid (18761909) döneminde bile günümüzdeki gibi kısıtlanmak, kontrol altına alınmak istenmemiştir. Abdülhamid, “1876” yaptığı, ilk anayasamız olan “Kanuni Esasiye”ye “1909” yılında yapılan ekle, “Matbuat kanun dairesinde serbesttir. Hiçbir vechile (nedenle) kableltab (basımdan önce) teftiş ve muayeneye tabi tutulamaz” maddesini eklenmesine izin vermiştir. “2011”de A. Şık’ın kitabı “İmamın Ordusu”nun, daha basılmadan yaşadıkları, bilmem ki unutuldu mu? Ve gazetemiz Cumhuriyet’e uygulananlar... Atatürk’ün, Türk Ulusuna yaptığı bir öğüt vardır: “Saygıdeğer ulusuma şunu öğütlerim ki: Bağrında yetiştirerek başının üstüne dek çıkaracağı adamların kanındaki, vicdanındaki öz mayayı çok iyi incelemekten uzak kalmasınlar!” der, “Nutuk” (Söylev) de... Ankara Siyasal Bilgiler Fakültesi’nde (SBF) öğrenciydim… Fakülte kantininde dolaşıyor, arkadaşlarla ayaküstü söyleşiyordum… Önceden tanıdığım Milliyet gazetesinden Orhan Tokatlı ve Rafet Genç adlı muhabirleri görünce, şaşırdım! Kantinde, çevreye garip garip bakıyorlardı… Yanlarına gidip “Hayrola!” diye sordum… Beni, önlerine çekip İstanbul olayını, fısıldadılar… HHH “O gün (28 Nisan’da), iktidarın baskı uygulamalarını kınamak isteyen bir grup öğrenci, İstanbul Üniversitesi (İÜ) merkez binasında toplanmış, izinsiz olduğu gerekçesiyle gösteriye güvenlik güçlerinin müdahalesi üzerine olaylar çıkmıştı. Polis, göstericilerin dağıtılması için göz yaşartıcı bomba ve silah kullanmıştı… Öğrenci olaylarında, polisin açtığı ateşte Orman Fakültesi öğrencisi Turan Emeksiz aldığı kurşunla öldürülmüş, Hukuk Fakültesi öğrencisi Hüseyin Onur’un ise bir bacağı kesilmişti! Bu olaylar nedeniyle, İÜ 15 gün kapatılmıştı...” HHH Demokrat Parti, Meclis’teki çoğunluğuna güvenerek “Tahkikat Komisyonu’nu” “TBMM’de toplamayı” planlıyordu. Başbakan Adnan Menderes, artık ay Tarih: 29 Nisan 1960… dınları, yazarları, gazetecileri mahkemelerde değil, “TBMM’de yargılayacaktı”! “Yasama, Yargı ve Yürütme kurullarının (3Y) ayrılığı” ilkesi, çöp sepetine atılacaktı! “3Y’nin” ilk ikisi olan “Yasama ve Yargı” birleştiriliyor, “Yürütmeyi” de zaten Menderes, kendi elinde topluyordu! HHH Fakültemizde o tarihte; “Siyasal Bilgiler” ile başlayan 3 dernek vardı: “Cemiyet”, “Dernek” ve “Fikir Kulübü”… “Cemiyet”, öğrenci işleri ile ilgilenirdi, “ortanın sağında” idi… “Dernek” çeşitli etkinlikler, “Fikir Kulübü” ise adından da anlaşılacağı üzere çeşitli tartışma programları düzenledi… Dernek ve Fikir Kulübü “özgürlükçü” kuruluşlardı… HHH Tokatlı ile Genç’in verdiği haberler üzerine Dernek üyelerini odamızda topladım! Emeksiz’e “saygı duruşu” yapmak, Onur’a da SBF’li kardeşleri olarak “sevgilerimizi” göndermeliydik… Ama nasıl? KİM KİME DUM DUMA BEHİÇ AK behicak@yahoo.com.tr ÇİZGİLİK KAMİL MASARACI kamilmasaraci@gmail.com Önce, fakültemizin ön bahçesinde toplanıp bu kararlarımızı uygulamaya karar verdik. Ancak, bir arkadaşımız SBF’nin 550, komşu Hukuk Fakültesi’nin 3 bin öğrencisi olduğunu anımsatarak bu eylemi komşu “fakültenin ön bahçesinde yapmanın “daha mantıklı, daha etkin olacağını” söyledi… HHH Sabah zili çalmadan, biz SBF öğrencileri Hukuk Fakültesi’nin ön bahçesine geçtik. Hukuk öğrencileri ne olduğunu anlayamamışlardı! İster istemez onlar da bize karıştılar… Bir arkadaşımız İstiklal Marşı’na ses verdi! Ondan sonra Emeksiz’e “saygı duruşunda” bulunuldu… Bir arkadaşımız, toplantıya katılanlar adına “Sevgilerini, geçmiş olsun dileklerini…”, Onur’a sunan bir konuşma yaptı… HHH O gün, olayı duyan binlerce Ankaralı kadın erkek, büyük küçük, çoluk çocuk; Kurtuluş’la Dikimevi arasında, tam anlamıyla “sessiz” diyeceğimiz türden, yürüyüş yapıp gidip gelmişlerdi… Cebeci Caddesi, uzun süre trafiğe kapatılmıştı… Ne var ki bir süre sonra Hukuk Fakültesi’nde ortalık karıştı… Silah sesleri, bağıranlar, çağıranlar nedeniyle saygı duruşundan eser kalmamıştı! Biz SBF öğrencileri, fakültemize sığındık… Bize, Dekan Prof. Fehmi Yavuz sahip çıktı… SBF mezunu, Ankara Emniyet 1. Şube Müdürü Niyazi Bicioğlu, öteki güvenlik güçlerine karşı bizi korudu… HHH O gün “Sıkıyönetim” ilan edildi… Biz 34 kişi, bir arkadaşın Ankara’da olma yan ablasının Bahçelievler’deki dairesin de kaldık… Biz, sabaha kadar, o gün olup bi tenleri tartışırken, Menderes de bi zi tartışırmış! Ün lü “TBMM Tahkikat Komisyonu”, Anka ra’daki tüm olaylar dan SBF’li 3 öğrenci hakkında “gıyabi tu tuklama” kararı ver miş… Hikmet Çetin Biri, dönemin CHP Gençlik kolları Sekrete ri Hikmet Çe tin… Nice yıl lar sonra, o TBMM’ye baş kan seçildi… Ötekisi Prof. Yalçın Küçük Dr. Yalçın Kü çük… Bir bilim insa nı olarak çeşitli kitap lar yazdı, kitaplarında özgürlükleri korudu ğu için, çeşitli kereler hapis yattı… Ötekisi bendeniz, SBF Dernek Başkanı Özgen Acar… Özgen Acar SEDAT YAŞAYAN SOLDAN SAĞA 1 Resimde gördüğünüz, “Boş Beşik”, “Sazlı Damın Kahpesi” gibi filmleriyle tanınan ve geçenlerde 88 yaşındayken ölen sinema oyuncumuz... Osmanlılar döneminde Abaza haydutların lakabı. 2 Tüketim ve üretim alanlarında insan öğesinin güvenliğini, üretkenliğini artırmak ve iş koşullarını iyileştirmek amacını güden mühendislik dalı... Gerçekleşeceği düşünülmeyen, hesapta olmayan, olağandışı olgular... Polinezya halklarının savaş tanrısı. 3 Fas’ın plaka kodu... Kimi eklemlerle kemik arasında bulunan kıkırdaksı levha... “Zannetme ben Amasya’da paşalık eyledim / Buldum yetim halkını eyledim” (Ziya Paşa)... Akdeniz’de hapishanesiyle ünlü küçük bir Fransız adası. 4 Trabzon hurmasına verilen bir başka ad... Ünlü denizci Şeydi Ali Reis’in şiirlerinde kullandığı mahlas... “Başbulgur” da denen pilavlık bulgur. 5 Deride fiskeler durumunda beliren kabarcık... Endonezya’da yaşayan Hinduların, mart ayına denk gelen ve “Sessizlik Günü” de denen yeni yıl kutlamasına ve rilen ad... Üzeri kırmızı parafinle kaplanan bir peynir cinsi... Orta Asya’da eski Türk mezarlarının üzerindeki türbe biçimindeki yapı. 6 Kendilerini halktan ayrı ve üstün sayan yurttaş sınıfı... Satrançta bir taş... Herhangi bir şey üzerindeki ufak leke... Tiyatroda sahne. 7 Bir topluluğu oluşturan bireylerden her biri... Soyaçekim... İyiye yorulur olgu... Bazı İslam ülkelerinde kullanılan bir tür tahıl ölçüsü. 8 Sinir hücresi... Gözleri görmeyen... Bir spor kulübümüzün kısa yazılışı... Arnavutluk’un para birimi... İsli kandil. 5 Bitkilerde gaz alışverişine yarayan aralıklar... Ölçek, ölçü... Gaetano Donizetti’nin bir operası. 10 Yüceltme... Anadolu beyliklerinde donanma hizmetlerinde görevlendirilen askerler. 11 Erkek geyik... Bir kömür cinsi... Bir müzik parçasının derin bir duygu verilerek çalınmasına verilen ad... Tanrıtanımaz. 12 Avustralya’da yaşayan, devekuşuna benzer bir kuş... Bir göz rengi... Kısa bacaklı bir köpek cinsi... Bu haftaki bulmaca ödülü Sorunlar Sorular Sorumlular Ünal Karaosmanoğlu Galeati Yayıncılık 20 NİSAN 2020 20.04.2020 tarihli Cumhuriyet gazetesinde yayımlanan 1777 KAZANANLAR: Aytaç İşeren, MANİSA, Özgür bulmacanın çözümü ve bulmacayı doğru yanıtlayanlar arasında yapılan çekilişte Mert Taşçılar’ın Dindar ve Kindar, Milli Aslantürk, Ülsen Aral, Naciye Eğitimin İflası (Galeati Yayıncılık) kitabını kazananlar: Özekin, AYDIN, Cengiz Altuntaş, Ayşe Hürbaş, Piotr 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 Kemal Ağanoğlu, Murat Şişkolu, 1 B E HÇ E TAY S AN Ç E TNE V İ R İSTANBUL, Sabahat Dizman, 2 R YA R E NO İ R KA RAVANA TEKİRDAĞ, Bozkurt Şenler, 3 UT KU TOK T AM I Ş HAN R CH Kerem Akyer, M. Nedim Çiçek, 4N İ AGARA AL İ Ş İ RNE VA İ Mustafa Seydioğulları, Sevil Türk, 5 O Ş A T A A Y R T S M O G K Şengül Pehlivan, Hadi Hankendi, 6 T İ R N E L E İ N İ K S U O N E G A Fatoş Salman Tüfekçi, ANKARA, 7 A M E D O D A Ş I K U R A L L İ R Naci Balcı, Ürün Yıldıran Önk, 8U BA İ J İ U Ş ED BALO RA İZMİR, Erdal Barın, SAKARYA, 9 TAU M İ R KA L ABA AP S İ S M. Şadi Yücel, BOLU, Hüseyin 10 K S U R N A A D A M N İ AKN E Pehlivanoğlu, ÇANAKKALE, 11 Y O S E M E K I M I L L A L A R Necibe Karya Balkaya, MUĞLA, 12 A R K N E K T A R Z A K İ R L İ G Mehmet Akçay, SİVAS, Akın 13 Ğ IS RAM İ E İ NG İ MA S İ Çamcı, ZONGULDAK 14 C A M E D A R L İ D A K İ Not: Bulmaca yanıtlarını bundan 15 I L I C A İ T E N E K D böyle bulmaca@cumhuriyet. 16 B A Z İ Ç E A R E A L O com.tr veya (0212) 343 72 69 17 E T Y A V A Ş G O E S numaralı faksa gönderebilirsiniz. 18 D U Ç E A L İ N A Z İ K Posta ile gönderilen yanıtlar 19 İ R İ ENE Z E ADEM ise aynı adrese gönderilmeye 20 R A Y O N İ Z M A N A N E devam edecek. Tıp dilinde “bere” anlamında kullanılan terim. 13 Tasavvufta en büyük veliye verilen ad... III. Selim’in şiirlerinde kullandığı mahlas... Gürcü mutfağına özgü kuzu eti yemeği. 14 Tepkili uçak... Panama’nın plaka kodu... Derebeylik Japonya’sında en aşağı sınıfı oluşturan halk. 15 Erimekte bulunan buzun sıcaklığı ile kaynar suyun buhar sıcaklığı arası seksene bölünerek derecelenmiş olan sıcakölçer... Taşkömürü... Dudak boyası. 16 Gonçarov’un, uyuşuk ve iradesiz bir toprak sahibinin portresini çizdiği ünlü romanı... Yatay güneş saati. 17 İspanyolların sevinç ünlemi... Japonya’nın Hokkaido Adası’nda etkin bir yanardağ... Yeryuvarlağının yıl içinde Güneş’e en uzak olduğu nokta. 18 İtalya’nın iç ve güney kesimlerinde konuşulan bir dil... “Git, defol” anlamında argo sözcük... Yatılı olmayan öğrenci ya da okul için kullanılan sözcük. 19 Engel, uymazlık... Tiroit bezinin büyümesi... Kuş gagası. 20 Konya’nın Bozkır ilçesinde antik bir kent... Bir gösterme sıfatı... Lav akıntısı kalıntılarının oluşturduğu yayla. YUKARIDAN AŞAĞIYA: 1 “Üç Arkadaş”, “Zıkkımın Kökü”, “Bütün Kapılar Kapalıydı” gibi filmleriyle tanınan sinema yönetmenimiz... Aynaya bakmaktan korkma. 2 Sınır nişanı... Diyarbakır’ın Ergani ilçesinde ünlü bir höyük... Yaklaşık on iki bin yıl önce Pasifik’e gömüldüğüne inanılan kıta... Eski dilde baba... “Türkçem benim bayrağım” (F.H. Dağlarca). 3 Cıva elementinin simgesi... Lokantalarda servis, peçete, çatal, kaşık gibi şeyler için müşterilerden alınan ücret... Hindistan’da yetişen, dünyanın en acı biberi. 4 Kadın baş süslemesinde kullanılan, genellikle gümüşten yapılmış takı.. Avrupa’da bir başkent... Bir sesin yarım ton kalınlaştırılacağını gösteren müzik işareti... “Gözlerin gözlerime değince / katılıyor rakıya” (Cahit Külebi). 5 Yanağın alt kısmı... Geminin içinde en alt bölüm... İran’ın para birimi. 6 Efendisiz samuray... Mısır’a özgü, fıstık ve kuru üzümlü bir hamur tatlısı... Romanya’nın plaka kodu... Mert, kalender ve babacan kimse. 7 Bir tembih sözü... Kanun koyma işi... Yiğit, kahraman... Çin kö 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 İsim:......................................................................................................................................... Adres:...................................................................................................................................... ................................................................................................................................................. Tel:.......................................................................................................................................... kenli bir dövüş sporu. 8 Ankara yöresine özgü bir halk oyunu... Yüz kalıbı... Mardin’in Midyat ilçesinde bir ören yeri... Yemek. 9 Kadınların giydiği kolsuz üstlük... Bir nota... Gemileri bağlamada kullanılan, üç ya da dört kollu halat... Afrika’ya özgü hümanist bir felsefe. 10 Özbekistan’ın plaka kodu... Vietnam müziğine özgü bir tür lavta... Altın, gümüş, kalay ve bakırın damarlar oluşturacak biçimde bir arada haddeden geçirilmesiyle elde edilen karma metal... Rütbesiz asker. 11 Mora dönük canlı kırmızı renk... Gurbette yaşayan kimse... Doğal ve tarihsel özelliklerinden dolayı koruma altına alınan alan... Bir şeyin doğru olduğunu belirtmek için konulan işaret. 12 Diyarbakır yöresine özgü, mercimek ve buğdayla yapılan bir tür çorba... “Kırmızı bir oluyor soluğum / Yüzümün yanmasından anlıyorum” (Cemal Süreya)... Yiyeceği ortaklaşa sağlanan toplantı. 13 Lübnan mutfağına özgü, ince doğran mış maydanoz, sumak ve soğanla yapılan bir tür meze... İçine kıyma, ıspanak ya da peynir konularak sacda pişirilen bir tür gözleme... Dölyatağı. 14 Karakter... Yutma zorluğu... Kırmızı renkli bir erik cinsi. 15 “Bu uykusuzluk yolumu kesen haydut / İçimde bir çığlıktır, dudaklarımda sükut” (C.S. Tarancı)... Gaziantep ilinde, Hitit dönemine ait açık hava heykel atölyesi. 16 Yaprakları güzel kokulu bir bitki... H.R. Gürpınar’ın bir romanı... II. Dünya Savaşı’nda “kamikaze” denen Japon intihar pilotlarına Müttefiklerin “aptal” anlamında verdikleri ad. 17 İnce ve nazik olan kimse... Eski Mısır’da güneş tanrısı... Kalın bükülmüş sicim. 18 Sümerlerde sağlık tanrıçası... Eski dilde ekmek... Güney Amerika ormanlarında yaşa yan, tavuğa benzer bir kuş. 19 Alyuvar... Yayla ya da bahçe kulübesi. 20 Kurutulmuş dolmalık biber ya da patlı can... Yay yapmakta kullanılan ağaçtan alet.